Жыхарка вуліцы Сталіна: Ой, добра жылі пры Сталіне, а цяпер, як стаў гэты…

“Бог з ім. Ну чым ён благі чалавек быў? Нічым! Сталін быў, усё было таннае. А цяпер, як стаў гэты… Ой, добра жылі мы пры Сталіне. Хлеб — 14 капеек была булачка. Пойдзеш, рубель аддасі, сем булак хлеба прынясеш, усіх накорміш”, — Тамара Іванаўна сустракае нас ля брамы сваёй хаты і адразу кідаецца ва ўспаміны.

На вуліцы Сталінскай яна жыве больш за трыццаць гадоў. Увесь гэты час прапрацавала даяркай на ферме. Чаму яе вуліца носіць імя “бацькі народаў” і з чаго гэта пачалося, Тамара не ведае. Але пераймяноўваць вуліцу не хоча. Прыносіць нам з дому кіпу дакументаў і хваліцца штампам аб прапісцы ў пашпарце, дзе курсівам па-беларуску акуратна напісана – вул. Сталінская.

Знешне вуліца Сталінская мала адрозніваецца ад іншых.

Прапіска на вуліцы Сталінскай.

Тамара Іванаўна пераіменоўваць вуліцу не хоча.

Пра незвычайную прапіску расказвае і мясцовы стараста Міхаіл Маліноўскі. Маўляў, ва ўсіх установах здзіўляюцца, калі бачаць яго пашпарт: “Няўжо недзе яшчэ ёсць такое?”. У сельсавеце нам кажуць, што лепш за старасту пра вуліцу “Сталінскую” тут ніхто не раскажа. Але і ён ведае не так шмат. Гаворыць, што “сталінскі” тапонім тут быў заўсёды.

“Пасёлак быў “Сталінскі”. Паміж людзей так называлі. А потым пачалі нумерацыю дамоў праводзіць. Ну і вуліцы назвалі. Адну “Цэнтральная”, другую, дзе віцебскія жылі, назвалі “Віцебская”. А гэтая так і засталася Сталінская".

Хоць магла і змяніць назву, гадоў дзесяць таму ўлады прапанавалі сялянам назваць яе Садовай. Але сустрэліся з супрацівам. Людзі прывыклі да старой назвы і мяняць нічога не захацелі. Спадар Міхаіл кажа, што Сталін яму не сніцца, хоць па ім асабліва і не плакаў.

“Не сніўся ён мне, нармальна я спаў. Я сам з 1943 года, а ён у 1953-м памёр. Пры Сталіне я няшмат пражыў. Памятаю, як людзі па ім плакалі. Настаўнікі асабліва. І яўрэі чамусьці яго моцна любілі. Адна тут яўрэйка суткі слязамі залівалася па Сталіне”.

Пры гэтым мясцовы стараста ведае пра рэпрэсіі.

“Я сам не адсюль, з іншай вёскі. Але і тут былі рэпрэсаваныя, хто не вярнуўся… Як жа. Усякага было. А што я думаю пра Сталіна? Скажу вам, як і ўсе нармальныя людзі – адназначнага адказу няма. Што пра яго можна думаць?... Сваю ролю ён адыграў”.

Стараста часам чытае незалежную прэсу, а на апошніх выбарах галасаваў не за Лукашэнку. Міхаіл Маліноўскі гаворыць, што старое варушыць цяпер няма ніякага сэнсу. Што было — тое было. Часы Сталіна прайшлі, а назва вуліцы цяпер можа хіба што пацешыць, і не больш.

Мы з’язджаем назад у Мінск, сфатаграфаваўшыся на памяць на такой незвычайнай нават для сучаснай Беларусі вуліцы — Сталінскай. Нам услед брэшуць сабакі.