"Расіі прыйдзецца мець стасункі з Саакашвілі, Юшчанкам і Лукашэнкам"
"Известия" вельмі цікава пагаварылі з прэзідэнтам Беларусі Прапануем вам матэрыял расійскай газеты "Известия", зроблены па выніках інтэрв’ю з Аляксандрам Лукашэнкам.
Сустрэча з Аляксандрам Лукашэнкам адбылася ў Мінску ў напружаны час. Толькі што мы тармазнулі частку абяцанага крэдыту, адгучалі крыўдныя словы міністра Кудрына, а да таго адбылася неадназначная паездка прэзідэнта Беларусі да Папы рымскага, палавінка нашай саюзнай дзяржавы далучылася да праграмы "Ўсходняе партнёрства" і ў чарговы раз прамаўчала наконт прызнання Паўднёвай Асеціі і Абхазіі.
Кампанію галоўных рэдактараў расійскіх СМІ ("Завтра", "Российская Федерация", "Союзное государство", "Известия") Аляксандр Рыгоравіч прыняў у рэзідэнцыі, пад фота- і тэлекамеры. Гутарка доўжылася больш за тры гадзіны.
Што сказаць? Канечне, гэта адзін з самых арыгінальных палітыкаў, якіх насіла саюзная зямля. Напярэдадні мы пабывалі на "Лініі Сталіна" - уражваючым ваенна-гістарычным музеі пад адкрытым небам, дзе бюст правадыра з адноўленымі ўмелымі беларускімі скульптарамі вушамі (у бязлітасныя часы чамусьці не нос, менавіта вушы бюста працы скульптара Заіра Азгура асабліва пацярпелі) заваленыя колерамі. І не па камандзе зверху.
Пра вастрыню расійска-беларускіх стасункаў на сучасным этапе
- Вастрыня такая, што Расія можа згубіць Беларусь, а Беларусь можа згубіць Расію.
Пра тое, дзе Расія павінна пасунуцца
- Вы, калі заязджалі, мяжы не заўважылі, верна? Бо гэта было, калі выварочвалі кішэні ў людзей пад Смаленскам, калі глядзелі ў сумках, што вязеш, узважвалі кілаграмы каўбасы і гэтак далей... Мы вельмі сур'ёзна ўзважвалі і выбудоўвалі свае адносіны з Расіяй. Калі вырашаўся лёс Саюза, мне паўсюль задавалі пытанне: якая вашая пазіцыя? Я не хаваў: мы - адзін народ. Расія - нашая краіна. Мінула 15 гадоў. Што змянілася ў маёй пазіцыі? Абсалютна нічога. У чымсьці Расіі трэба было пасунуцца. У чым? У вас нафта, газ, ядзерная зброя і іншае. Расія велізарная краіна, гэта яе рэсурс, яна на гэтым мае пэўныя даходы. Сёння яна ўвяла такія тарыфы, што беларусам, прадаючы свой трактар у Казахстан, трэба заплаціць яшчэ адзін кошт трактара нашага.
Пра беларускі рэсурс
- Больш на паўночны захад ад Беларусі - цэнтр геаграфічнай Еўропы. І не толькі геаграфічны, але і геапалітычны. І гэта наш рэсурс, дадзены нам Госпадам Богам. І мы павінны яго, не ў шкоду сваім суседзям, выкарыстаць так, каб народ штосьці меў ад гэтага. У беларусаў жа, апроч мазгоў, рук і гэтага рэсурсу, нічога няма. Цэнтральнае месцазнаходжанне давала нам тую магчымасць, што нас ніколі ніхто не абмінаў. Праз нас пракладвалі дарогі з захаду на ўсход і з поўначы на поўдзень. У нас скрыжаванне гэтых трас - Ленінград-Адэса, Берлін-Масква. Трубаправоды, паветраны транспарт. Тут наогул не было вольнага месца для палёту самалётаў. Гэта павінна прыносіць нейкую карысць нашаму народу. Чаму мы праводзім шматвектарную палітыку? Бярэм удзел ва "Ўсходнім партнёрстве"? Таму што пешаходу, знаходзячыся на перакрыжаванні, трэба глядзець ва ўсе бакі, інакш пазбіваюць.
Пра малако
- Расія сёння закрыла рынак для беларускіх тавараў. І знайшлі матывацыю, што, маўляў, мы падтрымліваем сельскую гаспадарку Беларусі, таму ў нас нізкія кошты. Так падтрымлівайце і вы сельскую гаспадарку ў Расіі! Калі вы баіцеся, што мы разбурым ваш рынак таннымі прадуктамі, давайце створым сумесную кампанію, праз якую будзем пастаўляць усе мясныя і малочныя прадукты. Мне кажуць: таваравытворцы ціснуць, Беларусь дэмпінгуе па коштах. Ды кіньце, якія таваравытворцы? Я вам проста як эканаміст пакажу сітуацыю. Колькі ў вас малако каштуе? Дапусцім, 10 рублёў. Гэта ад каровы да прылаўка. У вас селянін у гэтай цане ў 10 рублях атрымлівае 20 адсоткаў. У нас селянін з 5 рублёў атрымлівае 45-50 адсоткаў. Зрабіце так - і не трэба больш аніякай падтрымкі. Сяляне будуць трымаць кароў, даіць, быкоў адкормліваць. У вас жа ўсё перавернута наадварот.
Пра цукар
- Вось я вам яшчэ прывяду прыклад. У вас на цукар цэны падскочылі амаль на 40 адсоткаў за апошні час. Я калі гэта прачытаў, за галаву ўзяўся. Хлопцы, гэта ж злачынства перад уласным народам. Навошта вы закрылі свой рынак для нашага цукру? Было б дастаткова на рынку цукру, не было такой цаны. Пасля, у выніку паўтарыгадовай барацьбы вы нам давялі квоту ў 150 тысяч тон. Астатнія вы завозьце. 7 мільёнаў тон цукру завозьце! Што такое 150 тысячаў тон на гэтым фоне?
У нас 4 заводы цукровыя. Такія ж, як у вас, з савецкіх часоў засталіся. Мы перапрацоўвалі цукровыя буракі, чаго не хапала, тое з Кубы, з іншых краінаў завозілі трыснёг. Хтосьці з вашых, так званых таваравытворцаў даводзіць да вашага ўрада: беларусы купляюць трыснёг, танны цукар пастаўляюць. Расія раз - і дарогу нашаму цукру зачыніла. У нас тысячы вагонаў у Маскве стаялі гружаныя. Мы карамель да Новага года везлі з нашых фабрык - і таксама танней. І па савецкіх рэцэптах, не як у вас, калі розныя "бабаеўцы" пачалі сою дадаваць замест какава-бабоў. Мы ж вашым дзецям везлі!
Мне сказалі: быў бы гэта ваш прадукт, дапусцім бураковы, - пастаўляйце колькі хочаце. Тады я распарадзіўся вырабіць у краіне 3 мільёны тон цукровых буракоў. Калі бураковы цукар купяць, то заводы мусяць працаваць. Вы ведаеце, што такое з 800 тысяч падняць вытворчасць буракоў да 4 мільёнаў цягам двух год?
Я ж не проста даў каманду ўсё перабудаваць - і ўсё пайшло. Гэта севазварот, гэта тэхналогіі, трэба тэхніку закупіць нямецкую, мы пад мільярд долараў пры нашай галечы ўклалі, каб перааснасціць сельскую гаспадарку. І мы атрымалі 4 мільёны тон.
Праз паўгода Расія арыштавала ўсе вагоны: не, нам цукар не падыходзіць і бураковы. А я ж сельскую гаспадарку пераарыентаваў. Да мяне прыйшлі сяляне: што рабіць?
Пра трактары
- Нас выштурхнулі з расійскага рынку і прымусілі прадаваць на іншых рынках. Як гэта "проста" - вы ведаеце. Чаму вы закрылі цяпер рынак для нашых трактароў, аўтамабіляў, калі фермер кажа: дайце мне беларускі МТЗ, мы ўсё жыццё на іх працавалі, і яны нас задавальняюць. Дайце! А ім банкі кажуць: не, пад беларускае крэдыт не атрымаеш.
Пра пераборлівых масквічоў
- Узяць кірмашы ў Маскве. Там народ разбэшчаны. Ведае, што купіць. Пад кірмаш мы імкнемся вывезці велізарную колькасць тавараў. Дзве гадзіны працы - і ўсё прададзена. Значыць, людзі задаволеныя? А нас выштурхваюць. З аднаго боку, добра, што мы дыверсіфікавалі наш знешні гандаль. Але мы гэта зрабілі не таму, што мы паставілі перад сабой такую мэту і да гэтага прыйшлі. А таму, што настолькі нас Расійская Федэрацыя выштурхнула са свайго рынка.
Пра ўраджайнасць
- Яна разы ў тры ў нас падвысілася, пад сорак цэнтнераў было летась. Гэта як на Кубані. Вось вы часта хваліцеся: мы збожжа экспартуем. Дык жывёліны ж няма. Збожжа мусіць быць скормленае на малако, мяса, а потым - экспартуй лішняе. Канечне, калі не выгадоўваеш, будзеш экспартаваць.
Пра перамогу беларускай мадэлі
- Дзякуй богу, што мяне прэзідэнтам абралі, мы шмат чаго, што я вывучаў да прэзідэнцтва, прыцягнулі з Кітая сюды. І зрабілі лепш, чым у іх. Яны прызнаюць гэта. Мы зрабілі сацыяльна арыентаваную эканоміку. І з рынку мы ўзялі самае галоўнае - канкурэнцыю. Канкурэнцыя пры любой эканоміцы нармальная. Мы ж ішлі вашым шляхам, і мне давялося гэты карабель разварочваць. Тады жа на чале ўлады былі Чубайсы, Гайдары... Я усіх іх перажыў. Дзяўбалі мяне чым папала. Чаму? Бо я іншую мадэль абраў. І ў гэтым спаборніцтве гэтых мадэляў у найжорсткай бойцы з нашымі роднымі расіянамі мы выйгралі.
Пра абароназдольнасць
- На захад ад Масквы няма ж ніводнага салдата. Не будзь тут беларускага войска - і што? Ды не дай Бог, калі б мы ўзялі курс, як Украіна, на еўрапейскую бяспеку, Паўночнаатлантычны блок?! Без вайны пад Смаленскам ракеты. Не трэба ніякіх стратэгічных ракет: Масква побач, 300 кіламетраў. Але я казаў і кажу: вы не крыўдуйце, але танкі праз Беларусь не хадзілі ніколі спакойна на Маскву і не пойдуць. І калі вы з НАТО пачалі абдымацца ў часы Барыса Мікалаевіча, я памятаю, у лютым у Дзень савецкага войска выступіў і сказаў, што непрымальныя такія адносіны з НАТО і непрымальна само яе існаванне пасля таго, як мы дамаўляліся разваліць Варшаўскі дагавор, а вы сябе ўмацоўваеце і пашыраеце. І цяпер СПА, войска, адзіная групоўка. Што гэта за групоўка? Гэта нашая армія, якая атрымала прававыя асновы і хоць нейкую пры выпадку падтрымку РФ. Калі, не дай Бог, канфлікт. Калі не будзе забяспечаная бяспека, Расіі не будзе. Яны і цяпер спакойна не глядзяць, што найвелізарная, найбагатая прастора і там 140 мільёнаў чалавек, а вакол жыць людзям няма дзе.
Вось вы кажаце: ля расійскіх межаў. Гэта ля нашых межаў, беларускіх! Хто сёння выконвае гэтую важную функцыю ў Беларусі - СПА і гэтак далей? Вы лічыце, што гэта павінна быць бясплатна? 10 мільёнаў чалавек, якія сёння стаяць шчытом перад Масквой, гэта што, бясплатна?! Гэта цаны не мае!
Пра самаадданасць і скупасць
- Я прашу: дайце нам па расійскіх коштах гэтую зброю. А нам кажуць: плаціце як усё. Я кажу, хлопцы, выглядае на тое, што вы давайце нас абараняйце, але аўтамат я вам не дам, вы купіце яго, каб загінуць за Расію. Вось вам элементарны абсурд у пытаннях бяспекі. І таму пытанне бяспекі - гэта пытанне нумар адзін.
Пра сумесную СПА
- Так, падпісалі мы гэтую дамову, таму што Расія крыкам крычала. Калі ў нас намеціліся дамовы, нас папярэдзілі амерыканцы і еўрапейцы - СПА пытанне нумар адзін у адносінах з Беларуссю. Я адкрыю сакрэт. Я казаў кіраўніку Расіі: слухай, навошта бударажыць? Бо фактычна супрацьпаветраная абарона сёння працуе ў інтэрасах Расіі. Навошта тут нейкі дагавор і іншае? Але я паабяцаў у свой час. Падпісалі. Праўда, еўрапейцы і амерыканцы неяк перажывалі гэта. І нават пасля гэтага МВФ выдзяліла нам 2 мільярды долараў крэдыт. Думаеце, без амерыканцаў? Яны нам прама сказалі, што ўстрымаліся пры галасаванні. Яны не галасавалі "за". Але далі адмашку - выдзяліць Беларусі крэдыт.
Пра ролю ЗША
- Пасля нядаўняга паседжання саюзнага ўрада я чуў каментар палітолага Бялкоўскага. Ён прамым тэкстам сказаў: няма ніякага далягляду ў саюза, бо ні ЗША, ні Еўрасаюз ніколі яго не дапусцяць. Інтэграцыі на постсавецкай прасторы, на тэрыторыі былых саюзных рэспублік не дапусцяць.
Пра непазбежнае
- Саакашвілі, Юшчанкі, Лукашэнкі прыходзяць і сыходзяць, а народы застаюцца. Хочаце вы гэта альбо не, вам прыйдзецца мець стасункі з гэтымі дзяржавамі.
Пра Абхазію і Асецію
- Мне ўсе кіраўнікі Расіі кажуць: гэта не мае ніякага дачынення да нашых спраў. Ну, прызнаеце - добра, не прызнаеце - добра. Вось, разумееце, прыклад няшчырасці! Але я ж ведаю, чаго чакаюць ад Беларусі! Так вы хоць бы сам-насам скажыце: слухай, нам трэба сёння-заўтра вырашыць гэтае пытанне. Але паколькі я паміж радкамі ўмею чытаць, навучылі мяне, я разумею значэнне гэтага пытання. Мы разумеем, што так, Расіі нялішнім было б гэтае прызнанне. Пра падрабязнасці я не хачу публічна казаць. Але мы свята прытрымліваемся таго, што паабяцалі.
Пра Ўсходняе партнёрства і прамудрага Салану
- Усходняе партнёрства, калі яно захаваецца, павінна быць зонай вольнага гандлю. Гэта інфраструктурныя праекты - мадэрнізацыя аўтамабільных дарог, будаўніцтва. Нам гэта важна. Тут быў і Салана, мы з ім размаўлялі. Ясныя ягоныя погляды. І калі мне было пастаўленае пытанне па Расіі, мы заcпрачаліся. Пасля я яму кажу: вы нам Расію заменіце? Ноў, ноў! Ну, калі ноў... Чаго ж перад намі пытанні ставіце? Больш за тое, мы адзін народ, мы думаем, як рускія, расіяне, жывем, як яны. У нас адны каштоўнасці. Мы збольшага праваслаўныя людзі. Мы ніколі такімі з вамі не будзем, як з Расіяй. Гісторыя ў нас адна. Ён зразумеў гэта. І папрасіў прабачэння за некаторыя рэчы. Там жа таксама ёсць людзі, якія абдымаюцца з тымі ў Беларусі, хто жадае прыйсці да ўлады замест мяне. Яны іх падтрымліваюць, фінансуюць, мы гэта бачым. Цывілізавана з імі змагаемся, нейтралізуем іх. Іх нельга шарахнуць - і ўсё! Нас проста раздавяць дэмакраты ў Расіі і дэмакраты на Захадзе. Мы не жадаем у гэтыя абцугі трапляцца.
Пра крэдыты
- Для нас важныя грошы, якія мы там запазычваем. Калі б у нас не было гэтых эмвээфаўскіх крэдытаў, цяпер у нас бы павалілася валюта. Вы ж паабяцалі нам 2 мільярды. Далі спачатку мільярд са скрыпам, у СМІ у вас прачытаеш - мы як жабракі ходзім і просім. У нас саміх цяжка, а яны просяць. Як прачытаеш, то жыць не хочацца. Думаю, можа, ну яго, гэты мільярд? Ну дэвальвавалі мы нацыянальную валюту на 20 адсоткаў, а дэвальвавалі б на 21 - і выйшлі са становішча. Але вы ж абяцалі? Мы ж гэта ў бюджэт занеслі, мы спадзяваліся на гэта. Мы паехалі да кітайцаў - 3 мільярды далі. Пры тым, што мы просім у расіянаў, кітайцы ўпершыню ў гісторыі сваёй вырашылі даць.
Мы ім кажам: давайце ў юанях. У нас ёсць невялікі рэзервовы фонд у юанях. Мы будзем купляць у вас за юані, вы - за беларускія рублі. Давайце ўвядзем нашыя нацыянальныя валюты ў абарачэнне. Мы падпісалі на 3 мільярды ў юанях абарачэнне. Мы расіян просім: мы купляем у вас, напэўна, мільярдаў на 20. Дайце нам расійскі рубль у доўг, мы вам вернем, але мы будзем не ў доларах вам плаціць, а за ваш тавар, які мы купляем, будзем разлічвацца расійскім рублём. Вось ён, рэальны крок да ўвядзення расійскага рубля. Мы ж гэтага не баімся.
Вы заявілі пра рубль як пра рэгіянальную валюту. Дык давайце пачынаць. Не, рублі рынуць на расійскі рынак, гэта дрэнна. Слухайце, 100 мільярдаў - гэта 0,2 адсотка ад гадавой эмісіі Расіі. Скажыце, што б адбылося, калі б гэтыя рублі дадаліся?
Пра небяспеку, якая пагражае "Известиям"
- Заўтра прыкрыюць увогуле "Известия"за тое, што прыехалі да мяне і слухаеце гэтую ерась, што я нясу (смяецца).
Пра магчымую Божую кару
- Не мы з'яўляемся ініцыятарамі сітуацыі, якая сёння ўзнікла. Паверце - не мы. Як вы гэта ўспрымаеце, як вы будзеце гэта асвятляць і іншае, але я вось сказаў праўду. Бачыць Бог, што я не хлушу. Хай ён мяне пакарае! Калі я дзесьці збрахаў. Хай ён мяне пакарае!
Пра ўваходжанне ў склад Расіі
- Шмат хто кажа: Беларусь павінна ўвайсці ў склад Расіі. Добра, але мы, як кіраўнікі, павінны пралічыць наступствы. Дапусцім, я прымаю такое рашэнне. Што заўтра? Нават да канфлікту на Каўказе з Асеціяй Расію бамбавалі за тое, што яна па-імперску, са зброяй у руках паціснула - і гэтак далей. А тут, скажуць, і Беларусь сілай далучыла, толькі іншымі метадамі. Прэзідэнт Расіі кажа, так, ты абсалютна маеш рацыю, гэта шкодна для Расіі.
З іншага боку, бо тут жа нашыя адмарозкі - хай іх трошкі, адсоткі два, але яны самыя актыўныя. Яны гатовыя разгарнуць нацыянальна-вызваленчую вайну. Ім патрэбная нагода. І вы што думаеце, у іх няма чым ваяваць? Ім заўтра ж прывязуць зброю з Украіны, з Прыбалтыкі, Польшчы.
І шмат хто ў грамадстве падумае, слухайце, яны ж змагаюцца за незалежнасць, за святое. У нас жа ў Беларусі разумны народ, ён жа думае так жа як расіяне - свая зямля, нікому не аддамо, кашулю рванулі - і пайшлі. Да таго ж гэта канец Лукашэнкі і ўсяго таго, што ён тут зрабіў. Імперыю трэба аднаўляць на новых прынцыпах, сучасных. У добрым сэнсе імперыю.
Пра барацьбу з карупцыяй
- Як з ёй змагацца? Я адкажу вам проста, мабыць, некалькі груба: трэба пасадзіць усіх тых не побач з сабой за стол, а туды, куды трэба. Тут у мяне чыны міліцэйскія, 10 чалавек, самага высокага ўзроўню, выбудавалі сабе асабнякі. Мне адразу пра гэта паведамілі. Яны яшчэ не паспелі закончыць. Першае пытанне: хто вам адвёў там землі? Няма выразнага адказу. "Вы, хлопцы, дзе грошы ўзялі на гэтыя палацы? Вы зарабляеце менш за мяне. Я па сабе ведаю, я ніколі б не пабудаваў пры цяперашніх коштах такі асабняк. Дзе вы ўзялі грошы?". Адказу няма. Прымаецца імгненна рашэнне, падпісваецца ўказ: іх з працы, асабнякі - дзяржаве.
Пра Кудрына
- Мне тлумачылі, што на яго ціск ідзе магутны, ён нярвуецца моцна і кажа трошкі не тое. Тады - падлячыцца. У яго фінансы дзяржавы ў руках і ён пачынае такое казаць. Заўтра ён і не тое зробіць.
Пра менталітэт рускіх і беларусаў
- Вось чым адрозніваецца рускі ад беларуса? Гэта я публічна кажу. Гэта гісторыя накладвала свой адбітак. Вось рускі чалавек, вось, здарся што з Беларуссю, адразу будзе там, нават калі ўрад будзе супраць. Рускі чалавек ён кашулю ірване і, не гледзячы, - папёр.
Беларус з прычыны таго, што яго ўсё жыццё, усю гісторыю тапталі, ламалі, ён спачатку з-за кута паглядзіць, але потым усё адно рване. Тут ужо пачынаецца нераспазнавальная рэч: што беларусы, што рускія. Вы не ўяўляеце, якая гэта велізарная сіла - рускія.
І за гэтай хваляй пойдуць усе, не кажучы аб украінцах, беларусах, вось ён будзе, прыклад. Але яго стрымліваюць, яму не даюць гэтага, а праз бунт не хацелася б.
Пра сустрэчу з Папам
- Што тычыцца гэтай сустрэчы, маўляў, Лукашэнка пасярэднік паміж патрыярхам Кірылам, царквой адной і іншый, - глупства гэта. Я ніколі на сябе пасрэдніцтва не браў. Я кажу: я быў бы рады, калі бы пры Вашым, Ваша Святасць, жыцці, і нашага Кірылы, а ён актыўны чалавек такі, малады, дзейны чалавек.
Фота: Беларускія навіны
Сустрэча з Аляксандрам Лукашэнкам адбылася ў Мінску ў напружаны час. Толькі што мы тармазнулі частку абяцанага крэдыту, адгучалі крыўдныя словы міністра Кудрына, а да таго адбылася неадназначная паездка прэзідэнта Беларусі да Папы рымскага, палавінка нашай саюзнай дзяржавы далучылася да праграмы "Ўсходняе партнёрства" і ў чарговы раз прамаўчала наконт прызнання Паўднёвай Асеціі і Абхазіі.
Кампанію галоўных рэдактараў расійскіх СМІ ("Завтра", "Российская Федерация", "Союзное государство", "Известия") Аляксандр Рыгоравіч прыняў у рэзідэнцыі, пад фота- і тэлекамеры. Гутарка доўжылася больш за тры гадзіны.
Што сказаць? Канечне, гэта адзін з самых арыгінальных палітыкаў, якіх насіла саюзная зямля. Напярэдадні мы пабывалі на "Лініі Сталіна" - уражваючым ваенна-гістарычным музеі пад адкрытым небам, дзе бюст правадыра з адноўленымі ўмелымі беларускімі скульптарамі вушамі (у бязлітасныя часы чамусьці не нос, менавіта вушы бюста працы скульптара Заіра Азгура асабліва пацярпелі) заваленыя колерамі. І не па камандзе зверху.
Пра вастрыню расійска-беларускіх стасункаў на сучасным этапе
- Вастрыня такая, што Расія можа згубіць Беларусь, а Беларусь можа згубіць Расію.
Пра тое, дзе Расія павінна пасунуцца
- Вы, калі заязджалі, мяжы не заўважылі, верна? Бо гэта было, калі выварочвалі кішэні ў людзей пад Смаленскам, калі глядзелі ў сумках, што вязеш, узважвалі кілаграмы каўбасы і гэтак далей... Мы вельмі сур'ёзна ўзважвалі і выбудоўвалі свае адносіны з Расіяй. Калі вырашаўся лёс Саюза, мне паўсюль задавалі пытанне: якая вашая пазіцыя? Я не хаваў: мы - адзін народ. Расія - нашая краіна. Мінула 15 гадоў. Што змянілася ў маёй пазіцыі? Абсалютна нічога. У чымсьці Расіі трэба было пасунуцца. У чым? У вас нафта, газ, ядзерная зброя і іншае. Расія велізарная краіна, гэта яе рэсурс, яна на гэтым мае пэўныя даходы. Сёння яна ўвяла такія тарыфы, што беларусам, прадаючы свой трактар у Казахстан, трэба заплаціць яшчэ адзін кошт трактара нашага.
Пра беларускі рэсурс
- Больш на паўночны захад ад Беларусі - цэнтр геаграфічнай Еўропы. І не толькі геаграфічны, але і геапалітычны. І гэта наш рэсурс, дадзены нам Госпадам Богам. І мы павінны яго, не ў шкоду сваім суседзям, выкарыстаць так, каб народ штосьці меў ад гэтага. У беларусаў жа, апроч мазгоў, рук і гэтага рэсурсу, нічога няма. Цэнтральнае месцазнаходжанне давала нам тую магчымасць, што нас ніколі ніхто не абмінаў. Праз нас пракладвалі дарогі з захаду на ўсход і з поўначы на поўдзень. У нас скрыжаванне гэтых трас - Ленінград-Адэса, Берлін-Масква. Трубаправоды, паветраны транспарт. Тут наогул не было вольнага месца для палёту самалётаў. Гэта павінна прыносіць нейкую карысць нашаму народу. Чаму мы праводзім шматвектарную палітыку? Бярэм удзел ва "Ўсходнім партнёрстве"? Таму што пешаходу, знаходзячыся на перакрыжаванні, трэба глядзець ва ўсе бакі, інакш пазбіваюць.
Пра малако
- Расія сёння закрыла рынак для беларускіх тавараў. І знайшлі матывацыю, што, маўляў, мы падтрымліваем сельскую гаспадарку Беларусі, таму ў нас нізкія кошты. Так падтрымлівайце і вы сельскую гаспадарку ў Расіі! Калі вы баіцеся, што мы разбурым ваш рынак таннымі прадуктамі, давайце створым сумесную кампанію, праз якую будзем пастаўляць усе мясныя і малочныя прадукты. Мне кажуць: таваравытворцы ціснуць, Беларусь дэмпінгуе па коштах. Ды кіньце, якія таваравытворцы? Я вам проста як эканаміст пакажу сітуацыю. Колькі ў вас малако каштуе? Дапусцім, 10 рублёў. Гэта ад каровы да прылаўка. У вас селянін у гэтай цане ў 10 рублях атрымлівае 20 адсоткаў. У нас селянін з 5 рублёў атрымлівае 45-50 адсоткаў. Зрабіце так - і не трэба больш аніякай падтрымкі. Сяляне будуць трымаць кароў, даіць, быкоў адкормліваць. У вас жа ўсё перавернута наадварот.
Пра цукар
- Вось я вам яшчэ прывяду прыклад. У вас на цукар цэны падскочылі амаль на 40 адсоткаў за апошні час. Я калі гэта прачытаў, за галаву ўзяўся. Хлопцы, гэта ж злачынства перад уласным народам. Навошта вы закрылі свой рынак для нашага цукру? Было б дастаткова на рынку цукру, не было такой цаны. Пасля, у выніку паўтарыгадовай барацьбы вы нам давялі квоту ў 150 тысяч тон. Астатнія вы завозьце. 7 мільёнаў тон цукру завозьце! Што такое 150 тысячаў тон на гэтым фоне?
У нас 4 заводы цукровыя. Такія ж, як у вас, з савецкіх часоў засталіся. Мы перапрацоўвалі цукровыя буракі, чаго не хапала, тое з Кубы, з іншых краінаў завозілі трыснёг. Хтосьці з вашых, так званых таваравытворцаў даводзіць да вашага ўрада: беларусы купляюць трыснёг, танны цукар пастаўляюць. Расія раз - і дарогу нашаму цукру зачыніла. У нас тысячы вагонаў у Маскве стаялі гружаныя. Мы карамель да Новага года везлі з нашых фабрык - і таксама танней. І па савецкіх рэцэптах, не як у вас, калі розныя "бабаеўцы" пачалі сою дадаваць замест какава-бабоў. Мы ж вашым дзецям везлі!
Мне сказалі: быў бы гэта ваш прадукт, дапусцім бураковы, - пастаўляйце колькі хочаце. Тады я распарадзіўся вырабіць у краіне 3 мільёны тон цукровых буракоў. Калі бураковы цукар купяць, то заводы мусяць працаваць. Вы ведаеце, што такое з 800 тысяч падняць вытворчасць буракоў да 4 мільёнаў цягам двух год?
Я ж не проста даў каманду ўсё перабудаваць - і ўсё пайшло. Гэта севазварот, гэта тэхналогіі, трэба тэхніку закупіць нямецкую, мы пад мільярд долараў пры нашай галечы ўклалі, каб перааснасціць сельскую гаспадарку. І мы атрымалі 4 мільёны тон.
Праз паўгода Расія арыштавала ўсе вагоны: не, нам цукар не падыходзіць і бураковы. А я ж сельскую гаспадарку пераарыентаваў. Да мяне прыйшлі сяляне: што рабіць?
Пра трактары
- Нас выштурхнулі з расійскага рынку і прымусілі прадаваць на іншых рынках. Як гэта "проста" - вы ведаеце. Чаму вы закрылі цяпер рынак для нашых трактароў, аўтамабіляў, калі фермер кажа: дайце мне беларускі МТЗ, мы ўсё жыццё на іх працавалі, і яны нас задавальняюць. Дайце! А ім банкі кажуць: не, пад беларускае крэдыт не атрымаеш.
Пра пераборлівых масквічоў
- Узяць кірмашы ў Маскве. Там народ разбэшчаны. Ведае, што купіць. Пад кірмаш мы імкнемся вывезці велізарную колькасць тавараў. Дзве гадзіны працы - і ўсё прададзена. Значыць, людзі задаволеныя? А нас выштурхваюць. З аднаго боку, добра, што мы дыверсіфікавалі наш знешні гандаль. Але мы гэта зрабілі не таму, што мы паставілі перад сабой такую мэту і да гэтага прыйшлі. А таму, што настолькі нас Расійская Федэрацыя выштурхнула са свайго рынка.
Пра ўраджайнасць
- Яна разы ў тры ў нас падвысілася, пад сорак цэнтнераў было летась. Гэта як на Кубані. Вось вы часта хваліцеся: мы збожжа экспартуем. Дык жывёліны ж няма. Збожжа мусіць быць скормленае на малако, мяса, а потым - экспартуй лішняе. Канечне, калі не выгадоўваеш, будзеш экспартаваць.
Пра перамогу беларускай мадэлі
- Дзякуй богу, што мяне прэзідэнтам абралі, мы шмат чаго, што я вывучаў да прэзідэнцтва, прыцягнулі з Кітая сюды. І зрабілі лепш, чым у іх. Яны прызнаюць гэта. Мы зрабілі сацыяльна арыентаваную эканоміку. І з рынку мы ўзялі самае галоўнае - канкурэнцыю. Канкурэнцыя пры любой эканоміцы нармальная. Мы ж ішлі вашым шляхам, і мне давялося гэты карабель разварочваць. Тады жа на чале ўлады былі Чубайсы, Гайдары... Я усіх іх перажыў. Дзяўбалі мяне чым папала. Чаму? Бо я іншую мадэль абраў. І ў гэтым спаборніцтве гэтых мадэляў у найжорсткай бойцы з нашымі роднымі расіянамі мы выйгралі.
Пра абароназдольнасць
- На захад ад Масквы няма ж ніводнага салдата. Не будзь тут беларускага войска - і што? Ды не дай Бог, калі б мы ўзялі курс, як Украіна, на еўрапейскую бяспеку, Паўночнаатлантычны блок?! Без вайны пад Смаленскам ракеты. Не трэба ніякіх стратэгічных ракет: Масква побач, 300 кіламетраў. Але я казаў і кажу: вы не крыўдуйце, але танкі праз Беларусь не хадзілі ніколі спакойна на Маскву і не пойдуць. І калі вы з НАТО пачалі абдымацца ў часы Барыса Мікалаевіча, я памятаю, у лютым у Дзень савецкага войска выступіў і сказаў, што непрымальныя такія адносіны з НАТО і непрымальна само яе існаванне пасля таго, як мы дамаўляліся разваліць Варшаўскі дагавор, а вы сябе ўмацоўваеце і пашыраеце. І цяпер СПА, войска, адзіная групоўка. Што гэта за групоўка? Гэта нашая армія, якая атрымала прававыя асновы і хоць нейкую пры выпадку падтрымку РФ. Калі, не дай Бог, канфлікт. Калі не будзе забяспечаная бяспека, Расіі не будзе. Яны і цяпер спакойна не глядзяць, што найвелізарная, найбагатая прастора і там 140 мільёнаў чалавек, а вакол жыць людзям няма дзе.
Вось вы кажаце: ля расійскіх межаў. Гэта ля нашых межаў, беларускіх! Хто сёння выконвае гэтую важную функцыю ў Беларусі - СПА і гэтак далей? Вы лічыце, што гэта павінна быць бясплатна? 10 мільёнаў чалавек, якія сёння стаяць шчытом перад Масквой, гэта што, бясплатна?! Гэта цаны не мае!
Пра самаадданасць і скупасць
- Я прашу: дайце нам па расійскіх коштах гэтую зброю. А нам кажуць: плаціце як усё. Я кажу, хлопцы, выглядае на тое, што вы давайце нас абараняйце, але аўтамат я вам не дам, вы купіце яго, каб загінуць за Расію. Вось вам элементарны абсурд у пытаннях бяспекі. І таму пытанне бяспекі - гэта пытанне нумар адзін.
Пра сумесную СПА
- Так, падпісалі мы гэтую дамову, таму што Расія крыкам крычала. Калі ў нас намеціліся дамовы, нас папярэдзілі амерыканцы і еўрапейцы - СПА пытанне нумар адзін у адносінах з Беларуссю. Я адкрыю сакрэт. Я казаў кіраўніку Расіі: слухай, навошта бударажыць? Бо фактычна супрацьпаветраная абарона сёння працуе ў інтэрасах Расіі. Навошта тут нейкі дагавор і іншае? Але я паабяцаў у свой час. Падпісалі. Праўда, еўрапейцы і амерыканцы неяк перажывалі гэта. І нават пасля гэтага МВФ выдзяліла нам 2 мільярды долараў крэдыт. Думаеце, без амерыканцаў? Яны нам прама сказалі, што ўстрымаліся пры галасаванні. Яны не галасавалі "за". Але далі адмашку - выдзяліць Беларусі крэдыт.
Пра ролю ЗША
- Пасля нядаўняга паседжання саюзнага ўрада я чуў каментар палітолага Бялкоўскага. Ён прамым тэкстам сказаў: няма ніякага далягляду ў саюза, бо ні ЗША, ні Еўрасаюз ніколі яго не дапусцяць. Інтэграцыі на постсавецкай прасторы, на тэрыторыі былых саюзных рэспублік не дапусцяць.
Пра непазбежнае
- Саакашвілі, Юшчанкі, Лукашэнкі прыходзяць і сыходзяць, а народы застаюцца. Хочаце вы гэта альбо не, вам прыйдзецца мець стасункі з гэтымі дзяржавамі.
Пра Абхазію і Асецію
- Мне ўсе кіраўнікі Расіі кажуць: гэта не мае ніякага дачынення да нашых спраў. Ну, прызнаеце - добра, не прызнаеце - добра. Вось, разумееце, прыклад няшчырасці! Але я ж ведаю, чаго чакаюць ад Беларусі! Так вы хоць бы сам-насам скажыце: слухай, нам трэба сёння-заўтра вырашыць гэтае пытанне. Але паколькі я паміж радкамі ўмею чытаць, навучылі мяне, я разумею значэнне гэтага пытання. Мы разумеем, што так, Расіі нялішнім было б гэтае прызнанне. Пра падрабязнасці я не хачу публічна казаць. Але мы свята прытрымліваемся таго, што паабяцалі.
Пра Ўсходняе партнёрства і прамудрага Салану
- Усходняе партнёрства, калі яно захаваецца, павінна быць зонай вольнага гандлю. Гэта інфраструктурныя праекты - мадэрнізацыя аўтамабільных дарог, будаўніцтва. Нам гэта важна. Тут быў і Салана, мы з ім размаўлялі. Ясныя ягоныя погляды. І калі мне было пастаўленае пытанне па Расіі, мы заcпрачаліся. Пасля я яму кажу: вы нам Расію заменіце? Ноў, ноў! Ну, калі ноў... Чаго ж перад намі пытанні ставіце? Больш за тое, мы адзін народ, мы думаем, як рускія, расіяне, жывем, як яны. У нас адны каштоўнасці. Мы збольшага праваслаўныя людзі. Мы ніколі такімі з вамі не будзем, як з Расіяй. Гісторыя ў нас адна. Ён зразумеў гэта. І папрасіў прабачэння за некаторыя рэчы. Там жа таксама ёсць людзі, якія абдымаюцца з тымі ў Беларусі, хто жадае прыйсці да ўлады замест мяне. Яны іх падтрымліваюць, фінансуюць, мы гэта бачым. Цывілізавана з імі змагаемся, нейтралізуем іх. Іх нельга шарахнуць - і ўсё! Нас проста раздавяць дэмакраты ў Расіі і дэмакраты на Захадзе. Мы не жадаем у гэтыя абцугі трапляцца.
Пра крэдыты
- Для нас важныя грошы, якія мы там запазычваем. Калі б у нас не было гэтых эмвээфаўскіх крэдытаў, цяпер у нас бы павалілася валюта. Вы ж паабяцалі нам 2 мільярды. Далі спачатку мільярд са скрыпам, у СМІ у вас прачытаеш - мы як жабракі ходзім і просім. У нас саміх цяжка, а яны просяць. Як прачытаеш, то жыць не хочацца. Думаю, можа, ну яго, гэты мільярд? Ну дэвальвавалі мы нацыянальную валюту на 20 адсоткаў, а дэвальвавалі б на 21 - і выйшлі са становішча. Але вы ж абяцалі? Мы ж гэта ў бюджэт занеслі, мы спадзяваліся на гэта. Мы паехалі да кітайцаў - 3 мільярды далі. Пры тым, што мы просім у расіянаў, кітайцы ўпершыню ў гісторыі сваёй вырашылі даць.
Мы ім кажам: давайце ў юанях. У нас ёсць невялікі рэзервовы фонд у юанях. Мы будзем купляць у вас за юані, вы - за беларускія рублі. Давайце ўвядзем нашыя нацыянальныя валюты ў абарачэнне. Мы падпісалі на 3 мільярды ў юанях абарачэнне. Мы расіян просім: мы купляем у вас, напэўна, мільярдаў на 20. Дайце нам расійскі рубль у доўг, мы вам вернем, але мы будзем не ў доларах вам плаціць, а за ваш тавар, які мы купляем, будзем разлічвацца расійскім рублём. Вось ён, рэальны крок да ўвядзення расійскага рубля. Мы ж гэтага не баімся.
Вы заявілі пра рубль як пра рэгіянальную валюту. Дык давайце пачынаць. Не, рублі рынуць на расійскі рынак, гэта дрэнна. Слухайце, 100 мільярдаў - гэта 0,2 адсотка ад гадавой эмісіі Расіі. Скажыце, што б адбылося, калі б гэтыя рублі дадаліся?
Пра небяспеку, якая пагражае "Известиям"
- Заўтра прыкрыюць увогуле "Известия"за тое, што прыехалі да мяне і слухаеце гэтую ерась, што я нясу (смяецца).
Пра магчымую Божую кару
- Не мы з'яўляемся ініцыятарамі сітуацыі, якая сёння ўзнікла. Паверце - не мы. Як вы гэта ўспрымаеце, як вы будзеце гэта асвятляць і іншае, але я вось сказаў праўду. Бачыць Бог, што я не хлушу. Хай ён мяне пакарае! Калі я дзесьці збрахаў. Хай ён мяне пакарае!
Пра ўваходжанне ў склад Расіі
- Шмат хто кажа: Беларусь павінна ўвайсці ў склад Расіі. Добра, але мы, як кіраўнікі, павінны пралічыць наступствы. Дапусцім, я прымаю такое рашэнне. Што заўтра? Нават да канфлікту на Каўказе з Асеціяй Расію бамбавалі за тое, што яна па-імперску, са зброяй у руках паціснула - і гэтак далей. А тут, скажуць, і Беларусь сілай далучыла, толькі іншымі метадамі. Прэзідэнт Расіі кажа, так, ты абсалютна маеш рацыю, гэта шкодна для Расіі.
З іншага боку, бо тут жа нашыя адмарозкі - хай іх трошкі, адсоткі два, але яны самыя актыўныя. Яны гатовыя разгарнуць нацыянальна-вызваленчую вайну. Ім патрэбная нагода. І вы што думаеце, у іх няма чым ваяваць? Ім заўтра ж прывязуць зброю з Украіны, з Прыбалтыкі, Польшчы.
І шмат хто ў грамадстве падумае, слухайце, яны ж змагаюцца за незалежнасць, за святое. У нас жа ў Беларусі разумны народ, ён жа думае так жа як расіяне - свая зямля, нікому не аддамо, кашулю рванулі - і пайшлі. Да таго ж гэта канец Лукашэнкі і ўсяго таго, што ён тут зрабіў. Імперыю трэба аднаўляць на новых прынцыпах, сучасных. У добрым сэнсе імперыю.
Пра барацьбу з карупцыяй
- Як з ёй змагацца? Я адкажу вам проста, мабыць, некалькі груба: трэба пасадзіць усіх тых не побач з сабой за стол, а туды, куды трэба. Тут у мяне чыны міліцэйскія, 10 чалавек, самага высокага ўзроўню, выбудавалі сабе асабнякі. Мне адразу пра гэта паведамілі. Яны яшчэ не паспелі закончыць. Першае пытанне: хто вам адвёў там землі? Няма выразнага адказу. "Вы, хлопцы, дзе грошы ўзялі на гэтыя палацы? Вы зарабляеце менш за мяне. Я па сабе ведаю, я ніколі б не пабудаваў пры цяперашніх коштах такі асабняк. Дзе вы ўзялі грошы?". Адказу няма. Прымаецца імгненна рашэнне, падпісваецца ўказ: іх з працы, асабнякі - дзяржаве.
Пра Кудрына
- Мне тлумачылі, што на яго ціск ідзе магутны, ён нярвуецца моцна і кажа трошкі не тое. Тады - падлячыцца. У яго фінансы дзяржавы ў руках і ён пачынае такое казаць. Заўтра ён і не тое зробіць.
Пра менталітэт рускіх і беларусаў
- Вось чым адрозніваецца рускі ад беларуса? Гэта я публічна кажу. Гэта гісторыя накладвала свой адбітак. Вось рускі чалавек, вось, здарся што з Беларуссю, адразу будзе там, нават калі ўрад будзе супраць. Рускі чалавек ён кашулю ірване і, не гледзячы, - папёр.
Беларус з прычыны таго, што яго ўсё жыццё, усю гісторыю тапталі, ламалі, ён спачатку з-за кута паглядзіць, але потым усё адно рване. Тут ужо пачынаецца нераспазнавальная рэч: што беларусы, што рускія. Вы не ўяўляеце, якая гэта велізарная сіла - рускія.
І за гэтай хваляй пойдуць усе, не кажучы аб украінцах, беларусах, вось ён будзе, прыклад. Але яго стрымліваюць, яму не даюць гэтага, а праз бунт не хацелася б.
Пра сустрэчу з Папам
- Што тычыцца гэтай сустрэчы, маўляў, Лукашэнка пасярэднік паміж патрыярхам Кірылам, царквой адной і іншый, - глупства гэта. Я ніколі на сябе пасрэдніцтва не браў. Я кажу: я быў бы рады, калі бы пры Вашым, Ваша Святасць, жыцці, і нашага Кірылы, а ён актыўны чалавек такі, малады, дзейны чалавек.
Фота: Беларускія навіны
