Віцебскага чыноўніка прапануюць пакараць за антыбеларускія выказванні

Прыкладна паўгода таму ў Віцебску было створана грамадскае аб’яднанне “Русский дом”. Узначаліў яго начальнік аддзела па працы з моладдзю адміністрацыі Кастрычніцкага раёна Віцебска, сябра афіцыйнага Саюза пісьменнікаў Беларусі Андрэй Герашчанка. Але вядомы ён стаў не сваёй творчасцю альбо поспехамі ў працы з моладдзю, а дзякуючы сваім выказванням пра беларускую мову, незалежнасць краіны і нацыю беларусаў увогуле. Да прыкладу, вось што ён сказаў у інтэрв’ю расійскаму парталу materik.ru адносна беларускай мовы.

“Беларуская мова не мае шырокага распаўсюджвання і ўжывання — гэта хутчэй мова мясцовай “самастойнай” інтэлігенцыі. Канчаткова яна была створана ў канцы мінулага стагоддзя і з’яўляецца штучнай сумессю розных мясцовых дыялектаў”.

Еўрарадыё дазванілася да віцебскага чыноўніка-літаратара. У размове ён пацвердзіў, што, на яго думку, адраджэнне беларускай мовы неабходна не людзям, а вузкаму колу інтэлігенцыі.

Андрэй Герашчанка: “Гэта праблема вузкага кола творчай інтэлігенцыі, якая спрабуе пабудаваць пад сябе нейкую ідэальную дзяржаву, якую яны самі сабе ўяўляюць. Але наўрад ці гэта на практыцы атрымаецца”.

Таксама ён адзначыў, што патрэбы ў беларускамоўных школах і дзіцячых садках няма.

Андрэй Герашчанка: “Чаму сёння няма беларускіх школ? Таму што ў гэтым няма сацыяльнай патрэбы проста. Калі б была патрэба, паверце мне, аб’ектаў бы хапіла, каб перавесці на беларускую мову. Калі мы ў Віцебску фармавалі беларускія класы, мы з вялікай цяжкасцю назбіралі 13 чалавек на адзін клас. У нас ёсць адзін садок беларускі ў Віцебску. Ён папулярны па адзінай прычыне — там ёсць шыкоўны басейн, і таму ўсе хочуць запісацца. Сёння патрэбы ў народа ў беларусізацыі няма”.

У тым жа інтэрв’ю Герашчанка сказаў: “Беларусь бачыцца мне хутчэй яшчэ адной рускай дзяржавай, чым іншанацыянальным стварэннем. Ва ўзаемаадносінах Расіі і Беларусі больш правільна апераваць тымі крытэрамі, якімі мы ацэньваем адносіны ФРГ і ГДР…”.

У размове ж з Еўрарадыё чыноўнік прызнаўся, што супраць таго, каб яго дзеці вывучалі беларускую мову, а хоча, каб засталася “руская парадыгма” ў пакаленнях. Што гэта азначае, не патлумачыў, але паскардзіўся, што рускіх людзей у Беларусі прыгнятаюць.

Андрэй Герашчанка: “У нас у Беларусі слова “рускі” пад дастаткова вялікай забаронай. Бо гэта нейкая канкуруючая парадыгма, якая, калі ёй даць магчымасць, і прыхільнікі, скажам так, незалежнасці і беларусізацыі будуць мець такі ж пункт погляду, калі даць ёй магчымасць, то большая цывілізацыя, скажам, руская, праглыне культурна беларускую. Адсюль — спроба адасобіцца, зрабіць нейкую штучнасць, асобны народ. Але гэта наўрад ці ўдасца”.

І таму, кажа, трэба адмаўляцца ад штучнай незалежнасці, нешта там адраджаць — і імкнуцца цалкам зліцца з Расіяй. І не глядзець у бок Захаду, з ім мы нешта разам спрабуем пабудаваць.

Віцебскі чыноўнік-пісьменнік сказаў яшчэ шмат чаго ў тым жа стылі. Але паказальна яшчэ адна вытрымка з таго ж “расійскага” інтэрв’ю. “Трэба адзначыць, што яшчэ з савецкіх часоў менавіта беларусы-ліцвіны практычна цалкам кантралююць шэраг значных сфер у галіне культуры — тэатры, СМІ, выдавецтвы і г.д., што прыводзіць да ілюзіі пражывання ў Беларусі нібыта цалкам іншага, не рускага народа. На жаль, сярод ліцвінаў шмат і рускіх (вялікаросаў), якія прыехалі з Расіі, вывучылі афіцыйную беларускую мову і якія не разумеюць, што такім чынам яны гуляюць на руку тым ворагам Рускага свету, што хочуць на вякі адарваць Белую Русь ад Расіі і канчаткова пазбавіць беларусаў іх спрадвечнай рускасці. Адным з самых яскравых прыкладаў такіх памылак — пайшоўшы з жыцця кіраўнік ВІА “Песняры” Уладзімір Мулявін, які нарадзіўся і вырас у Сібіры”.

Еўрарадыё пацікавілася ў юрыста Гары Паганяйлы, ці не парушыў Андрэй Герашчанка сваімі выказваннямі беларускае заканадаўства. Паводле словаў юрыста, нашы законы не прадугледжваюць крымінальнага альбо адміністрацыйнага пераследу за падобныя выказванні. Але, кажа, можна ўзняць пытанне наконт таго, ці адпавядае ён пасадзе, якую займае.

Гары Паганяйла: “Такое пытанне ўзняць можна. І перад Віцебскім аблвыканкамам, і перад Адміністрацыяй прэзідэнта, якая адказвае за фармаванне кадраў гэтых інстытутаў улады. Ёсць у нас, дарэчы, закон “Аб дзяржаўнай службе”, дзе прапісана, што адным з крытэраў прыняцця на дзяржаўную службу з’яўляецца валоданне беларускай мовай”.

Папрасіла Еўрарадыё пракаментаваць выказванні сябра сваёй арганізацыі і старшыню Саюза пісьменнікаў Беларусі Мікалая Чаргінца. Той з цяжкасцю ўзгадаў такога літаратара — Андрэя Герашчанку. Але адразу адхрысціўся ад калегі па цэху.

Мікалай Чаргінец: “Пазіцыя Саюза пісьменнікаў Беларусі — гэта незалежнасць краіны, свой сцяг, свой герб, свой гімн і свая мова. Такія выказванні Герашчанкі трэба ўспрымаць як яго прыватныя. Яны ні ў якім разе не супадаюць з нашай пазіцыяй. Гэта недалёкія выказванні, няграматныя. Чалавекам гэтым рухае нейкая крыўда альбо злосць”.

І нават прапанаваў версію ўзнікнення крыўды: ягоную кніжку не перадалі прэзідэнту.

Мікалай Чаргінец: “Мяне замучылі — толькі выйдзе першая кніжонка ў кагосьці, як адразу пішуць: “Прашу перадаць прэзідэнту”. Яны не разумеюць, што прэзідэнт заняты чалавек. А пройдзе тыдзень — пытаюцца: “Ну, як там, не прачытаў прэзідэнт маю кніжку?”. Вось і Герашчанка на нешта такое пакрыўдзіўся. Але я яго не ведаю, скажу шчыра”.

Еўрарадыё пацікавілася ў Чаргінца, ці будзе нейкая рэакцыя Саюза на такія выказванні іх калегі. Магчыма, яго справа будзе разгледжана на камісіі па этыцы. Толькі як высветлілася, такой структуры ў пісьменнікаў няма. Але Чаргінец зацікавіўся ідэяй і паабяцаў, што камісія будзе створана ў бліжэйшы час, і справу Герашчанкі там разгледзяць.

Мікалай Чаргінец: “Вы мне вельмі добрую ідэю падалі. Я ўнясу прапанову на бліжэйшае наша праўленне — і створым мы камісію па этыцы. І мы ні перад чым не спынімся, і калі будуць такія замахвацца на суверэнітэт, на права мець роўныя адносіны і з Захадам, і з Усходам, мы будзем з такімі распраўляцца. Мы дамо ацэнку імгненна. Гэта я вам абяцаю”.

І расказаў пра тое, як яны выключылі з Саюза аднаго такога літаратара за антысеміцкія выказванні ў сваіх творах. Нягледзячы на тое, што ён быў супрацоўнікам Адміністрацыі прэзідэнта.