Рой Мядзведзеў напісаў пазітыўную кнігу пра Беларусь і Лукашэнку

Вядомы расійскі гісторык вывучыў “феномен беларускай мадэлі” і распавёў Еўрарадыё, чым Беларусь лепшая за Расію, і чаму нашу краіну не любяць крамлёўскія чыноўнікі. Кнігу баяліся друкаваць расійскія выдавецтвы, але “асмялелі”, калі Лужкоў набыў адразу 2 тысячы экземпляраў для маскоўскіх бібліятэк. Рой Мядзведзеў: Кніга ўжо завершаная, набраная і рыхтуецца да выдання. Цяпер ідзе падбор ілюстрацый — вельмі працаёмкая справа. Кніга называецца так: “Аляксандр Лукашэнка: феномен беларускай мадэлі”. А першая назва была — “Беларуская крэпасць”. Кніга складаецца з 6 раздзелаў.

Еўрарадыё: Гэта біяграфічны твор?

Рой Мядзведзеў: Не, не біяграфічны. Гэта кніга пра тое, як стваралася і развівалася Беларусь. Пра яе ўдала знойдзеную эканамічную мадэль. Вельмі пазітыўная. Бо я быў у Беларусі, сустракаўся з Аляксандрам Лукашэнкам. І ён праз Паўла Лёгкага [кіраўнік прэс-службы Аляксандра Лукашэнкі — заўв. Еўрарадыё] даў у сваю Адміністрацыю ўказанне: Рой Мядзведзеў можа ў Беларусі сустрэцца з кім хоча, паглядзець усё, што яму трэба, і застацца на столькі, на колькі патрэбна. У мяне быў карт-бланш, магчымасць усё паглядзець.


Еўрарадыё: Калі можна чакаць гатовы наклад?

Рой Мядзведзеў: Да верасня кніга мусіць выйсці.


Еўрарадыё: Якімі крыніцамі вы карысталіся ў сваёй працы?

Рой Мядзведзеў: Крыніцаў вельмі шмат. Я пачаў пісаць гэтую кнігу яшчэ 4 гады таму. Некалькі сапраўдных мяхоў з самымі рознымі кнігамі атрымаў з Акадэміі навук Беларусі. І амбасадар Сербіі ў Беларусі Срэчка Джукіч высылаў мне ўсе беларускія газеты, без выключэнняў. Усе часопісы. Напрыклад, у мяне сабраная поўная падшыўка “Народнай волі” за апошнія гады!

Еўрарадыё: А з прадстаўнікамі беларускай апазіцыі вы кантактавалі?

Рой Мядзведзеў: Так, падчас майго знаходжання ў Мінску да мяне завіталі апазіцыянеры. На жаль, не памятаю прозвішчаў... Яны таксама прынеслі кнігі. Некалькі тоўстых тамоў. І я прачытаў кнігу Аляксандра Фядуты і вашага былога міністра замежных спраў, Пятра Краўчанкі. Шмат з таго, што там напісана, мне падалося вельмі нацягнутым.

І, паўтаруся, самыя карысныя крыніцы я атрымаў ад Срэчкі Джукіча. Ён напісаў пасляслоўе для расійскага выдання кнігі. Цяпер яна перакладаецца на сербскую, і там ужо ён напісаў не пасляслоўе, а прадмову.

А размова з Лукашэнкам была ў самым канцы.


Еўрарадыё: Можа, Аляксандр Лукашэнка быў сярод першых чытачоў кнігі?

Рой Мядзведзеў: Не, калі я прыязджаў да яго, калі адбылася нашая размова, быў гатовы толькі першы раздзел. Дарэчы, я ўжо друкаваў яе ў Беларусі — у 12-м нумары часопіса “Беларуская думка”.

Але я даваў яе чытаць Юрыю Лужкову. Той азнаёміўся і даручыў прааналізаваць яе экспертнай радзе Масквы. Таму што я напісаў Лужкову, што ніводнае буйное выдавецтва не хацела браць пазітыўную кнігу пра Беларусь. Нават не пра Лукашэнку — пра Беларусь! Гэта вельмі дзіўна: буйныя, сур’ёзныя выдавецтва баяліся... нейкага гневу.

Еўрарадыё: Кніга атрымала падтрымку маскоўскага муніцыпалітэту?

Рой Мядзведзеў: Лужкоў пакінуў асабістую рэзалюцыю: азнаёміцца з рукапісам і падтрымаць. І адразу замовіў 2 тысячы асобнікаў для маскоўскіх бібліятэк. Але сумарны наклад яшчэ невядомы: яшчэ як мінімум тысяча асобнікаў трапіць на палічкі маскоўскіх крам. І, я думаю, будзе выдадзены наклад для Беларусі.

Пакуль што мы не ведаем таксама, дзе і калі будзе адбывацца прэзентацыя. Хацелі зладзіць у Паўла Барадзіна [у Сакратарыяце Саюзнай дзяржавы — заўв. Еўрарадыё]. Але гэта нейкая незразумелая арганізацыя. Яны чамусьці не адгукнуліся на маю просьбу па дапамогу, не далі ніякіх матэрыялаў, хаця і выдаюць дзве газеты: “Союз” і “Союзное Вече”. І з амбасадай Беларусі таксама ніякіх размоваў пакуль што не было.


Еўрарадыё: Атрымліваецца, кніга вырасла з апублікаванага артыкулу ў “Беларускай думцы”?

Рой Мядзведзеў: Не, задума кнігі ўжо была, і Лукашэнку я пазнаёміў з яе зместам. І апошні раздзел, тады яшчэ не напісаны, бо патрэбныя былі і асабістыя ўражанні, і размова, якая цягнулася больш за дзве гадзіны, называецца “Штрыхі палітычнага партрэта Аляксандра Лукашэнкі”.

Я не наважыўся пісаць ні біяграфію, ні поўны палітычны партрэт, бо гэта патрабавала сталага назірання, стасункаў, вывучэння шмат якіх матэрыялаў, якіх у мяне не было. Таму я “намаляваў” штрыхі да партрэта.

Еўрарадыё: Наколькі ў мяне атрымліваецца сачыць за расійскімі СМІ, там пазітыўны погляд на Беларусь няшмат дзе сустрэнеш...

Рой Мядзведзеў: ...і я шмат пішу пра гэта! Вялікі раздзел называецца “Расія і Беларусь”. Я аналізую нашы адносіны. Я абвяргаю, што Беларусь жыве за кошт Расіі. Насамрэч падрабязны аналіз сведчыць пра тое, што Расія нават у эканамічным плане, а не толькі ў палітычным, атрымлівае ад саюза з Беларуссю нашмат больш. Расія ставіцца да Беларусі несправядліва.

Я не буду казаць пра прычыны. Аляксандр Рыгоравіч хацеў пачаць размову пра Пуціна, але я не падтрымаў яе. Я не разбіраю асабістыя ўзаемаадносіны палітычных лідэраў. Я станоўча ацэньваю іх дзейнасць, але розныя людзі, розныя менталітэты, розная падрыхтоўка, розны жыццёвы шлях...

Еўрарадыё: Дык які ж асноўны змест кнігі?

Рой Мядзведзеў: Ва ўсіх сферах я прыводжу лічбы. Параўноўваю 5 краінаў на працягу апошніх 20 гадоў: Расію, Казахстан, Украіну і Беларусь і пятую іншую, напрыклад, Узбекістан. Беларусь для сваёй тэрыторыі і эканомікі мае вялікія поспехі. Не была разбураная прамысловасць, як у Расіі. Прадукцыйнасць працы вышэйшая па ўсім спектры эканомікі, за выключэннем здабываючай галіны, якой у Беларусі папросту няма. У сельскай гаспадарцы, напрыклад. Лепш працуе транспарт, чыгунка, аўтадарогі. Паводле ўсіх асноўных паказчыкаў Беларусь выглядае лепш.

Таму Расія, на маю думку, да Беларусі ставіцца несправядліва.



Еўрарадыё: Так, калі, напрыклад, прыгадаць фільм “Крёстный батька”, які ўчора паказалі па НТВ...

Рой Мядзведзеў: Фільм гэты — абразлівы, грубы, прымітыўны. Адмыслова падрыхтаваны... Я б нават інтэрв’ю каму-небудзь даў наконт таго, наколькі шмат там фальсіфікацыяў і скажэнняў. Мне падаецца, што гэта частка арганізаванай інфармацыйнай кампаніі, хаця мне пра гэтыя канспіралагічныя сферы складана меркаваць.

У Расіі шмат чыноўнікаў, якія прыйшлі ва ўрад пры Ельцыне, пры Чубайсе, і застаюцца дагэтуль. Яны не любяць Лукашэнку і падтрымліваюць стасункі з апазіцыяй. Расійскае чынавенства ставіцца да Беларусі адмоўна найперш таму, што ў тых галінах, за якія гэтыя чыноўнікі адказваюць, Беларусь выглядае лепш.

Еўрарадыё: Вы бачылі гэты фільм?

Рой Мядзведзеў: Я яго бачыў не адзін раз. Ён наспех змантаваны з фільмаў, якія рабіў яшчэ Павел Шарамет. Некалькі эпізодаў я бачыў яшчэ раней, пры пачатку 2000-х, яшчэ на НТВ Гусінскага. Гэта такая брудная крыніца... З імі былі злучаныя больш сучасныя кадры, выдраныя з кантэксту. Ніводнага станоўчага прыкладу няма — а такіх прыкладаў у Беларусі шмат!

Еўрарадыё: Але чаму гэтая прэм’ера ўсё ж такі адбылася? Ужо ж нават дакументы па Мытным саюзе падпісаныя!

Рой Мядзведзеў: Прэм’еры плануюцца загадзя. Проста яе не адмянілі. Ніхто не патэлефанаваў і не сказаў устрымацца. Магчыма, сігнал быў пададзены ад самага пачатку нядаўняга газавага канфлікту. Але я нават не намагаюся гэта высветліць, таму што ніхто праўды не скажа.

А вось тое, што там удзельнічаюць пэўныя асобы, пра якіх я раней думаў нашмат лепш, мяне вельмі засмуціла. Канстанцін Затулін, паважаны чалавек, удзельнік некалькіх фракцый Дзярждумы...


Еўрарадыё: Можа, гэта такая рэакцыя на “газавую вайну”?

Рой Мядзведзеў: І пра гэта я таксама пішу! Газавыя канфлікты адбываюцца штогод. З аднаго боку, гэта вынік дэзінфармацыі, няведання. А з іншага — яны цалкам лагічныя! Такіх канфліктаў у свеце поўна! Напрыклад, паміж ЗША і Кітаем. Усе рынкавыя адносіны пабудаваныя на гандлі, спрэчках, палеміцы, гандлёвых войнах. Гэта ў сацыялістычным грамадстве ўсё вырашалася ў Дзяржплане, а беларускую эканоміку я вызначаю як рынкавы сацыялізм, падобны да кітайскага.

Гандлёвыя войны праходзяць, таму мяне гэтая тэма не вельмі захапляе. Напрыклад, малочныя спрэчкі: гэта лабісты, незадаволеныя танным беларускім малаком і сырам, губляюць грошы і нават не праз урад, а праз Анішчанку пачынаюць уплываць, затрымліваюць на тыдзень прадукцыю... Яны пра гэта адкрыта кажуць, і я маю друкаваныя сведчанні. Бізнесмены не саромеюцца казаць, што ў канфлікце з Беларуссю выкарыстоўваюцца адміністрацыйныя рычагі. Гэта канкурэнцыя, якая ў Беларусі з Расіяй па шмат якой прадукцыі праходзіць.

Еўрарадыё: А з Лукашэнкам вы абмяркоўвалі канфлікты паміж Беларуссю і Расіяй?

Рой Мядзведзеў: Адразу было вядома, што нашая размова адбудзецца tête-à-tête, у даверным фармаце. Таму я не пераказваю яе трэцім асобам, яе змест мусіць застацца паміж намі.

Адно што — пяць пытанняў я задаў Лукашэнку пісьмова. І праз нейкі час атрымаў грунтоўныя, разгорнутыя адказы. Яны ўвойдуць у кнігу — што цалкам, што фрагментамі.

Даведка Еўрарадыё: Рой Мядзведзеў — вядомы савецкі і расійскі гісторык, палітычны дзеяч. Нарадзіўся ў 1925 годзе ў Тыфлісе. Аўтар шэрагу кніг па гісторыі СССР, у тым ліку — выдатных даследванняў сталінскай эпохі. У 2008 годзе з-пад пяра Роя Мядзведзева выйшла біяграфія Ўладзіміра Пуціна.

Фота: СЕГОДНЯ.ua, ИТАР-ТАСС.