Ці патрэбны Беларусі долар?
Эксперты лічаць, што залежнасць ад долара ў беларусаў толькі псіхалагічная. Але пазбавіцца ад амерыканскіх грошай нам не ўдасца. Па дадзеных Міністэрства статыстыкі, у 2008 годзе з агульнага аб’ёму экспарту Беларусі на долю Расіі прыйшлося 32%, на долю Еўрасаюзу – 43,9%. Што тычыцца імпарту, то Расіі тут належыць 60,7%, а Еўрасаюзу 20,9%.
Навошта Беларусі ў кошыку валют долар, калі мы гандлюем у асноўным з Еўропай і Расіяй? Леанід Заіка лічыць, што долар выконвае функцыю сусветных грошай. І большасць сваіх разлікаў Беларусь усё ж праводзіць у доларах.
Леанід Заіка: “У сусветнай грашовай сістэме функцыю сусветных грошай выконвае долар. І таму ён больш істотна вызначае сам баланс валютных плыняў. З Расіяй гандаль ідзе ў міжнародных разліковых адзінках ідзе як правіла на 80 з невялікім адсоткаў у доларах. Долары любяць і рускія алігархі, і беларускія бізнесмены. І самае парадаксальнае, што нафтай гандлююць за долары, пачынаючы з 1991 года”.
Кіраўнік Цэнтра макраэканамічнага рэгулявання і даследавання Нацыянальнай Акадэміі навук Беларусі Аляксандр Лучанок лічыць, што больш мэтазгодна было б прывязацца да рубля, таму што з Расіяй у нас найбольшы таваразварот. Да таго ж, расійскі рубель ужо сам прывязаны і да долара, і да еўра. Аднак псіхалогія насельніцтва, мяркуе эканаміст, прымушае нас прывязвацца яшчэ і да долара.
Аляксандр Лучанок: “Мы прывыклі вымяраць інфляцыю, зыходзячы з курсу долара. На самой справе, мы найбольш прывязаныя да расійскай эканомікі, з якой у нас дзесьці 42% таваразвароту. Больш разумна было б, калі б нашая беларуская валюта прыкладна адпавядала расійскаму рублю. А тое, што мы вымяраем у доларах, гэта гістарычна склалася. Ёсць псіхалогія людзей. Калі беларускі рубель не дэвальваваць у адносінах да долара, значыць усё добра. А калі дэвальваваць, значыць беларускі рубель губляе сваю вартасць”.
Эканаміст Аляксандр Чубрык лічыць, што мы прывязаныя да долара ў асноўным з-за народнай любові да гэтай валюты.
Аляксандр Чубрык: “Мы залежым ад долара не таму што мы ім разлічваемся. Нават калі б мы ім не разлічваліся ў знешнім гандлі. Мы залежым ад долара менавіта таму, што ў нас насельніцтва трымае вялікую частку сваіх грошай менавіта ў доларах. І большасць валютных дэпазітаў у нас у доларах. Курс у нас зафіксаваны на дадзены момант да долара. І заробкі ў нас абяцаюцца ў доларах. І камунальныя паслугі павышаюцца ў доларах. Людзі здаўна проста вераць долару, любяць долар”.
А любоў гэтая, на думку спадара Чубрыка, з’явілася ў сэрцах беларусаў яшчэ даўно, і перадалася нам па спадчыне.
Аляксандр Чубрык: “Калі ў Беларусі пачалася даларызацыя. Гэта было вельмі даўно. Нават не тады, калі пачалі заводзіцца нейкія грошы, а проста тады, калі дзяржава рабіла абы-што з інфляцыяй і з валютным рынкам, калі было шмат курсаў, тады ж еўра не было. Быў долар. Вось, і людзі трымалі свае грошы ў доларах. І такім чынам, гэта проста спадчына такая”.
Аднак такая любоў ні да чаго добрага не прывядзе, мяркуе Леанід Заіка. Долар нам здрадзіў, і самы час яго кідаць, гаворыць спецыяліст.
Леанід Заіка: “Ад долара трэба сыходзіць. Вы ведаеце, як сыходзяць ад дзяўчыны, калі яна здраджвае. Долар таксама стаў здраджваць, змяняцца. Ён стаў непаўнавартасным, слабым, дастаткова варыятыўным”.
Але нават калі б беларусы раптам палюбілі іншую валюту, ад долара сысці не атрымаецца. Амерыканскую валюту любяць і ў Расіі, і ў іншых краінах. Так што гандляваць і прывязвацца да долара мы будзем і надалей.
Навошта Беларусі ў кошыку валют долар, калі мы гандлюем у асноўным з Еўропай і Расіяй? Леанід Заіка лічыць, што долар выконвае функцыю сусветных грошай. І большасць сваіх разлікаў Беларусь усё ж праводзіць у доларах.
Леанід Заіка: “У сусветнай грашовай сістэме функцыю сусветных грошай выконвае долар. І таму ён больш істотна вызначае сам баланс валютных плыняў. З Расіяй гандаль ідзе ў міжнародных разліковых адзінках ідзе як правіла на 80 з невялікім адсоткаў у доларах. Долары любяць і рускія алігархі, і беларускія бізнесмены. І самае парадаксальнае, што нафтай гандлююць за долары, пачынаючы з 1991 года”.
Кіраўнік Цэнтра макраэканамічнага рэгулявання і даследавання Нацыянальнай Акадэміі навук Беларусі Аляксандр Лучанок лічыць, што больш мэтазгодна было б прывязацца да рубля, таму што з Расіяй у нас найбольшы таваразварот. Да таго ж, расійскі рубель ужо сам прывязаны і да долара, і да еўра. Аднак псіхалогія насельніцтва, мяркуе эканаміст, прымушае нас прывязвацца яшчэ і да долара.
Аляксандр Лучанок: “Мы прывыклі вымяраць інфляцыю, зыходзячы з курсу долара. На самой справе, мы найбольш прывязаныя да расійскай эканомікі, з якой у нас дзесьці 42% таваразвароту. Больш разумна было б, калі б нашая беларуская валюта прыкладна адпавядала расійскаму рублю. А тое, што мы вымяраем у доларах, гэта гістарычна склалася. Ёсць псіхалогія людзей. Калі беларускі рубель не дэвальваваць у адносінах да долара, значыць усё добра. А калі дэвальваваць, значыць беларускі рубель губляе сваю вартасць”.
Эканаміст Аляксандр Чубрык лічыць, што мы прывязаныя да долара ў асноўным з-за народнай любові да гэтай валюты.
Аляксандр Чубрык: “Мы залежым ад долара не таму што мы ім разлічваемся. Нават калі б мы ім не разлічваліся ў знешнім гандлі. Мы залежым ад долара менавіта таму, што ў нас насельніцтва трымае вялікую частку сваіх грошай менавіта ў доларах. І большасць валютных дэпазітаў у нас у доларах. Курс у нас зафіксаваны на дадзены момант да долара. І заробкі ў нас абяцаюцца ў доларах. І камунальныя паслугі павышаюцца ў доларах. Людзі здаўна проста вераць долару, любяць долар”.
А любоў гэтая, на думку спадара Чубрыка, з’явілася ў сэрцах беларусаў яшчэ даўно, і перадалася нам па спадчыне.
Аляксандр Чубрык: “Калі ў Беларусі пачалася даларызацыя. Гэта было вельмі даўно. Нават не тады, калі пачалі заводзіцца нейкія грошы, а проста тады, калі дзяржава рабіла абы-што з інфляцыяй і з валютным рынкам, калі было шмат курсаў, тады ж еўра не было. Быў долар. Вось, і людзі трымалі свае грошы ў доларах. І такім чынам, гэта проста спадчына такая”.
Аднак такая любоў ні да чаго добрага не прывядзе, мяркуе Леанід Заіка. Долар нам здрадзіў, і самы час яго кідаць, гаворыць спецыяліст.
Леанід Заіка: “Ад долара трэба сыходзіць. Вы ведаеце, як сыходзяць ад дзяўчыны, калі яна здраджвае. Долар таксама стаў здраджваць, змяняцца. Ён стаў непаўнавартасным, слабым, дастаткова варыятыўным”.
Але нават калі б беларусы раптам палюбілі іншую валюту, ад долара сысці не атрымаецца. Амерыканскую валюту любяць і ў Расіі, і ў іншых краінах. Так што гандляваць і прывязвацца да долара мы будзем і надалей.
