"Дата генератар": 9 снежня 1891 года нарадзіўся Максім Багдановіч
Як слушна адзначыў пісьменнік Альгерд Бахарэвіч у сваім “Гамбургскім рахунку”, менавіта з Багдановіча пачалася сапраўдная беларуская паэзія. Да яго, адначасова з ім і яшчэ доўгі час пасля яго добра адчувалі сябе тыя, хто стагнаў пра гаротную сялянскую долю (як Лучына з Бядулем) або спяваў пра барацьбу за справу камуністаў (як Чарот з Броўкам).
“Б. не толькі наш першы гарадзкі паэт, ён наогул першы гарадзкі паэт ў еўрапейскім разуменні гэтага слова. Ён даў беларускай паэзіі стыль, рытм і рыфму — рэчы, якія ніяк не маглі ў ёй прыжыцца”. … “Тым і адрозніваецца Б. ад сваіх папярэднікаў і сучаснікаў, што ён першы не апусціўся да ўзроўню мужыкоў, каб гаварыць іх мовай пра іх праблемы. Ён пісаў вершы для такіх, як ён сам — і пісаў так, як хацелася менавіта яму”.
Галоўныя тэмы вершаў Багдановіча — вечныя. Гэта жаночасць і каханне, роздум над жыццём і смерцю. Смерць ён успрымаў без героікі або драматызацыі, зусім не за нейкія ідэалы. Проста смерць як частку жыцця, як тое, што прыйдзе да кожнага, дзе б чалавек ні хаваўся.
Ну, і каханне. Бо кожны чалавек, няхай сабе непрыгожы, хворы ці стары, — ён таксама марыць пра тое, каб кагосьці кахаць і каб нехта кахаў яго. Каханне, як і смерць, — неад’емная частка жыцця. Ад кахання пачынаецца новае жыццё.
А вось барацьба сялян супраць паноў ніякіх стасункаў з вечнасцю не мае. Пасля рэвалюцыі сяляне забілі паноў разам з іх жонкамі і дзецьмі. І што атрымалі? Атрымалі такое новае рабства, пра якое нават думаць не маглі.
Толькі ў цяперашнія часы, калі тры чвэрці беларусаў жывуць у гарадах, а ў вёсках паўсюды мы бачым “аграрную вытворчасць”, толькі цяпер беларусы пачынаюць па-сапраўднаму разумець геніяльную паэзію Багдановіча. А раней, акрамя славутай “Пагоні”, нічога з яго вершаў не ведалі і ведаць не жадалі. Напрыклад, чыталі тую ж “Вераніку” ды пляваліся! Як жа, маладзенькая суседка-шляхцянка яму падабалася. Чаму не сялянка?!
Хачу на заканчэнне прачытаць фрагмент з цудоўнага верша Максіма, напісанага ўлетку 1910 года, ва ўзросце 19 гадоў:
Калісьці летняю рабочаю парой
Праз вёску я ішоў….
…калі, раптоўна крык дзіцёнка
Пачуўшы, дрогнуў я і аглядзеўся. Ах!
Я спудзіў хлопчыка…
Ён, бедненькі, папоўз па траўцы ля сцяжынкі,
Да нянькі траплячы — так год васьмі дзяўчынкі.
І вось, дабраўшыся, ў падолак разам к ей
З трывожным голасам уткнуўся ён хутчэй
І, як схіляецца ад ветру верх бярозкі,
Дзяўчынка к хлопчыку нагнулася і, слёзкі
Сціраючы яму, штось пачала казаць,
Каб заспакоіць плач — зусім як быццам маць.
І саліваліся ў жывы абраз ядыны
Той выгляд мацеры ды з воблікам дзяўчыны,
Дзіцячым, цененькім і ў гэты час яна,
Здавалася, была аж да краёў паўна
Якойсь шырокаю‚ радзімаю красою,
І, помню, я на міг пахарашэў душою.
А можа, не краса была ў дзяўчынцы той, —
Дзяўчынцы ўпэцканай і хілай, і худой, —
А штось вышэйшае, што Рафаэль вялікі
Стараўся выявіць праз Маці Божай лікі…
Каб сачыць за галоўнымі навінамі, падпішыцеся на канал Еўрарадыё ў Telegram.
Мы штодня публікуем відэа пра жыццё ў Беларусі на Youtube-канале. Падпісацца можна тут.
