Маладыя літаратары "забілі" жывых класікаў?
Крытыкі знайшлі “старую маргінальную беларушчыну” ў творах маладых пісьменнікаў. Літаратуразнаўца Людміла Сінькова напісала артыкул "Старая маргінальная беларушчына ў тэкстах Бахарэвіча, Мартысевіч і Вежнавец". Гэты тэкст, патрапіўшы ў інтэрнэт, меў вельмі шырокі розгалас сярод літаратараў і тых, хто ім спачувае. Не ўсе здолелі зразумець, пра што ідзе гаворка, таму Еўрарадыё звярнулася да спадарыні Сіньковай па тлумачэнні.
"Усе яны добрыя і цікавыя пісьменнікі, але беларушчына ў іх не мае статусу сакральнага. Перспектыўныя вельмі людзі, але хацелася б намякнуць ім, што яны не зусім туды пайшлі," — тлумачыць літаратуразнаўца Людміла Сінькова кароткі змест артыкулу.
У Мартысевіч, Бахарэвіча і Вежнавец не хапае сапраўдных ідэй, яны прафануюць пустыя, даўно вядомыя формы, прычым не вельмі арыгінальныя. Гэтак ніколі не створыш нармальнай літаратуры, лічыць Людміла Сінькова.
Людміла Сінькова: "Соль у тым, што такія гульнёвыя маргінальныя рэчы прэтэндуюць на тое, каб быць магістральнымі, самымі рэпрэзентатыўнымі для беларускай літаратуры".
Але гэта не значыць, што мэйнстрым у Беларусі адсутнічае:
"Не друкуюцца, не выступаюць, не гучаць па радыё, не выдаюцца шырока пісьменнікі старэйшага пакалення — але гэта не значыць, што іх няма. Гэта не значыць, што перастаў пісаць выдатныя рэчы Гілевіч, Казько, Сцепакоў, Кудравец, Някляеў, Далідовіч. Гэтая літаратура не памерла — гэта яе памерлі, адключыўшы іх ад мас-медыя. А маргінальнае, моладзевае, цінэйджэраўскае трэціраванне лёгка ідзе, паўсюль друкуецца, паўсюль прапагандуецца, за гэта плаціцца".
Дастаткова, каб ўзгаданы артыкул прачыталі тры чалавекі: Мартысевіч, Бахарэвіч і Вежнавец, — кажа Людміла Сінькова. Для іх гэта напісана, бо з імі як з таленавітымі людзьмі звязаныя вялікія спадзяванні.
Таленавітыя людзі паставіліся да крытыкі як і мае быць — без асаблівай прыязнасці. Марыйка Мартысевіч кажа, што заўсёды змагалася з традыцыйным канонам айчыннага літаратуразнаўства, якога прытрымліваецца спадарыня Сінькова.
Марыйка Мартысевіч: "Да крытыкі, якая дыктуе, як правільна пісаць, як трэба пісаць, я стаўлюся адразу негатыўна. На мой погляд, гэта не задача крытыкі. Крытыцы неабходна растлумачыць, чаму чалавек напісаў так, а не інакш, а не закляйміць яго за непавагу да чагосьці, за неадпаведнасць нейкаму канону".
Калі мы будзем кланаваць адзін і той жа канон, то гэта будзе шляхам да пекла. Бо творчасць — гэта стварэнне чагосьці новага. А ўвесь час пісаць на адныя і тыя ж тэмы і карыстацца аднымі і тымі ж мастацкімі прыёмамі, зацверджанымі літаратуразнаўствам, — гэта як жаніцца аднавяскоўцам на працягу 200 гадоў. Такія вёскі выраджаюцца, кажа літаратарка.
Ева Вежнавец крытыку ўспрымае хутчэй адмоўна, таму стараецца пазбягаць размоў пра сваю творчасць. Але калі ўжо і можа адказаць штосьці на гэты артыкул, то тое, што ў літаратуры вылучыць маргінэз вельмі складана. "Можа, для кагосьці Гілевіч маргінал. Для спадарыні Сіньковай я магу быць маргіналкай, яна мае права на такую думку," — кажа Ева Вежнавец. А казаць пісьменніку, што ён не туды пайшоў — увогуле бессэнсоўна, бо гэта той выпадак, калі хутчэй літаратура дыктуе, куды ісці.
Крытычны артыкул Людмілы Сіньковай быў напісаны на падставе трох кніжак, выдадзеных у 2008 годзе: "Праклятыя госці сталіцы" Альгерда Бахарэвіча, "Шлях дробнай сволачы" Евы Вежнавец і "Цмокі лятуць на нераст" Марыйкі Мартысевіч.
Калі мы спыталі ў спадарыні Сіньковай, хто з маладых літаратараў ёй падабаецца, яна адказала:
"Я чалавек кансерватыўных густаў. Але мне падабаліся вершы Вікі Трэнас, асабліва першы зборнік. Мне падабаецца вельмі многія рэчы Веры і Віктара Жыбуля".
Фота — http://volha.livejournal.com
"Усе яны добрыя і цікавыя пісьменнікі, але беларушчына ў іх не мае статусу сакральнага. Перспектыўныя вельмі людзі, але хацелася б намякнуць ім, што яны не зусім туды пайшлі," — тлумачыць літаратуразнаўца Людміла Сінькова кароткі змест артыкулу.
У Мартысевіч, Бахарэвіча і Вежнавец не хапае сапраўдных ідэй, яны прафануюць пустыя, даўно вядомыя формы, прычым не вельмі арыгінальныя. Гэтак ніколі не створыш нармальнай літаратуры, лічыць Людміла Сінькова.
Людміла Сінькова: "Соль у тым, што такія гульнёвыя маргінальныя рэчы прэтэндуюць на тое, каб быць магістральнымі, самымі рэпрэзентатыўнымі для беларускай літаратуры".
Але гэта не значыць, што мэйнстрым у Беларусі адсутнічае:
"Не друкуюцца, не выступаюць, не гучаць па радыё, не выдаюцца шырока пісьменнікі старэйшага пакалення — але гэта не значыць, што іх няма. Гэта не значыць, што перастаў пісаць выдатныя рэчы Гілевіч, Казько, Сцепакоў, Кудравец, Някляеў, Далідовіч. Гэтая літаратура не памерла — гэта яе памерлі, адключыўшы іх ад мас-медыя. А маргінальнае, моладзевае, цінэйджэраўскае трэціраванне лёгка ідзе, паўсюль друкуецца, паўсюль прапагандуецца, за гэта плаціцца".
Дастаткова, каб ўзгаданы артыкул прачыталі тры чалавекі: Мартысевіч, Бахарэвіч і Вежнавец, — кажа Людміла Сінькова. Для іх гэта напісана, бо з імі як з таленавітымі людзьмі звязаныя вялікія спадзяванні.
Таленавітыя людзі паставіліся да крытыкі як і мае быць — без асаблівай прыязнасці. Марыйка Мартысевіч кажа, што заўсёды змагалася з традыцыйным канонам айчыннага літаратуразнаўства, якога прытрымліваецца спадарыня Сінькова.
Марыйка Мартысевіч: "Да крытыкі, якая дыктуе, як правільна пісаць, як трэба пісаць, я стаўлюся адразу негатыўна. На мой погляд, гэта не задача крытыкі. Крытыцы неабходна растлумачыць, чаму чалавек напісаў так, а не інакш, а не закляйміць яго за непавагу да чагосьці, за неадпаведнасць нейкаму канону".
Калі мы будзем кланаваць адзін і той жа канон, то гэта будзе шляхам да пекла. Бо творчасць — гэта стварэнне чагосьці новага. А ўвесь час пісаць на адныя і тыя ж тэмы і карыстацца аднымі і тымі ж мастацкімі прыёмамі, зацверджанымі літаратуразнаўствам, — гэта як жаніцца аднавяскоўцам на працягу 200 гадоў. Такія вёскі выраджаюцца, кажа літаратарка.
Ева Вежнавец крытыку ўспрымае хутчэй адмоўна, таму стараецца пазбягаць размоў пра сваю творчасць. Але калі ўжо і можа адказаць штосьці на гэты артыкул, то тое, што ў літаратуры вылучыць маргінэз вельмі складана. "Можа, для кагосьці Гілевіч маргінал. Для спадарыні Сіньковай я магу быць маргіналкай, яна мае права на такую думку," — кажа Ева Вежнавец. А казаць пісьменніку, што ён не туды пайшоў — увогуле бессэнсоўна, бо гэта той выпадак, калі хутчэй літаратура дыктуе, куды ісці.
Крытычны артыкул Людмілы Сіньковай быў напісаны на падставе трох кніжак, выдадзеных у 2008 годзе: "Праклятыя госці сталіцы" Альгерда Бахарэвіча, "Шлях дробнай сволачы" Евы Вежнавец і "Цмокі лятуць на нераст" Марыйкі Мартысевіч.
Калі мы спыталі ў спадарыні Сіньковай, хто з маладых літаратараў ёй падабаецца, яна адказала:
"Я чалавек кансерватыўных густаў. Але мне падабаліся вершы Вікі Трэнас, асабліва першы зборнік. Мне падабаецца вельмі многія рэчы Веры і Віктара Жыбуля".
Фота — http://volha.livejournal.com
