Падзеленая краіна: што даведаліся нямецкія сацыёлагі пра беларусаў

08/11/2021 - 13:53

Дзяржаўны і бел-чырвона-белы сцягі на пратэстах у Мінску ў 2020-м

Дзяржаўны і бел-чырвона-белы сцягі на пратэстах у Мінску ў 2020-м

Праводзіць сацыялагічныя даследаванні ў Беларусі сёння практычна немагчыма, але замежныя цэнтры гэта спрабуюць рабіць: не толькі УЦВГД, звесткі якога нядаўна "злілі" ў сеціва, але і брытанскі Chatham House і нямецкі ZOiS. У канцы кастрычніка немцы апублікавалі звесткі свайго апошняга даследавання, праведзенага гэтым летам, — і яны досыць цікавыя.

Колькі "ябацек"?

ZOiS параўноўвае вынікі свайго снежаньскага апытання са свежымі звесткамі. Напрыклад, у канцы 2020-га грамадства дзялілася так: 42,2% былі моцнымі крытыкамі рэжыму, яшчэ 11,3% — памяркоўнымі крытыкамі. Цяпер моцных крытыкаў налічылі 38,3%, а памяркоўных — 12,6%. Прыблізна на адзін адсоткавы пункт павялічылася колькасць прыхільнікаў рэжыму: "ядро" перакананых прыхільнікаў зменшылася з 14,5% да 13,9%, а вось колькасць памяркоўных лаялістаў вырасла з 15,9% да 18,1%.

Колькасць тых, хто не вызначыўся, у канцы 2020-га складала 16,1%, цяпер — 17,1%.

Калі падсумаваць гэтыя лічбы, то атрымліваецца, што крытыкаў рэжыму — крыху больш за палову беларускага грамадства, а яго прыхільнікаў — прыблізна траціна. Гэтыя звесткі супадаюць з тымі, якія давалі апытанні Chatham House і УЦВГД.

— Многія беларусы дэпалітызуюцца, мы гэта бачым па адпісках ад тэлеграм-каналаў, ютуб-каналаў, — выказаўся ў эфіры Еўрарадыё пра вынікі даследавання аналітык Арцём Шрайбман. — Гэта натуральная чалавечая рэакцыя: вы не можаце месяцамі прымушаць сябе знаходзіцца ў такой самай ступені палітызацыі, у якой вы былі на піку крызісу. Такое існаванне даступнае толькі тым, для каго палітыка сапраўды цікавая і важная, але гэта не мільёны беларусаў. Гэта ўплывае і на тое, што мы бачым ператок прыхільнікаў пратэсту ў нейтральную зону... Гэта фіксуюць усе незалежныя апытанні.

Як дадаў Шрайбман, калі адбудзецца яшчэ адно абвастрэнне палітычнага крызісу, то беларусы зноў палітызуюцца.

Цікавае назіранне ад нямецкіх сацыёлагаў: жанчыны часцей падтрымліваюць рэжым і радзей яго крытыкуюць. Як піша ZOiS, рашучую падтрымку рэжыму выказалі 15,5%, пры гэтым 11,2% мужчын. А вось з узростам такой прыкметнай карэляцыі няма.

Колькасць тых, хто за новыя выбары, расце

Большасць апытаных бачаць выхад з палітычнага крызісу ў новых выбарах. Цікава, што са снежня колькасць тых, хто падзяляе гэтае меркаванне, расце: з 43% да 53%. Таксама варыянтам называюць канстытуцыйную рэформу, але яна "прайграе" новым выбарам.