"Унутры апазіцыі барацьба больш жорсткая, чым барацьба за дэмакратыю"

Еўрарадыё: Ці стала для вас нечаканасцю тое, што сябры Партыі БНФ падтрымалі вашу кандыдатуру на адзінага ад апазіцыі?

Аляксандр Мілінкевіч: Можа, нясціпла казаць, што не стала, але ж мы вельмі блізкіх поглядаў — ідэалагічна амаль на адных пазіцыях. І для ПБНФ, і для Руху незалежнасць — гэта каштоўнасць №1. Як і адраджэнне, і дарога да Еўропы. Хаця звычайна партыі вылучаюць сваіх кандыдатаў. Але гэта крок да таго, каб апазіцыя ядналася, бо калі кожная будзе вылучаць свайго, а потым яшчэ і пойдзе з ім на выбары, то гэта будзе яшчэ горш, чым у 2010 годзе. Таму я вельмі ўдзячны сябрам БНФ і лічу неабходным, каб на гэтых выбарах хаця б тыя, хто падзяляе нацыянальна-дэмакратычныя каштоўнасці, аб’ядналіся. А яшчэ лепш — каб усе. 

Еўрарадыё: А можа, нечаканасцю для вас гэта не стала яшчэ і таму, што з вамі напярэдадні з’езду вялі адпаведныя перамовы прадстаўнікі ПБНФ?

Аляксандр Мілінкевіч: Безумоўна, такія перамовы вядуцца. І не толькі з Партыяй БНФ — мы такія перамовы даволі даўно вядзём і ў чацвёрцы арганізацый, што складаюць ініцыятыву “Народны рэферэндум”. Гэта не публічныя дыскусіі пра тое, хто лепш прадставіць, на якіх умовах адны другіх будуць падтрымліваць… Гэта звычайны палітычны працэс.

Еўрарадыё: Чаму вынікам гэтых перамоў не стала падтрымка вашай кандыдатуры ўсімі чатырма ўдзельнікамі “Народнага рэферэндуму”?

Аляксандр Мілінкевіч: Я на публічную сферу не буду выносіць гэтага, але гэта нармальныя перамовы. Гэта не проста барацьба амбіцый, хто лепшы, хто прыгажэйшы, а… Трэба разлічыць дарогу, паглядзець. Бывае так, што чалавек, які не самы моцны, на Кангрэсе можа набраць больш галасоў. Бо за тымі, хто даўно ў палітыцы, цягнецца шлейф непаразуменняў, крыўдаў. І бывае, што малады чалавек больш шанцаў там мае. Я ўвесь час кажу: было б добра, калі б на гэтых выбарах у эліце адбылася змена пакаленняў. І ўладзе гэта патрэбна, і апазіцыі таксама.

Еўрарадыё: Вернемся да вас: з вамі ішлі папярэднія перамовы, вас вылучылі, а вы заяўляеце, што яшчэ не прынялі канчатковага рашэння ісці. Як гэта разумець?

Аляксандр Мілінкевіч: Для мяне мае сэнс ісці і будзе магчымасць зрабіць нешта для краіны толькі калі апазіцыя аб’яднаецца, каб быў адзіны кандыдат і каб тыя, хто на Кангрэсе прагаласуе за пэўнага чалавека, пасля на яго сапраўды працавалі. А так у нас не было яшчэ ні разу. Гэта ідэальная схема, але гэта вельмі важна, бо цяпер у апазіцыі не так шмат сілаў. І калі мы не аб’яднаемся, гэта будзе вельмі слабая кампанія, якая выкліча расчараванне ў грамадства. На выбары трэба ісці, каб дадаць аптымізму людзям. Таму аб’яднанне павіннае быць шырокае і шчырае.

Еўрарадыё: Але як можна галасаваць за чалавека, які яшчэ сам не ведае, хоча ён быць кандыдатам ці не?

Аляксандр Мілінкевіч: Для нас цяпер важнейшая адказнасць — ці будуць лідары адказнымі? Бо апазіцыя, якая з трэскам прайграе і будзе маральна выглядаць не вельмі годна, проста не мае перспектываў, і гэта не дае шанцаў на будучыню для дэмакратычнай супольнасці.

Еўрарадыё: Такім чынам, згоду балатавацца вы дасце толькі калі ўся апазіцыя аднагалосна выкажацца за вас?

Аляксандр Мілінкевіч: Такіх клятваў ніхто не будзе даваць. Галоўнае — адчуванне атмасферы. А пакуль што са скрыпам усё ідзе, няма адчування гатоўнасці разам працаваць. Асабістыя амбіцыі, асабістыя перспектывы больш цікавяць, чым добрае супольнае выступленне. Калі апазіцыя робіцца слабейшай — аб’яднацца ёй цяжэй. Бо тады барацьба ідзе за тое, хто будзе мець лідарства ў апазіцыі. “Трэба выжыць!” Але калі думаем толькі пра выжыванне, то людзі таксама гэта адчуюць, скажуць: “Яны змагаюцца самі за сябе”. Мяне вельмі засмучае, што ўжо гадоў 10 барацьба ўнутры апазіцыі больш жорсткая, чым барацьба за каштоўнасці.

Еўрарадыё: Калі ў выніку адзінага так і не абяруць, як будуць развівацца падзеі?

Аляксандр Мілінкевіч: Будзе далейшая дэградацыя апазіцыі. Народ падчас сустрэч проста кажа: “Калі вы цяпер не аб’ядналіся, то як вы аб’яднаецеся, калі будзеце краінай кіраваць? Вы ж там усе перасварыцеся, а нам гэтага не трэба”. Недамоваздольнасць, безадказнасць, амбіцыі завышаныя — гэта ўсё кепска характарызуе лідараў. Мы нясем адказнасць усе, я не кажу, што я лепшы.

Еўрарадыё: Вы негатыўна кажаце пра сённяшніх лідараў апазіцыі і пра неабходнасць саступіць лідарства маладым. Чаму ж цяпер сярод патэнцыйных прэтэндэнтаў на адзінага ізноў адны “старыкі”, чаму ўжо сёння не саступіць маладым месца?

Аляксандр Мілінкевіч: І я шчыра і сёння гэтага хачу. А калі маё прозвішча цяпер і згадваецца, то гэта не значыць, што малады не можа з’явіцца ў тым ліку ад Руху “За свабоду”. Яшчэ не вырашаны лёс канкрэтных кандыдатаў, яшчэ будуць перамовы. Але мне галоўнае, каб мы дамовіліся хаця б па схеме, хаця б па прынцыпах. Калі і гэтага няма, уся працэдура рухне. І тады вылучэнне маладых.. ну, гэта ізноў будуць асобныя героі замест аб’яднання.

Еўрарадыё: Якая стратэгія на прэзідэнцкіх выбарах павінная быць у кандыдата ад апазіцыі з улікам падзей ва Украіне і стаўлення да іх беларусаў?

Аляксандр Мілінкевіч: Хай партнёры па кааліцыях, дэлегаты Кангрэсу вырашаюць, якая павінная быць стратэгія. Але калі б Кангрэс вырашыў, што мы робім рэвалюцыю, то я супраць крывавых рэвалюцый. Я за мірную рэвалюцыю, рэвалюцыю ў розуме людзей. Але сёння нават “Плошча” дыскутуецца, бо яна можа быць выкарыстаная ў яшчэ больш негатыўным рэчышчы, чым у 2010 годзе — непрадбачанымі правакацыямі, якія мы не кантралюем. Я за эвалюцыйны шлях— гэта адпавядае настроям у грамадстве. І дае менш шансаў Маскве вырашаць свае праблемы падчас выбараў.

Еўрарадыё: А ў вас ужо ёсць свая стратэгія на выбары?

Аляксандр Мілінкевіч: Думаю, што я сваім шляхам у палітыцы (дарэчы, гэта не такі ўжо і доўгі шлях) даўно прадэманстраваў, якая ў мяне пазіцыя: я за беларускую еўрапейскую Беларусь. Але я думаю, што павінна быць некалькі тактык і стратэгій на самі выбары, бо сітуацыя напэўна будзе мяняцца. Магчыма, нават вельмі рэзка. І, адпаведна, трэба будзе выкарыстоўваць тую ці іншую стратэгію. Але заўсёды мусіць быць праграма максімум і мінімум. Праграма максімум — перамагчы. Здаецца, нерэальна? У Лукашэнкі вунь які вынік, а ў апазіцыі які! Але сітуацыя можа змяніцца кардынальна, і трэба быць гатовым. А калі не ўдаецца выйграць на выбарах, калі яны зноў будуць без падліку галасоў, рэальных выбараў не будзе, я паставіў бы мінімальную мэту простую — пасля выбараў у галовах людзей мусіць быць лепшае разуменне таго, што такое Еўрасаюз, плюсы і мінусы, што такое еўраінтэграцыя. Павіннае быць разуменне таго, што мы частка еўрапейскай, а не еўразійскай сям’і. Калі людзі пасля псеўдавыбараў стануць больш дэмакратычнымі і беларускімі, гэта таксама поспех.

Еўрарадыё:  У апазіцыі ёсць грошы на годную прэзідэнцкую кампанію?

Аляксандр Мілінкевіч: Грошы — вельмі складаная рэч у Беларусі. Бізнес не падтрымае, бо гэты бізнес будзе знішчаны, а яго кіраўнікі — у турме. Складкі — гэта рэальна, але вельмі сціпла. Усе беларускія кампаніі — гэта кампаніі, у якіх заўжды было вельмі і вельмі мала грошай. Насуперак таму, што кажа прапаганда пра мільёны долараў. Але ў нас была валанцёрская праца і вера ў тое, што гэта патрэбна не толькі мне асабіста, але і краіне. Таму шмат грошай няма, а зараз будзе яшчэ менш.

Еўрарадыё: Як трэба сябе паводзіць кандыдату ад апазіцыі на выбарах, калі, паводле сацыялагічных апытанняў, Расія правільна “вярнула” сабе Крым, а на Данбасе не тэрарысты, а апалчэнцы?

Аляксандр Мілінкевіч: Вось тут я ніколі не буду працаваць на большасць і гнацца за галасамі. Я буду гаварыць, што ідзе расійска-ўкраінская вайна, што Расія анексавала Крым, што цывілізаваны свет ніколі гэтага не прызнае, і калі мы прыстойныя людзі, то таксама не павінныя гэтага прызнаваць. А тое, што гэтую пазіцыю падтрымлівае меншасць, не павінна мяне турбаваць. Такая кампанія носіць характар павышэння маральнага ўзроўню грамадства, і трэба на гэта ісці, а не думаць аб адсотках, якія заваюеш.

Еўрарадыё: Ці будзе на гэтых выбарах прарасійскі кандыдат?

Аляксандр Мілінкевіч: Расія вельмі актыўна ўдзельнічала ў кожных выбарах пачынаючы з 2001 года. Расійскія грошы былі вельмі вялікія. Але ніколі Масква не ставіла мэты з дапамогай фінансавай падтрымкі, сваіх стратэгій і сваіх тэхнолагаў зняць Лукашэнку з пасады. Масква ставіла дзве мэты: запалохаць яго і зрабіць больш лагодным у пытаннях інтэграцыі з Расіяй і раздзяліць нацыянальна-дэмакратычныя сілы. На некаторых выбарах гэта ўдавалася.

Еўрарадыё: І хто той палітык, у якога ўкладаліся расійскія грошы?

Аляксандр Мілінкевіч: Калі буду мемуары пісаць, абавязкова гэта скажу, а сёння не буду ярлыкі раздаваць, бо сам толькі што казаў, што гэта кепская справа. Спачатку трэба сысці з палітыкі, а потым спакойна казаць, што я ведаю і ў чым удзельнічаў.

Еўрарадыё: Мала падобна да таго, што вы хутка канчаткова сыдзеце з палітыкі…

Аляксандр Мілінкевіч: Канчаткова і не сыду, але я кажу пра тое, што не буду вечна прэтэндаваць на ролю вечна маладога адзінага кандыдата. Я і так ужо шмат зрабіў і лічу, што вельмі важная змена пакаленняў. Рух не павінен быць арганізацыяй аднаго чалавека. Так ён ствараўся ў 2006 годзе, але гэта няправільна. І сёння Рух не ёсць арганізацыяй Мілінкевіча — гэта значна шырэй, дзякуй Богу.

Еўрарадыё: Толькі ці хочуць маладыя займаць месца лідараў?

Аляксандр Мілінкевіч: Гэта ёсць: адказнасць вялікая, час складаны. Але трэба стымуляваць, бо інакш развіцця няма.

Еўрарадыё: І чым вы можаце стымуляваць?!

Аляксандр Мілінкевіч: Тым, што не кінеш, тым, што не адыдзеш цалкам, — ну, гэта ж нармальна!

Фота: Змітра Лукашука, www.itogi.ru www.svaboda.org