Зімбабвійская спадчына Шэймана: за якія праекты плаціць Беларусь

Зімбабвэ апошнія некалькі гадоў была важным кірункам беларускіх інтарэсаў у Афрыцы. Так, у 2018 годзе кіраўнік справамі прэзідэнта, а па сумяшчальніцтве і куратар праектаў "на далёкай дузе" Віктар Шэйман наведаў Зімбабвэ як мінімум двойчы. Неўзабаве пасля гэтага ён даў справаздачу, што падпісаў кантрактаў на 60 мільёнаў долараў.

У 2019 годзе на працягу трох дзён у Беларусі гасцяваў прэзідэнт Зімбабвэ Эмерсан Мнангагва. Неўзабаве пасля гэтага Шэйман чарговы раз прыбыў з візітам да афрыканскага партнёра. Вынікам усіх гэтых сустрэч стала дамоўленасць стварыць сумесную беларуска-зімбабвійскую будаўнічую кампанію, сонечную электрастанцыю, сумесную лагістычную кампанію, транспартны хаб — "сухі порт", і агракомплекс з 10 тысячамі гектараў зямлі. Сума ўсіх падпісаных пагадненняў ацэньвалася ў 350 мільёнаў долараў.

У 2021 годзе Віктар Шэйман пакінуў пасаду кіраўніка справамі прэзідэнта. Але Аляксандр Лукашэнка папрасіў яго і далей курыраваць праекты на "далёкай дузе" — у Афрыцы і Паўднёвай Амерыцы. Што стала з гучнымі праектамі на 350 мільёнаў у Зімбабвэ? Еўрарадыё прасачыла іх лёс.

Зимбабвийское наследие Шеймана: за какие проекты платит Беларусь

Яшчэ ў 2018 годзе Віктар Шэйман заяўляў, што ўлады Зімбабвэ папрасілі "дапамагчы пабудаваць электрастанцыю на сонечных панэлях". А ў час візіту ў 2019 годзе Шэйман расказваў, што Беларусь плануе стварыць у Зімбабвэ будаўнічую кампанію, якая будзе займацца будаўніцтвам сонечнай электрастанцыі магутнасцю 100 мегаватаў, а таксама спадарожнай інфраструктуры — дарог і электрасетак.

Агракомплекс на 10 тысяч гектараў

11 лютага 2019 года газета "СБ. Беларусь сегодня" паведаміла, што Беларусь атрымала ўгоддзі ў Зімбабвэ — для рэалізацыі маштабнага сельскагаспадарчага праекта з вырошчваннем рысу, пшаніцы, соі і стварэння малочнай фермы на тысячу кароў, якіх планавалася завезці з Новай Зеландыі.

Праз два дні ў выданні My zimbabwe news з'явіўся артыкул пра тое, што эксперты з Мінска знаходзяцца ў афрыканскай краіне. Інвестары-беларусы "праявілі цікавасць" да асваення ўчастка на 10 тысяч гектараў зямлі каля мястэчка Канемба ў раёне Мбірэ.

У 2020 годзе новая дэлегацыя беларускіх чыноўнікаў прыбыла для агляду прапанаваных зямель. Эксперты з Міністэрства сельскай гаспадаркі Беларусі і Кіраўніцтва справамі прэзідэнта наведалі з рабочым візітам Зімбабвэ. Пра вынікі не паведамлялася.

Як стала вядома Еўрарадыё ад Мінсельгаса — праект курыруецца Кіруючай кампаніяй холдынга "Аграпрамысловы холдынг Кіраўніцтва справамі Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь". Спецыялісты міністэрства толькі аказваюць дапамогу ў кансультаванні і экспертнай падтрымцы.

На афіцыйныя запыты Еўрарадыё ў Кіруючай кампаніі холдынга "Аграпрамысловы холдынг Кіраўніцтва справамі прэзідэнта" ніхто не адказаў.

Пастаўкі тэхнікі

У 2020 годзе было пастаўлена 479 трактароў, 40 камбайнаў, 208 сеялак, саджалак і іншых расадапасадачных машын і яшчэ 140 розных машын для ўборкі ўраджаю. Усё гэта на агульную суму 21 мільён 242 тысячы долараў.

У верасні 2020 года прэзідэнт Зімбабвэ Мнангагва ўвёў у эксплуатацыю Беларускі комплекс механізацыі коштам больш за 58 мільёнаў долараў ЗША ў Інстытуце сельскагаспадарчага машынабудавання ў Хаткліфе каля Харарэ.

А ўжо ў кастрычніку 2020 года адкрываецца навучальны цэнтр для навучання мясцовых фермераў тэхнічным навыкам і абыходжанню з беларускай тэхнікай, а таксама навучання зімбабвійцаў на пасады па рамонце сельгастэхнікі і яе абслугоўванні. Тамсама адкрываюць камісійную краму беларускай сельскагаспадарчай тэхнікі.

Усё гэта курыруе мясцовая прыватная кампанія Bison Agro Machinery — афіцыйны прадстаўнік усіх вядучых беларускіх вытворцаў сельгастэхнікі, транспартных сродкаў і аўтобусаў, які ўваходзіць у групу кампаній AFTRADE, якая належыць Аляксандру Зінгману.

Банкаўскія схемкі

Адкуль на гэта грошы? На многія праекты, у тым ліку на экспарт беларускай тэхнікі ў Зімбабвэ, Банк развіцця Беларусі вылучае крэдытныя лініі міжнародным афрыканскім банкам. Як гэта працуе? Схема простая.

Спачатку гэта рабілася праз пагадненні з Афрыканскім экспартна-імпартным банкам. Так, у 2016 годзе паміж банкамі быў заключаны мемарандум аб сумесным фінансаванні паставак беларускай тэхнікі і абсталявання ў 41 краіну Афрыкі.

Але ўжо ў 2018 годзе Банк развіцця Беларусі стаў адным з акцыянераў Банка развіцця і гандлю Афрыкі (Eastern and Southern African Trade and Development Bank). Тады ж беларускім банкам было падпісана базавае крэдытнае пагадненне на выдачу панафрыканскаму калегу крэдытнай лініі ў памеры 70 мільёнаў долараў.

Праз Eastern and Southern African Trade and Development Bank была замацаваная інфраструктура экспартнага фінансавання паставак прадукцыі беларускіх прадпрыемстваў на рынкі Афрыкі. У 2019 годзе крэдытную лінію пашырылі да 150 мільёнаў. У 2020 годзе стала вядома, што Банк развіцця Беларусі ўкладзе больш за $100 млн у мадэрнізацыю горназдабыўной і сельскагаспадарчай галін Зімбабвэ.

"У выніку ўзаемадзеяння з нашымі калегамі з панафрыканскага банка Eastern and Southern African Trade and Development Bank (TDB) у Зімбабвэ прафінансаваны пастаўкі [ў 2020 годзе. — Еўрарадыё] больш як 350 трактароў МТЗ, 120 сеялак "Лідаграпраммаш", 20 камбайнаў "Гомсельмаш", а таксама грузавой тэхнікі МАЗ", — адзначыў кіраўнік праўлення Банка развіцця Беларусі Андрэй Жышкевіч. Дзякуючы гэтаму экспарт у Зімбабвэ склаў 24 мільёны долараў у 2020 годзе.

"Сухі порт", лагістычная кампанія і новая інфраструктура

Калі па праектах агракомплексу, электрастанцыі і пастаўкі рознай тэхнікі ёсць нейкія зрухі і абмеркаванні і прымаюцца нейкія рашэнні, то з астатнімі ідэямі не ўсё так добра.

Так, сумесная лагістычная кампанія і гігантаманскі праект "сухога порта" з новымі аўтамабільнымі дарогамі і чыгуначнай інфраструктурай, якая павінна была звязаць марскія парты Мазамбіка з немарскімі краінамі паўднёвай Афрыкі, — да гэтага часу так і засталіся пражэктамі на словах. Ніякай рэалізацыі яны пакуль што не атрымалі.

Хочаце дапамагчы незалежнай журналістыцы? Станьце падпісчыкам на Patreon

Каб сачыць за галоўнымі навінамі, падпішыцеся на канал Еўрарадыё ў Telegram.

Мы штодня публікуем відэа пра жыццё ў Беларусі на Youtube-канале. Падпісацца можна тут.