Павел Вінаградаў: Чаму навучыўся ў правінцыі? Каўбасы круціць!
Самы крэатыўны актывіст апазіцыі апошніх гадоў вяртаецца ў Мінск і расказвае Еўрарадыё, чаму не хадзіў галасаваць і што будзе рабіць далей.
З Вінаградавым сустракаемся ў апошнія дні яго вымушанай высылкі ў Беразіно. У двары ходзяць куры і каты, брэшуць сабакі. Над ганкам сушацца каўбасы. У каміне поўна дроваў. Амаль ідылія. Але Вінаградаў рэчы запакаваў за два дні да ад’езду.
Еўрарадыё: Нагадай, як ты трапіў у Беразіно.
Вінаградаў: Прыкладна год таму мяне трэці раз ўзялі “ў п’яным выглядзе”. А па нашых законах калі трэці раз бяруць, то адпраўляюць на камісію, а ў чацвёрты раз ты ўжо едзеш адразу ў ЛТП. У міліцыі мне так і сказалі прамым тэкстам — закрыем у ЛТП. Каб гэтага не здарылася, я з’ехаў жыць у горад Беразіно. Тут цішэй. І міліцыя не так лютуе. Потым дзве з трох “п’янак” адвакат адбіў — гэта цуд. У мяне ўвогуле першы раз у жыцці было, каб адвакату нешта ўдалося адстаяць. Ну і вось 25 кастрычніка заканчваецца нагляд, і думаю, што ў той жа дзень буду ў Мінску.
Еўрарадыё: Так проста ўсё?
Вінаградаў: Не зусім. 9 кастрычніка ў мясцовым судзе прайшло паседжанне. Крымінальна-папраўчая інспекцыя мяне на ім прадставіла на працяг нагляду, а я ўжо 3,5 гады адбыў. Яны яшчэ захацелі. Паказалі мяне такім зладзеем, які я нехарошы і схільны да здзяйснення злачынстваў. Вось. Але суд горада Беразіно нагляд мне працягваць адмовіўся. Прапанову інспекцыі адхілілі. Чаму так адбылося — не ведаю. Горад маленькі. Кажуць, гэта мясцовая міліцыя мне нагляд хацела працягнуць, а не сталічная. Каб сталічная хацела, то яго б працягнулі. Як ужо было не раз і не два.
Еўрарадыё: Колькі ты тут быў? Больш за 10 месяцаў, здаецца.
Вінаградаў: З канца снежня мінулага года. Так, 10 месяцаў.
Еўрарадыё: Чым займаўся ўвесь гэты час? Як выглядаў адзін дзень Паўла Вінаградава ў Беразіне?
Вінаградаў: Звычайны мой дзень тут быў, канечне, даволі нудным. Прачынаюся, раблю нейкую гарбату-сняданак. Сядаю за комп і пачынаю сядзець у інтэрнэце. Я цяпер чалавек-інтэрнэт. Ведаю большасць вартых расійскамоўных відэаблогераў, усе відосы перагледзеў, якія толькі можна было перагледзець. Калі не ленаваўся, то вучыўся каўбасы круціць, паляндвічку саліць, сала. Часам нават гатаваць браўся. Нейкія рэцэпты знаходзіў у інтэрнэце. Вось так. Такія правінцыйныя забавы.
Еўрарадыё: Да чаго было цяжэй за ўсё прывыкнуць тут? Ты, як разумею, выключна гарадскі жыхар.
Вінаградаў: Так. Я толькі аднойчы жыў па-за Мінскам крыху. Тут жа ў Беразіне, калі ў Беларусі чэмпіянат свету па хакеі праходзіў. Мне тады не хацелася сядаць у турму, і я прыехаў сюды на два тыдні. У Беразіне складана было прывыкнуць да цішыні. У Мінску ж пастаянна тусоўкі, актывісты, журналісты, яшчэ што… А тут прыязджаю — і нічога! Нічога няма. У Мінску прачынаешся — крывавы рэжым, праклятая ўлада, трэба нешта рабіць! А тут гэтага практычна не адчуваецца. Я пра Лукашэнку раз на тыдзень згадваў. Каб адпачыць ад ўсяго — тут ідэальнае месца. Тут з людзьмі пачнеш гаварыць — які Лукашэнка? Каровы нядоеныя, дом недабудаваны. Ва ўсіх свае справы.
Еўрарадыё: Людзі тут моцна адрозніваюцца ад мінчан? Чым жывуць?
Вінаградаў: Заробак 4,5 мільёна лічыцца добрым. Гэта нават больш чым сярэдні, гэта добры. Мне вось незразумела, як яны жывуць на гэтыя грошы. Ладна, калі адзін ты. А яны ж сем’і ўтрымліваюць. Але разам з тым не скажу, што у Беразіне людзі жывуць значна горш, чым у Мінску. Я вось па сабе мяркую. Выдаткаў нашмат менш. За кватэру не трэба плаціць. У сэнсе здымаць не трэба. На прадукты нават менш трэба. На ўсё іншае. Жыццё тут нашмат таннейшае, па сабе мяркую. Разы ў два ці тры нават таннейшае, чым у Мінску.
Еўрарадыё: Як выбары прайшлі ў Беразіне? Увогуле гэта заўважна было тут? Сёлета нават у сталіцы з гэтым былі праблемы.
Вінаградаў: Тут горад маленькі. І калі Караткевіч прыехала з камандай, то на наступны дзень пра яе ведалі калі не ўсе, то палова жыхароў дакладна. Гэта адзін візіт на паўтары гадзіны. Прыехаў кандыдат, пайшоў з людзьмі пагаварыў на рынак. Усе даведаліся. Але даведаліся таму, што пра выбары тут больш амаль нічога не сведчыла. Некалькі дзён стаяў пікет за Лукашэнку, адзін раз на некалькі гадзін прыехаў пікет са спадаром Карняенкам за Лябедзьку агітаваць. Вось і ўсё. Я нават стэндаў выбарчых амаль не заўважаў. Ну, міліцыя мне, вядома, гаварыла пра выбары. Выпытвалі, што я планую рабіць. Пасля прыезду Караткевіч, я яе тут павадзіў крыху, міліцыянты пыталіся: “Што, агітуеш?” Адказаў, што толькі на сустрэчу схадзіў. Гэта ўсё праз хі-хі, ха-ха. Тады яшчэ з імі нармальныя адносіны былі, да гэтай спробы працягнуць мне нагляд. Увогуле, думаю, сцверджанні штаба Караткевіч аб набраных 25-30% блізкія да праўды. У Беразіне яна 20-25% ўзяла. Шмат ад каго чуў, што галасавалі за Караткевіч.
Еўрарадыё: А чаму так адбылося? Тут так шмат апазіцыянераў? Караткевіч зусім нядаўна ніхто не ведаў.
Вінаградаў: Я думаю, што людзі ў нас галасуюць не “за”, яны галасуюць “супраць”. То бок калі нехта крытыкуе ўладу, то яны яго падтрымаюць. Я тут аднаго дзеда сустрэў на вуліцы. Нейкі незнаёмы мне зусім дзед, я нават не ведаю, хто гэта. Мясцовыя ж мяне пазнаюць, ведаюць, што нейкі апазіцыянер прыехаў. Гэты дзед пытае ў мяне, ці пайду галасаваць. Кажу, што не. А ён: “А я пайду. Прагаласую за бабу!” Вось такая дуля ў людзей у кішэні — пайсці за Караткевіч прагаласаваць.
Еўрарадыё: Як пра ўладу тут людзі адзываюцца? Увогуле згадваюць неяк?
Вінаградаў: Ды не скажу. Як да выбараў было, так і пасля іх. Пабачылі гэтыя працэнты, лічбы — пасмяяліся крыху. Усе ж разумеюць, што ён столькі не набраў. Але людзі далей жывуць, ніхто нічога рабіць, пратэставаць не збіраецца.
Еўрарадыё: Заклікі часткі апазіцыі байкатаваць выбары да Беразіна дайшлі? Альбо так і засталіся ў інтэрнэце?
Вінаградаў: Увогуле ніяк. І скажу, што заклікалі, відаць, не да байкоту, а да ігнору. Байкот — гэта цяжкая праца. Байкот — гэта нават цяжэй, чым удзельнічаць у выбарах. Гэта ж не сядзець на канапе і ігнараваць. Ігнор у беларусаў у крыві. Шмат хто не ходзіць на выбары. Альбо таму, што яны нічога не вырашаюць, альбо пратэст так выказваюць. А байкот — гэта праца. Байкот рабіць трэба. А ігнор… Ніхто з маіх знаёмых тут, з кім больш-менш меў стасункі, на выбары не хадзілі. Я і сам не хадзіў.
Еўрарадыё: Не хадзіў? Чаму?
Вінаградаў: Ну таму што не хацеў! (смяецца) Але не ганаруся гэтым. Пазіцыя ў мне была крыху такая, з адценнем паразы. Я ж прыхільнік байкоту. Але сёлета не пайшоў, бо не хацеў. Не было той дзвіжухі, дзе было б жаданне паўдзельнічаць. Статкевіча даволі позна выпусцілі. Часу мала было, зрабіць няшмат атрымалася. Некалькі разоў людзей вывелі на вуліцы і ўсё. Мала часу і грошай. Але ад яго і не чакаў шмат.
Еўрарадыё: Што думаеш пра абвінавачванні Караткевіч і яе штаба з боку часткі апазіцыі? У тым, што там агенты спецслужбаў, што яна ідзе на дамову з уладамі. Яе дзеянні насамрэч можна “абазваць” такім чынам?
Вінаградаў: Я думаю, што людзям, якія так адзываліся пра Караткевіч і яе кампанію, варта сканцэнтравацца не на барацьбе з Караткевіч, а на барацьбе з уладай. Нашы ворагі — не Караткевіч са сваім штабам. Калі яна стане прэзідэнтам, я больш не буду сядзець за лаянку матам. Хай становіцца. Было гэта супрацоўніцтвам з уладай альбо не — час пакажа. Я не ўдзельнічаў у яе кампаніі. Нават так — я адмовіўся ўдзельнічаць у яе кампаніі. Але не бачу нічога дрэннага ў тым, што кампанія пайшла, людзі са сцягамі пастаялі, яна не віншавала Лукашэнку з перамогай, падала скаргу на вынік выбараў. Не разумею, для чаго на ёй канцэнтраваць сваю незадаволенасць. У нас ёсць больш крутыя праблемы.
Еўрарадыё: Адмовіўся ўдзельнічаць? Чаму?
Вінаградаў: З канкрэтнай прычыны — у мяне адбыўся канфлікт з Андрэем Дзмітрыевым. Падрабязнасці, думаю, пакуль не магу раскрыць.
Еўрарадыё: Што далей будзе, як думаеш? З апазіцыяй. Працягнуць сварыцца?
Вінаградаў: Што я думаю… Варыянтаў шмат насамрэч. Альбо ўсё абсалютна заглохне і на яго парэштках, магчыма, нешта новае крутое альбо некрутое ўзнікне. Альбо мы канчаткова раздзелімся на апазіцыю сістэмную і несістэмную. То бок, груба кажучы, “Гавары праўду” стане нечым накшталт ЛДПР у Расіі. Спадзяюся, гэтага не адбудзецца. А іншая апазіцыя — Лябедзька, Някляеў і Статкевіч — будуць нечым накшталт калектыўнага Навальнага. Яшчэ магчымы варыянт, калі памірае нейкая адна сіла — альбо ГП, альбо блок Лябедзькі, Статкевіча і Някляева. Увогуле на месцы ўлады я б цяпер некага з апазіцыі ў парламент прапусціў. Так прасцей выглядаць цывілізаванымі пацанамі, а калі раптам што, то заўсёды можна сказаць, хто ва ўсім вінаваты.
Еўарадыё: Што сам плануеш рабіць пасля вяртання ў Мінск?
Вінаградаў: Я ў бары даўно не быў. Мне ж нельга было хадзіць. Цяпер ужо пачынаю варыянты праглядаць, куды лепш. Жонка ўжо план склала, куды мяне адвядзе. А ўвогуле я крыху адарваўся ад рэальнасці. Мне з людзьмі трэба сустрэцца, пагаварыць, даведацца, хто з кім і што робіць. Я спадзяюся, што нешта будзе, нечым буду займацца. Але спачатку трэба даведацца ўсё.
Еўрарадыё: Гады два таму мы з табой размаўлялі ў нашай студыі. Тады ты сказаў, што ў выпадку паразы апазіцыі на выбарах 2015 года з’едзеш з краіны. Што скажаш цяпер?
Вінаградаў: Ну, што я скажу… Я ізноў схлусіў (смяецца). Я так гаварыў і перад выбарамі 2010 года. Але больш не буду. Не хачу я адсюль з’язджаць. У мяне ў галаве яшчэ думкі розныя, казкі пра рыцараў, якія валяць драконаў. Яшчэ паспрабую паваліць.
Еўрарадыё: Хутка пачынаецца парламенцкая кампанія, новыя выбары. Будзеш удзельнічаць?
Вінаградаў: Як кандыдат у парламент не буду дакладна. Хаця… Я тут гаварыў, што дакладна з’еду. Але пакуль думаю, што не буду. Магчыма, у якасці кандыдата ў дэпутаты дзеля байкоту, альбо каб высцебаць выбары. Гэта магчыма. Увогуле я лічу, што выбары варта выкарыстоўваць для сваіх мэтаў. Не ведаю, разам з кім. Пакуль я актывіст “Гавары праўду”. Рашэння пра тое, заставацца там альбо не заставацца, я не прыняў дагэтуль. Мне трэба прыехаць у Мінск, пабачыць сітуацыю знутры. Тады прыму рашэнне, з кім працаваць. Можа, з кім іншым. А магчыма, увогуле адзін.
Еўрарадыё: Гэтыя 10 месяцаў у Беразіне нешта адкрылі новае для цябе? Альбо адзін суцэльны страшны сон?
Вінаградаў: Адбылася адна вельмі важная штука. Мне заўсёды падабаўся менавіта вялікі горад. Нават выродлівы Мінск. І ехаць сюды, у Беразіно, я крыху пабойваўся. Баяўся, што здохну ад нуды. Але нічога такога. Магчыма, мне нават захочацца тут жыць. Я ўжо нават пачынаю разглядаць варыянт, што некалі пераеду з Мінска ў такі невялікі горад. Магчыма, гэта ўжо ўзрост такі ці што… я зразумеў, што Мінскі шум — гэта пастаянная напружанасць. Там жа нават запаркавацца нармальна складана. А тут… Тут калі бацька паркуецца за 20 метраў ад крамы — гэта далёка. Я толькі смяюся з яго. Прырода зноў жа. Паветра, да рэчкі 20 метраў. І там чыста і людзей няма. У шлёпанцах можна з дому выйсці і на рэчку ісці. Гэта ўсё вельмі важныя рэчы, паверце. На Мінску свет клінам не сышоўся.
