"Версія Гараўскага": рэальны ўдзельнік выкраданняў ці добрая кампіляцыя?

18/12/2019 - 12:15

Зніклыя без вестак Захаранка, Завадскі, Красоўскі і Ганчар / "Народная воля"

Зніклыя без вестак Захаранка, Завадскі, Красоўскі і Ганчар / "Народная воля"

Былы баец спецназа Юрый Гараўскі расказаў пра сваю датычнасць да выкрадання і забойства трох беларускіх палітыкаў: Юрыя Захаранкі, Віктара Ганчара і Анатоля Красоўскага ў 1999 годзе. Яго расказ змяшчае прозвішчы ўдзельнікаў і поўны дэталяў.

Тым не менш і былыя калегі, і чыноўнікі, якія займалі высокія пасады ў 1999-м, адразу ж паставілі пад сумнеў не толькі "версію Гараўскага", але і сам факт таго, што ён меў дачыненне да спецыяльнага атрада хуткага рэагавання. Маўляў, Гараўскага мы не памятаем, у спецназе такога не было, а ўсё, што ён кажа, — гэта паўторы і кампіляцыя.

Сапраўды, да цяперашняга часу некалькі чалавек — ананімна і галосна — выказвалі свае версіі таго, як і чаму ў 1999 годзе зніклі палітычныя праціўнікі Аляксандра Лукашэнкі. Еўрарадыё параўноўвае факты, агучаныя раней, са словамі Юрыя Гараўскага.

“Версия Гаравского”: реальный участник похищений или хорошая компиляция?

Юрый Захаранка

Былога міністра ўнутраных спраў Юрыя Захаранку выкралі ўвечары 7 траўня 1999 года па дарозе з аўтастаянкі да дома. Сведкамі выкрадання сталі некалькі людзей, якія расказалі пра ўбачанае незалежнай прэсе і следчым.

Пісталет

Былы начальнік СІЗА № 1 у Мінску і кіраўнік "расстрэльнай каманды" Алег Алкаеў заявіў, што ў 1999 годзе па распараджэнні тагачаснага міністра ўнутраных спраў Юрыя Сівакова ён двойчы — па асабістым указанні міністра — выдаваў Дзмітрыю Паўлічэнку спецыяльны пісталет ПБ9, прызначаны для расстрэлу прысуджаных да найвышэйшай меры пакарання.

ПБ тут расшыфроўваецца як "пісталет бясшумны". Гараўскі ў сваім расказе таксама згадвае гэты пісталет: "Знешне падобны на пісталет Макарава, але трошкі мадэрнізаваны. На ім быў глушыльнік". Пісталеты ПБ9 сапраўды часта выкарыстоўваюцца з глушыльнікам.

Гараўскі расказвае, што яго камандзір Дзмітрый Паўлічэнка аддаў яму пісталет перад выкраданнем Захаранкі. Потым, калі генерала прывезлі на месца пакарання смерцю, Паўлічэнка нібыта забраў пісталет у Гараўскага: "Ён [Захаранка] быў у балдахіне: мы, калі яго ў машыну пасадзілі, надзелі яму балдахін, такую без вачэй чорную шапку, і вывезлі. І калі Захаранку з машыны выцягнулі — палажылі на зямлю. Паўлічэнка мне махае, тыпу, давай пісталет".

Катаванні і відэазапіс

Былы афіцэр ГРУ палкоўнік запасу Уладзімір Барадач расказваў у інтэрв'ю "Радыё Свабода", што Захаранку пасля выкрадання "жорстка катавалі, білі, выкарысталі псіхатропныя спецсродкі". Таксама ён згадвае, што ў 2003 годзе да яго звярнулася група людзей з відэазапісам, на якой быў Захаранка, якога катавалі перад забойствам: "З рота ў Захаранкі ішла нейкая пена або кроў. Той хлопец выключыў камеру і паведаміў мне, што пасля Захаранкі адсеклі кісці рук, катавалі і расстралялі, — усё здымалася на відэа". За плёнку прасілі 200 тысяч долараў.

Расказ Гараўскага супярэчыць версіі Уладзіміра Барадача: "Няма ніякага відэа, ніякай фотадакументацыі, ніхто яго не катаваў. Яму нічога не адразалі — гэтага нічога не было".

Цела

Уладзімір Барадач у адным з інтэрв'ю расказаў, што незадоўга да ўцёкаў з Беларусі ён выйшаў на след злачынства. Паводле яго слоў, ён сустрэўся з начальнікам крэматорыя Паўночных могілак (палкоўнік называў яго прозвішча: Станкевіч), які па загадзе людзей са спецслужбаў незаконна спаліў цела Захаранкі. Далей, па версіі Барадача, гісторыя развівалася так: неўзабаве пасля сустрэчы на начальніка крэматорыя хтосьці напаў, абліў бензінам і спаліў. Менавіта пасля гэтага здарэння палкоўнік, папярэджаны людзьмі са спецслужбаў, пакінуў Беларусь.

Гараўскі прытрымліваецца таго, што цела Юрыя Захаранкі спалілі ў крэматорыі на Паўночных могілках пад Мінскам: "BMW заехаў проста ў памяшканне. У ім ужо стаяла труна на калясцы, паклалі туды цела. Цырату паклалі ў ногі, вечкам накрылі і штурхнулі. І труна паехала ў... ну, я не ведаю куды... у печ — не печ... Мы выйшлі на вуліцу, закурылі, сталі чакаць Паўлічэнку. Ён застаўся ў памяшканні... Потым Паўлічэнка выйшаў з чорным поліэтыленавым пакетам у руках і пайшоў з ім у бок Паўночных могілак. Там ёсць спецучасткі, могілкі вельмі вялікія. Куды ён там пайшоў — не ведаю".

Кадр з відэа "Deutsche Welle"

Прозвішчы

Да гэтага ні ў адной з публічных версій не ўсплывалі імёны меркаваных выкрадальнікаў Юрыя Захаранкі, акрамя камандзіра спецыяльнага атрада хуткага рэагавання Дзмітрыя Паўлічэнкі. Гараўскі называе адзінаццаць спецназаўцаў, якія ўдзельнічалі ў захопе экс-міністра: Паўлючэнка, Гараўскі, Карповіч, Шкіндэраў, Кажэўнікаў, Панкоў, Румянцаў, Наваторскі, Балынін, Будзько і Буцько.

Некаторыя з іх згадваліся ў сувязі з выкраданнем палітыка Віктара Ганчара і бізнесмена Анатоля Красоўскага. Пра гэта далей.

Віктар Ганчар і Анатоль Красоўскі

16 верасня 1999 года палітык Віктар Ганчар бясследна знік у Мінску разам са сваім сябрам, бізнесменам Анатолем Красоўскім. На меркаваным месцы выкрадання — вуліцы Фабрычнай — былі знойдзены аскепкі аўтамабільнага шкла і кроў выкрадзеных.

Кадр з відэа "Deutsche Welle"

Стрэлы

Ананімны баец расказаў, што каля гадзіны ночы калона з трох машын прыехала да часці пад Бягомлем, за 120 км ад Мінска, дзе ў той час базаваўся САХР. "Пасля таго як машыны спыніліся, было два стрэлы з невялікімі перапынкам. Праз нейкі час БМВ і "Аўдзі" заехалі на тэрыторыю часці. Мне потым расказалі, што джып застаўся ў лесе, недалёка ад часці".

Па версіі Гараўскага, на базу выкрадальнікі прыехалі ў палову на першую або каля таго. Джып закацілі ў дрэвы. Каля паласы перашкод яны дасталі Ганчара і Красоўскага. Яма ўжо была гатовая. "Паўлічэнка робіць два стрэлы ў вобласць сэрца Ганчару і два стрэлы ў вобласць сэрца Красоўскаму. Пасля першага стрэлу Ганчар ускрыкнуў, таму што, мабыць, куля не ў сэрца трапіла, а недзе побач прайшла. Ну а другі стрэл яго ўжо прысудзіў".

Тут ёсць разыходжанне з версіяй, якая была агучана на пачатку 2000-х. Бо ананімная крыніца расійскіх журналістаў гаворыць пра два стрэлы, а Гараўскі — пра чатыры.

Целы

Абедзве крыніцы сыходзяцца ў тым, што з трупаў Ганчара і Красоўскага знялі адзенне, абутак і золата. Упрыгажэнні выкінулі. Гараўскі сцвярджае, што адзенне спалілі, туфлі кінулі да цел і закапалі. Пры гэтым ён згадвае важную дэталь: у Віктара Ганчара не было двух пальцаў на назе. Гэтую інфармацыю пацвердзіў сябар Ганчара, палітык Анатоль Лябедзька. Следчы Дзмітрый Петрушкевіч, які расследаваў знікненне крытыкаў Лукашэнкі 20 гадоў таму, сцвярджае, што пра гэтую дэталь Гараўскі мог даведацца з арыенціровак на Ганчара.

Алег Волчак, які таксама расследаваў выкраданні, расказвае Еўрарадыё, што адсутнасць пальцаў не згадвалася ў арыенціроўках таго часу:

"Арыенціроўкі рассылаліся, але нічога такога не было. І Зінаіда [жонка Ганчара] тады нічога пра гэта не гаварыла. Нават сярод нашых пра гэта вось, аказваецца, ведаў толькі Анатоль [Лябедзька].

Гэта доказ, што гэты чалавек прычыніўся да забойства. Я колькі ведаў Віктара Іосіфавіча [Ганчара], колькі мы мелі зносіны, і ніколі нават гэтага не ведаў. Гэта значыць, гэта маглі ведаць толькі блізкія сваякі і тыя, хто здзейсніў забойства. Ён жа як расказвае — яны іх раздзелі дагала. І паглядзіце, да якіх тонкасцяў успамінае, што у туфлі была артапедычная вусцілка. Пра гэта ведалі толькі вельмі блізкія людзі. Я некалькі разоў перачытваў словы Гараўскага, і мяне дрыжыкі ўзялі, калі я гэтыя тонкасці прачытаў. І я зразумеў, што гэта ўсё сур'ёзна было. І 99%, што ён не хлусіць і прыняў для сябе такое рашэнне, місію — абараняць канстытуцыйны лад, яны ж лічылі, што мы ворагі".

Следчы Генадзь Угляніца і актывіст моладзевай арганізацыі "Край" Андрэй Жарнасек, якія ў пачатку 2000-х уцяклі з Беларусі на Захад, сцвярджаюць, што машына і целы пахаваныя ў адным месцы: "Яны выкапалі яму, скінулі туды машыну. Паводле папярэдняй інфармацыі, там жа знаходзяцца трупы. Або пад машынай, або ў самой машыне. Расціснулі яе БТРам, засыпалі зямлёй. Адносна замаскіравалі месца".

Па версіі Гараўскага, целы і аўтамабіль закапаныя ў розных месцах. Ганчар і Красоўскі — у глыбокай, на 4-5 метраў, яме: "Мы, здаровыя мужыкі, закопвалі яе хвілін 40. Абутак Ганчара і Красоўскага я таксама туды кінуў, таму што ён доўга гарыць". А машыну схавалі ў іншым месцы.

Акцыя ў памяць пра зніклых палітыкаў / "Народная воля"

Джып

Абедзве крыніцы сыходзяцца ў тым, што джып Анатоля Красоўскага загналі ў спецыяльна выкапаную яму, расціснулі бронетранспарцёрам і закідалі зямлёй. Аднак у тым, хто гэтым займаўся і дзе гэта адбывалася, крыніцы разыходзяцца.

Па версіі ананімнага сахраўца, машыну хавалі раніцай пасля выкрадання і ў гэтым дапамагалі вайскоўцы, якія не ўдзельнічалі ў начных падзеях: "Мы выкапалі яму і вярнуліся ў часць. А вечарам некалькі "звыштэрміновікаў" загрузілі ў ГАЗ-66 ламы і кувалды і паехалі ў лес да гэтай ямы". Разам з імі паехаў БТР, якім, па версіі ананімнага сахраўца, кіраваў камандзір аўтароты лейтэнант Коклін. Джып загналі ў яму, расціснулі БТРам і ўтрамбавалі зямлёй.

Словы Гараўскага часткова не супадаюць са сведчаннямі ананімнага байца спецыяльнага атрада хуткага рэагавання. Паводле яго версіі, БТРам кіраваў салдат тэрміновай службы, а знішчэннем аўтамабіля кіраваў Уладзімір Будзько. Яму для машыны выкапалі не на паласе перашкод, а на прасёлкавай дарозе: "Там такая старая прасёлкавая дарога, проста на ёй была выкапана яма. На наступны дзень Будзько Уладзімір і кіроўца БТРа — салдат тэрміновай службы — узялі машыну Красоўскага і загналі яе туды. БТРам расціснулі гэты джып і закапалі".