Акопы, кава, зброя і кветкі пад сірэнамі: як жыве Кіеў пасля 50 дзён вайны

У Кіеве пытанне "Як ты?" стала мемам. З яго пачынаюцца ўсе тэлефанаванні, у якіх удзельнічаюць кіяўляне, яно прыходзіць да іх ва ўсе чаты.

Мы пагаварылі з выкладчыкам англійскай, дабраахвотнікам, уладальнікам кавярні, журналістам. І спыталіся ў іх: людзі, як вы?

Аляксандр: "Глядзець на карціны, піць піва і слухаць музыку з сірэнамі"

Днямі ў Кіеве стаяла добрае надвор'е, у адной з устаноў адкрылася невялікая летняя тэраса. Аляксандр сустрэўся з сябрамі ў горадзе. Месца для сустрэчы выбіралі так, каб непадалёк быў падвальчык. На выпадак паветранай трывогі.

Аляксандр прыслухоўваўся да размовы за суседнім столікам:

— Двое абмяркоўвалі апошнія падзеі. Адзін з іх размаўляў на ўкраінскай мове, другі — на рускай. І нічога, душэўна размаўлялі.

На вуліцах з'яўляюцца дастаўшчыкі ежы. Каб знайсці ў Кіеве гародніну, ужо не даводзіцца бегаць па ўсім горадзе. Некалькі тыдняў таму адкрыўся і буйны гандлёвы цэнтр. Не тое каб у ім была неабходнасць: ва Украіне добра развітыя і працуюць нават у вайну сэрвісы дастаўкі. Хутчэй, людзям проста хацелі падаць абнадзейлівы сігнал: жыццё вяртаецца ў Кіеў.

Але надзець навушнікі, выходзячы на вуліцу, Аляксандр усё яшчэ не можа. Ён не робіць гэтага ўжо 56 дзён.

— Нельга прапусціць сірэну або сігнал паветранай трывогі, — тлумачыць ён. — Сірэны ўсё так жа гудуць. Але ўжо не чуваць выбухаў і перастрэлак. І гэтая параўнальная цішыня насцярожвае, прыгнятае.

Успамінаеш, як усё пачалося 24 лютага. Тады таксама была цішыня. А потым — сірэны, выбухі і званкі сваякоў.

Напярэдадні вайны Аляксандр быў у камандзіроўцы. Вярнуўся на тыдзень у Кіеў, каб адведаць родных. Павінен быў адляцець 26 лютага.

За гэтыя дні ён не толькі даведаўся, дзе знаходзяцца найбліжэйшыя бамбасховішчы, але і вызначыў для сябе найлепшыя і найгоршыя з іх. Напрыклад, у яго ўласным доме бамбасховішча — гэта звычайнае сутарэнне, у якім у савецкі час людзі захоўвалі непатрэбныя рэчы.

— Праз гэтае ж сутарэнне праходзяць трубы з гарачай вадой. Незразумела, наколькі бяспечна хавацца ў такіх сховішчах. Многія цяпер у часе сігналаў трывогі застаюцца ў сваіх кватэрах. Але не ў пакоях, а ў калідорах. Лічыцца, што гэта больш бяспечна.

Многія яго суседзі не сталі з'язджаць з Кіева. У асноўным гэта пажылыя людзі, якія пражылі ў доме шмат гадоў. Іх не кінулі: Аляксандр кажа, што ўсё тое, што адбылося, украінцаў згуртавала. Людзі дапамагаюць адно аднаму — бясплатна.

— У першыя дні былі праблемы з прадуктамі. Трэба было перамагчы страх і пайсці ў краму або сядзець галодным дома. Я? Так, я выбіраўся ў краму. У першыя тыдні гэта быў цэлы квэст. У крамах каля дома прадуктаў амаль не засталося, працавалі толькі вялікія сеткавыя супермаркеты.

Цяпер усё наладжваецца. Людзей нават просяць, каб яны "запускаліся", каб падтрымаць эканоміку краіны.

Днямі ў прасторы Konteyner хлопцы і дзяўчаты арганізавалі выставу "Спантанная праява салідарнасці". Можна было забегчы на паўгадзіны, выпіць куфаль халоднага піва, каб пабалакаць і паслухаць музыку. На выставе — карціны аднаго з наведвальнікаў гэтай установы. Вельмі незвычайна: глядзець на карціны, піць піва і слухаць музыку з сірэнамі.

Сірэны, выбухі, перастрэлкі, якія былі чуваць у першы месяц, прывучылі да таго, што трэба быць напагатове.

Цяпер усё часцей, калі цямнее, Аляксандр заўважае, як у суседніх дамах запальваецца ўсё больш вокнаў. Вяртацца ў Кіеў усё яшчэ небяспечна, папярэджвае мэр. Але людзі вяртаюцца.

Аляксандр павінен быў з'ехаць з Кіева 26 лютага. Але цяпер ён не ведае, калі з'едзе з горада. Пакуль быў тут, арганізаваў размоўны клуб: дапамагае ўсім ахвочым вучыць англійскую.

І не ўпэўнены, што з'едзе з Кіева, нават калі вайна скончыцца.

— Пакуль што я патрэбен тут. І ў мяне ёсць надзея, што аднойчы ў Кіеве ўсё будзе яшчэ лепш, чым да вайны. Так што збіраюся заставацца тут, дапамагаць сваёй краіне і развіваць яе.

Прабачце, пакуль мы размаўляем, мне ўсё пішуць і пішуць. Пытаюцца, як я.

Добраахвотнік: "Хот-догі прадаюць, каву вараць, а акопы — звыклая частка пейзажу"

— Выйшаў у горад. Вуліцы ажываюць. Зайшоў у аптэку, гляджу — усе паліцы застаўленыя лекамі. Выявілася, што гэтая аптэка не працавала месяц і адкрылася з даваеннымі запасамі на паліцах, знайшоў нават дэфіцытныя вільготныя сурвэткі. Такая разнастайнасць тут цяпер рэдкасць.

У горадзе ўжо на ўсю моц гандлююць садавіной, робяць хот-догі, вараць каву. Людзей на вуліцах вельмі шмат у параўнанні з тым, што я прывык бачыць.

Звычайная частка пейзажу — умацаванні, рэшткі блокпастоў, акопы, супрацьтанкавыя вожыкі, бо іх ніхто не вывозіў. А ў астатнім — быццам мірнае жыццё.

Здаецца, у Кіеве афармляецца традыцыя: не зачытваць навіны пра закатаваных і забітых уголас. Бо ты не ведаеш напэўна, што здарылася з блізкімі чалавека, якому ты гэта зачытваеш.

Толькі што размаўляў з дзяўчынай, якая варыць каву. Яе хлопец цяпер ваюе ў "Азове". У Марыупалі. Звязваліся днямі, тады з ім усё было ў парадку. Яна прыкметна хвалюецца, калі расказвае пра гэта. Я паспрабаваў яе супакоіць. Кажу, "Азоў" — гэта спецназ, ім дай звычайны пяціпавярховік — яна за тры дні з яго зробяць крэпасць. Яна ўсё разумее, усё роўна перажывае.

Яе бацькі жывуць на поўначы ад Гастомеля. Іх суседзі шукалі пляменніка. Учора знайшлі мёртвым, закатаваным. Яна кажа, не думала, што знаёмых ёй асабіста людзей гэта закране. А яно ўсіх закранае.

Беларуска ў Кіеве: "Кветкі пад выццё сірэны"

— Я прыехала нядаўна. Тут вуліцы ўжо поўныя людзей. Днямі бачыла, як бабуля пад выццё сірэны высаджвала кветкі ў двары. А дзядуля сядзеў побач і назіраў.

Антон, кіяўлянін: "У людзей на руках шмат зброі, не разумею, на што разлічваюць марадзёры"

Прадчуванне вайны з'явілася ў Антона за тыдзень да нападу Расіі на Украіну. Быў гатовы трывожны чамаданчык з дакументамі і аптэчкай. Увечары 23 лютага ён хацеў схадзіць у краму па рэчы першай неабходнасці, але, кажа, "лянота ўзяла верх". А ў пяць гадзін раніцы 24 лютага пачаліся званкі на тэлефон.

— І вось мяне будзяць дзясяткі званкоў сяброў. Я быў сонны, трубку ўзяў, толькі калі на тэлефоне высвецілася ўжо тры прапушчаныя ад мамы. Мама сказала: пачалася.

Гэта было 50 дзён таму. За гэты час Антон адвёз бацькоў і жонку з катамі ў Заходнюю Украіну. І вярнуўся ў Кіеў.

— Да сірэн прывык на чацвёрты дзень вайны. Гэта мой родны горад, я яго люблю. Тут жыве шмат маіх сяброў. Усе яны з пачаткам вайны сталі займацца валанцёрствам. Я вырашыў, што не магу заставацца ўбаку, і таксама вярнуўся. Дапамагаць, прыносіць карысць.

А акрамя таго, жыць у гарадах на Заходняй Украіне цяпер даволі цяжка. За жыллё цяпер могуць прасіць тры-чатыры тысячы долараў у месяц, хоць мэр Андрэй Садавы і спрабуе змагацца з падвышэннем цэн, заяўляе, што будзе прыраўноўваць гэта да марадзёрства. Але па аб'явах у інтэрнэце відаць, што пакуль барацьба яму не вельмі даецца. Львоў за тыдзень стаўся перапоўнены, людзям даводзілася шукаць дамы ў сёлах.

А што далей? Стаць на ўлік у ваенкамаце і чакаць, жывучы ў чужых людзей? Мне было незразумела, для чаго там знаходзіцца. І я вярнуўся.

Да вайны Антон працаваў журналістам у анлайн-медыя і займаўся SMM на тэлеканале. У яго быў даволі шчыльны графік: пад'ём а шостай раніцы, эфір, а потым — тэксты да позняга вечара.

Увечары — кнігі і прагулкі з жонкай па раёне.

Цяпер графік іншы, але таксама шчыльны. Антон развозіць гуманітарную дапамогу, дапамагае знаёмым вайскоўцам, дастаўляе сваякам сяброў лекі. Сумуе па прагулках з жонкай.

— Тры разы на тыдзень дзяжуру па нашым ЖК. У ім засталося восем жылых кватэр, і адна з іх — мая. Сяджу на пасту, сачу, каб усё было добра.

Чаму? Марадзёры. Людзям тэлефануюць нейкія персанажы, якія кажуць, што будуць рабіць праверку лічыльнікаў. Ты ўдакладняеш у камунальным прадпрыемстве, ці плануецца праверка. Там кажуць: не, не плануецца. Гэта значыць, марадзёры проста высвятляюць, якія кватэры цяпер пустуюць.

Для мяне гэта дзіўна. Цяпер у людзей у Кіеве вельмі шмат зброі на руках. Цяжка ўявіць, на што яны разлічваюць.

Антон кажа, што многае ў Кіеве засталося ранейшым.

— Пачаў хадзіць грамадскі транспарт. Але горад яшчэ пустынны, людзей на вуліцах даволі мала, а затораў практычна няма. Праз перакрыцці і блокпасты змяніліся правілы дарожнага руху.

Дрэнна, што не працуюць многія аптэкі, складана дастаць лекі. Але прадуктовыя крамы працуюць, і нават кавярні адкрываюцца.

Кавярня на левым беразе Дняпра: "З'ядуць торцік — і стане лягчэй"

На левым беразе Дняпра ў Кіеве працуе кавярня iKava. Уладальнік кавярні Дзмітрый не закрыў сваёй установы ні на адзін дзень. У першы дзень вайны ён прачнуўся, прачытаў навіны — і пайшоў на працу.

Кавярня знаходзіцца ў тым жа доме, у якім жыве Дзмітрый. І ўвечары сям'я вырашыла, што на час пераедзе з кватэры на верхніх паверхах у кавярню. У адной з залаў абсталявалі спальню, а ў іншай паставілі доўгі стол. За гэтым сталом у наступныя сорак дзён і будуць збірацца жыхары раёна.

— Кавярня стала аддушынай. Мне тады многія казалі: дзякуй, што вы працуеце, што да вас можна прыйсці і эмацыйна адпачыць. У асноўнай масе людзі былі ў жорсткім напружанні. Калі прыходзілі ў кавярню, мы стараліся іх падтрымаць, рассмяшыць. І ў кавярні ў людзей выплюхвалася напружанне. Пасядзяць, з'ядуць торцік, пагутараць — і лягчэй становіцца.

Але якім бы мірным цяпер ні здавалася збоку жыццё ў Кіеве, ні мэр Віталь Клічко, ні кіяўлянін Дзмітрый не раіць спяшацца з вяртаннем у сталіцу.

— А калі ўсё ж дабяромся да Кіева, што пакаштаваць у вашай кавярні?

— Памятаеце, у Савецкім Саюзе быў вафельны торцік са згушчонкі? Мы робім яго самі. Ён просты, але вельмі смачны. І з вайной мы не пераставалі яго рабіць.