Чалы: Расія цісне па нафтапрадуктах, але Беларусь пакуль шмат не губляе

Узгадненне Беларуссю і Расіяй нулявых індыкатыўных балансаў па пастаўках цёмных нафтапрадуктаў да канца 2019 года, аб якім 10 кастрычніка паведамілі расійскія СМІ, не прывядзе да сур'ёзных страт для беларускай эканомікі. Пра гэта Еўрарадыё заявіў эканаміст Сяргей Чалы.

Цёмныя нафтапрадукты, тлумачыць эксперт, — гэта мазут, які ўтвараўся ў Расіі пасля першаснай перапрацоўкі нафты. "Беларусь яго купляла, паколькі рэшта гэтая была даволі багатая: яе можна было яшчэ перапрацоўваць. Атрымліваліся больш дарагія нафтапрадукты, так як сам мазут таннейшы за нафту, з якой ён вырабляецца. І Беларусь атрымлівала мала таго, што дабаўленую вартасць, але, паколькі гэтыя нафтапрадукты купляліся без экспартнай пошліны, яшчэ і дадаткова сабе экспартную пошліну зарабляла", — кажа ён.

"Беларусь паступала не па-таварыску"

Па словах Сяргея Чалага, нягледзячы на ​​невялікія аб'ёмы цёмных нафтапрадуктаў, што пастаўляюцца ў Беларусь, у Маскве такую ​​схему разглядалі як спосаб красці ў Расіі экспартныя пошліны на нафтапрадукты. Бо Расея дамаўлялася забяспечваць ўнутраныя патрэбы Беларусі ў нафтапрадуктах, а не пастаўкі на знешнія рынкі.

"Я не думаю, што гэта нейкія сур'ёзныя страты для нашай эканомікі. Як па мне, хутчэй выкарыстанне гэтых схем сапраўды калі і было фармальным і абсалютна законным, але па духу яны былі на мяжы сяброўскіх адносінаў з Расіяй. І іх выкарыстанне ставіла пад пагрозу дамоўленасці ў цэлым у нафтавай сферы. Таму, у прынцыпе, ў нейкай ступені можа і добра, што так яно вырашылася", — лічыць эканаміст.

Цяпер жа, па словах эксперта, Расія будзе пастаўляць у Беларусь толькі светлыя нафтапрадукты, якія выкарыстоўваюцца ў нафтахіміі і якія сапраўды Беларусі патрэбныя.

"Асноўныя наступствы для Беларусі — у іншым"

"Шчыра кажучы, там ўжо не такія сур'ёзныя аб'ёмы былі. Гэта значыць, апошнія два гады рост закупкі нафтапрадуктаў у Расіі сапраўды быў, але не ў тых маштабах і не ў тых аб'ёмах, як гэта было ў 2012 годзе ў часы растваральніка і разбавіцеля. У дадзеным выпадку гэта не нейкія асаблівыя хітрыя схемы. Не. Гэта проста схема перапрацоўкі таго, што было ў Расіі рэшткамі ад першаснай перапрацоўкі нафты", — растлумачыў Сяргей Чалы.

Галоўным наступствам ўстанаўлення індыкатыўных балансаў эксперт называе той факт, што зараз Расія пачынае прымушаць Беларусь даказваць, чаму менавіта такія аб'ёмы імпарту нафтапрадуктаў ёй патрэбныя. "Не сказаць, што нейкія вялікія праблемы, але ў агульным і цэлым сітуацыя стала больш жорсткай", — рэзюмуе эканаміст.

"Нас жа цікавіла больш прынцыповае пытанне — пытанне механізму кампенсацыі кошту за газ, які быў уключаны ў нафту — механізм "ператаможкі". То бок, да канца 2020 года ён яшчэ працаваць будзе, і гэта нам, у прынцыпе, выгадна, таму што мы зараз атрымліваем па гэтым механізме больш, чым калі б гаворка ішла аб змене формулы кошту на газ. А там ужо да канца 2019 года, мабыць, будуць перамовы па кошце на газ", — мяркуе Сяргей Чалы.