Антон Астаповіч: лепш не чапаць, чым рэстаўраваць няграматна

Беларускі ўрад прыняў праграму «Замкі Беларусі», якая працягнецца да 2018 года. Выдаткаваць на яе плануецца 15,5 мільёна долараў. Міністэрства культуры ўключыла ў праграму 38 аб’ектаў замест 16 запланаваных першапачаткова.

Антон Астаповіч: Фінансаванне - звыш 15 мільёнаў долараў, але калі ўважліва пачытаць праграму, то яна будзе скіраваная на мінскае замчышча, якое само па сабе спраектавана неадэкватна і таварыства аховы помнікаў вядзе актыўную работу, каб давесці, што праект, які быў узгоднены і прыняты, з’яўляецца, мякка кажучы, памылковым і фальсіфікуе гістарычны цэнтр Мінска. І калі да асноўнага аб’екта фінансаўкладанняў такія адносіны, то што можна гаварыць пра астатнія? Мы чакаем, што з’явіцца вельмі шмат фальсіфікацый, вельмі шмат неадэкватных работ.

Непрымальнымі лічыць Антон Астаповіч і тэрміны рэалізацыі праграмы. На яго думку рэстаўраваць сярэднявечны аб’ект за шэсць год немагчыма. Прынцыпы аднаўлення палацаў у Польшчы, напрыклад, дыскутаваліся некалькі дзясяткаў год, не пачынаючы яшчэ самаго аднаўлення. Спачатку павінна быць праведзенае комплекснае навуковае даследаванне, распрацаваная праектная дакументацыя па кансервацыі, далей – па рэстаўрацыі. Да таго ж у Беларусі вельмі мала спецыялістаў, якія маглі б правесці адпаведную працу. Не верыць Антон Астаповіч і ў тое, што грамадскасць можа паўплываць на рашэнні ўрада.

Антон Астаповіч: Гэты праект распрацоўваўся практычна без удзелу грамадскіх арганізацый. Міністэрства культуры зараз дэкляруе сувязі з грамадскімі аб’яднаннямі, але рэальна з грамадскасцю не працуе. Досвед Таварыства аховы помнікаў, якое ставіць прынцыповыя пытанні, паказвае, што міністэрства культуры з намі працаваць не хоча, мы для іх нязручныя.

Ні мясцовыя ўлады, ні міністэрствы не будуць працаваць ні з адной арганізацыяй, якая будзе ўздымаць прынцыповыя пытанні, лічыць гісторык. Няграматная рэстаўрацыя можа канчаткова знішчыць ахоўваемыя аб’екты разам з культурным пластом. Лепш у такім выпадку ўвогуле не чапаць іх, каб не знішчыць незваротна.

Антон Астаповіч: Калі аб’ект аднаўляецца неабгрунтавана, гэтым крэсляцца ўсе магчымасці далейшага аднаўлення і нармальнай эксплуатацыі аб’екта.