Татальная залежнасць ад Расіі. Што чакае беларусаў у 2024 годзе

— Быў час, калі ў Расіі цэны на цукар узляцелі ўдвая, і тады ўвесь цукар з беларускіх складаў адправіўся туды, утварыўшы дэфіцыт для ўнутранага спажыўца. Калі казаць глабальна, то расійскія грошы цяпер ідуць не на інавацыі, а на вайну. Таму, калі шчыра, што будзе адбывацца ў гэтых умовах з беларускай эканомікай — пытанне адкрытае.

Эксперт дае неаптымістычны прагноз адносна таго, што будзе адбывацца з цэнамі ў крамах: усё будзе даражэць.

— Зноў жа, тут многае залежыць ад выбараў у Расіі, на якія плануецца вылучыць вельмі шмат грошай. Бюджэт прыняты такі, што незразумела, будуць друкаваць грошы ці абкладаць падаткамі прыбытковыя прадпрыемствы. У гэтым сэнсе пра макраэканоміку ніхто не думае, галоўнае — правесці выбары. Ну і, натуральна, гэта адаб'ецца і на беларускай эканоміцы.

Што да заработнай платы, то Сакалоўскі лічыць, што для розных катэгорый насельніцтва сітуацыя будзе складвацца па-рознаму.

— Напрыклад, тыя, хто працуе на беларускі рынак без магчымасці экспарту, будуць у адной сітуацыі, экспартныя прадпрыемствы — у другой, дзяржорганы — у трэцяй, сілавы блок — у чацвёртай і гэтак далей. Для ўсіх гэтых і многіх іншых сектараў будуць свае тэндэнцыі.

“Рост заробкаў замарудзіцца, а рост цэн паскорыцца”

Эканамістка цэнтра BEROC Анастасія Лузгіна таксама перакананая, што фактар уплыву на беларускую эканоміку — эканоміка расійская.

— Паводле прагнозаў Банка Расіі, яны чакаюць запаволенне эканамічнага росту. Безумоўна, гэта можа прывесці да зніжэння экспарту тавараў з Беларусі. Паводле прагнозаў уладаў, у наступным годзе прагназуецца рост ВУП на 3,8%, аднак яго будзе немагчыма дасягнуць, калі расійскі рынак акажацца менш актыўным. Акрамя таго, уплываць будзе і тое, што адбываецца ў эканоміках сусветных дзяржаў.

Тое, што беларуская і расійская эканомікі моцна адна з адной звязаныя, можа абяцаць пэўную рызыку, адзначае экспертка.

— Расійская эканоміка сама па сабе сёння мае шмат цяжкасцяў. Напрыклад, у Расіі расце інфляцыя, якая ўжо дасягнула 7,5%, што прыводзіць да павышэння ключавых ставак. Часткова гэтая інфляцыя адбіваецца і на Беларусі і стымулюе рост цэн.

З іншага боку, блізкае запаволенне эканамічнага росту звужае ёмістасць расійскага рынку і магчымасць экспарту з Беларусі. Пры гэтым расійская эканоміка знаходзіцца ў ваенным стане, на яе накладзеныя велізарныя санкцыі, што адмоўна адбіваецца і на Беларусі.

Паводле Лузгіной, калі эканамічная палітыка ў Беларусі не зменіцца, яна будзе несці праінфляцыйную рызыку.

— Цяпер ідзе актыўны рост крэдытавання насельніцтва, павялічваюцца заробкі. Калі параўноўваць з мінулым годам, то рэальны прырост склаў 16%. У сувязі з гэтым мы будзем бачыць выхад інфляцыі за межы прагназаваных паказчыкаў у 6%. У той жа час актыўнае павышэнне цэн наўрад ці прадбачыцца праз жорсткае рэгуляванне іх росту. Аднак дзяржаўныя органы будуць вымушаныя адпускаць цэны, каб проста не збанкрутаваць прадпрыемствы.

Курс рубля, на думку эканамісткі, таксама будзе наўпрост залежаць ад таго, што адбываецца з расійскай валютай. Агульная сітуацыя ў беларускай эканоміцы таксама адаб'ецца на курсе.

— З улікам жорсткага рэгулявання цэн і абмежавання росту інфляцыйных працэсаў мы ўбачым паступовае зніжэнне курсу беларускага рубля. Але наўпрост на пакупніцкую здольнасць гэта не паўплывае.

Большая частка беларусаў атрымлівае заробак у рублях і выдаткоўвае грошы ў рублях на ўнутраным рынку, таму тут усё роўна, колькі чалавек зарабляе ў далярах, тут важная інфляцыя.

Хутчэй за ўсё, у наступным годзе рост заробкаў замарудзіцца, а рост цэн паскорыцца. Калі і будзе назірацца павелічэнне даходаў, то дакладна не такімі тэмпамі, як сёлета.

Інфляцыя будзе расці

Эканаміст BEROC Дзмітрый Крук расказаў, што эканоміка Беларусі па выніках 2023 года выйшла на даваенны ўзровень. У першую чаргу гэта звязана з аднаўленнем экспарту нафтапрадуктаў і калійных угнаенняў, а таксама з экспартам у Расію.

— З аднаго боку, гэта адбылося ва ўмовах санкцый, з другога, я б сказаў, гэта дастаткова "лакальны поспех". На 2024 год стаіць пытанне, ці змогуць улады захаваць гэты адносны поспех. Бо калі ў пытанні з нафтапрадуктамі шмат у чым дапамагае Расія, то з калійнымі ўгнаеннямі справы ідуць крыху інакш, тут ужо ўплывае фактар цэн на калійныя ўгнаенні. За апошнія паўгода, напрыклад, яны знізіліся, а ва ўмовах санкцый рэжыму даводзіцца іх транспартаваць праз Расію, што значна даражэй, чым раней. Таму падмурак прыстасавання да санкцыйнага асяроддзя можа проста рана ці позна знікнуць, і гэта не цалкам кантралюецца.