Замежныя СМІ пра "выбары" ў Беларусі: "фікцыя", "тэатр Лукашэнкі" і рэпрэсіі

26/01/2025 - 18:48

Аляксандр Лукашэнка / ostro.org

Прэзідэнцкія "выбары" вярнулі беларускую тэму ў замежныя СМІ. У сваіх матэрыялах журналісты апісваюць гнятлівую атмасферу ў нашай краіне, называюць кампанію "конкурсам марыянетак", а таксама цытуюць Лукашэнку, які ў дзень галасавання некалькі гадзін адказваў на пытанні замежных карэспандэнтаў.

Многія тлумачаць чытачам, чаму беларусы не могуць сёння пратэставаць адкрыта, а таксама пішуць, што Еўропа і далей будзе падтрымліваць беларусаў, нягледзячы на заявы Лукашэнкі пра тое, што яму на Захад пляваць.

Падрабязней пра ўсё гэта чытайце ў аглядзе Еўрарадыё.

Al Jazeera: Не час для пратэстаў

Бернард Сміт з Al Jazeera, ведучы рэпартаж з выбарчага ўчастка ў Мінску, адзначыў, што для падрыхтоўкі да галасавання характэрна адсутнасць як энтузіязму, так і агітацыі.

— Сам Лукашэнка заявіў, што занадта заняты кіраваннем краінай, каб выходзіць на агітацыю, — сказаў журналіст, дадаўшы, што цяжка ацаніць настрой у краіне, паколькі людзі, відаць, не хочуць гаварыць адкрыта.

— Падобна, няма жадання пратэставаць, бо людзі ведаюць, што рызыкуюць быць арыштаванымі, і нават апазіцыя за мяжой заявіла, што зараз не час для пратэстаў, — сказаў Сміт.

Тым не менш журналіст адзначыў, што ўлады ў некаторай ступені дазволілі замежнай прэсе асвятляць выбары. Сміт мяркуе, што гэта прыкмета таго, што Лукашэнка, магчыма, захоча "паспрабаваць аднавіць стасункі з Захадам".

— Імаверна, ён бачыць, што, магчыма, у канцы года будзе заключацца нейкае мірнае пагадненне [паміж Расіяй і] Украінай, і ён хоча падрыхтаваць Беларусь да таго, што адбудзецца пасля... і якую ролю Беларусь можа адыграць, — дадаў Сміт.

BBC: атмасфера "бяздзеяння і непазбежнасці"

— Як гэтыя выбары могуць быць свабоднымі і дэмакратычнымі, калі лідары апазіцыі знаходзяцца ў турме ці за мяжой? — спытаў брытанскі рэпарцёр Стыў Розэнберг у Лукашэнкі яшчэ ў кастрычніку мінулага года, калі была прызначаная дата выбараў.
— Вы наогул ведаеце, хто лідары апазіцыі? — унікліва адказаў Лукашэнка. — Дзе гэтыя лідары, пра якіх вы кажаце? Прачніцеся!

У дзень выбараў Лукашэнка прапанаваў журналісту паручыцца за палітвязняў, пра гэтую прапанову можна пачытаць тут.

У сваім рэпартажы журналіст, які знаходзіцца ў Беларусі, піша, што ў Мінску пануе атмасфера "бяздзеяння і непазбежнасці". Усе разумеюць, што Лукашэнка ў любым выпадку "будзе абвешчаны пераможцам і забяспечыць сабе сёмы тэрмін паўнамоцтваў", таму выбары мала каго цікавяць.

Журналіст звяртае ўвагу на тое, што некаторыя апаненты дыктатара, замест таго каб агітаваць галасаваць за сябе... кажуць пра перамогу Лукашэнкі. У якасці прыкладу аўтар прыводзіць "мякка кажучы, незвычайны" перадвыбарчы лозунг лідара Камуністычнай партыі Беларусі Сяргея Сыранкова: "Не замест, а разам з Лукашэнкам!"

Стыў Розенберг расказвае, што напярэдадні выбараў "пад захопленыя апладысменты" рабочыя падарылі Лукашэнку сякеру, і тут жа ўспамінае, як у 2020 годзе работнікі іншага прадпрыемства крычалі Лукашэнку "Сыходзь!".

Журналіст нагадвае аб масавых акцыях пратэсту супраць фальсіфікацыі выбараў пяць гадоў таму, тысячах арыштаў і хвалі жорсткіх рэпрэсій, якая ўрэшце загасіла маршы, а "Лукашэнка з дапамогай Расіі ўтрымаўся ва ўладзе".

— Вялікабрытанія, Еўрапейскі саюз і Злучаныя Штаты адмаўляюцца прызнаваць яго законным прэзідэнтам Беларусі, — нагадвае рэпарцёр.

Зарубежные СМИ о "выборах" в Беларуси: "фикция", "театр Лукашенко" и репрессии

Лукашэнка сказаў, што яму пляваць на Захад / Калаж: glavred.info

Reuters: Лукашэнка плюе на Захад

Пакуль беларусы галасавалі, Лукашэнка меў зносіны з журналістамі на прэс-канферэнцыі, якая доўжылася чатыры гадзіны дваццаць хвілін.

Лукашэнка сказаў, што ў Беларусі нікому не перашкаджаюць выказвацца, але турма прызначаецца "для тых, хто занадта шырока адкрыў рот, груба кажучы, для тых, хто парушыў закон".

Злучаныя Штаты і Эўрапейскі саюз назвалі выбары фіктыўнымі, улічваючы рэпрэсіі палітычных апанентаў і забарону незалежных СМІ.

— Гэта недапушчальная знявага дэмакратыі, — заявіла напярэдадні галасавання кіраўніца замежнапалітычнага ведамства ЕС Кая Калас.

Лідар апазіцыі ў выгнанні Святлана Ціханоўская на гэтым тыдні заявіла агенцтву Reuters, што Лукашэнка арганізоўвае сваё пераабранне як частку "рытуалу для дыктатараў". Дэманстрацыі супраць яго прайшлі ў нядзелю ў Варшаве і іншых гарадах Усходняй Еўропы.

Лукашэнка праігнараваў крытыку як бессэнсоўную і заявіў, што яму ўсё роўна, вырашыць Захад прызнаць выбары ці не.

— Мне напляваць на Захад, — сказаў дыктатар, дадаўшы, што Беларусь гатовая размаўляць з ЕС, але не "схіляцца перад вамі ці поўзаць на каленях".

Ён сказаў, што дысідэнтка Марыя Калеснікава вінаватая ў "парушэнні рэжыму". Сярод іншых вядомых зняволеных — праваабаронца і лаўрэат Нобелеўскай прэміі міру Алесь Бяляцкі, які адбывае 10-гадовы тэрмін па абвінавачванні ў кантрабандзе, якое ён адмаўляе.

Radio France: Фасадныя выбары

— Калі вы праводзіце выбары, прынцып заключаецца ў тым, што павінна быць не менш за два кандыдаты, — кажа доктар палітычных навук з Францыі Палін Сулье. Паводле яе слоў, у Беларусі "выбар" робіцца паміж "саюзнікамі прэзідэнта. Гэта не сапраўдны выбар".

Некаторыя замежныя СМІ пішуць, што пасля галасавання Лукашэнка заявіў, што ў Беларусі ўсталявалася "brutal democracy".
Палітолаг паспрабавала растлумачыць гэтае азначэнне.
— Гэта значыць, што мы насамрэч не знаходзімся на тым узроўні дэмакратыі, як мы разумеем гэта ў Еўрапейскім саюзе. Дзяржава арганізуе фасадныя выбары. Выбары ўяўляюцца як эталон дэмакратыі. Але як можна казаць пра дэмакратыю, калі няма канкурэнцыі за ўладу? І слова "жорсткая" цалкам рэальна гучыць у вуснах Аляксандра Лукашэнкі. Палітычныя апаненты, усе, хто выступае супраць рэжыму ці асобы Аляксандра Лукашэнкі, могуць апынуцца пад вартай. Так што не, гэта не дэмакратыя. Так, гэта жорстка.

Лукашэнка заявіў, што сын Мікалай яго пасаду не зойме / mk.ru

Frankfurter Rundschau: у 2030 годзе да ўлады прыйдзе новае пакаленне

Некаторыя выданні, публікуючы інфармацыю пра прэзідэнцкія выбары, абмежаваліся храналагічным апісаннем падзей і цытаваннем Лукашэнкі падчас сённяшняй прэс-канферэнцыі.

Зазіраючы ў час будучага заканчэння свайго прэзідэнцкага тэрміну ў 2030 годзе, Лукашэнка заявіў, што да ўлады прыйдзе "новае пакаленне", піша "Frankfurter Rundschau".

Ён выключыў магчымасць таго, што пасаду прэзідэнта зойме яго сын Мікалай. Са слоў Лукашэнкі, ні Коля, ні іншыя ягоныя сыны не маглі сабе гэта ўявіць "нават у самым страшным сне". Кажучы пра "новае пакаленне", ён заявіў, што ніводная жанчына не павінна прыходзіць да ўлады ў краіне.

— Гэтая праца не для жанчыны. Я катэгарычна супраць таго, каб гэтую працу выконвала жанчына. Жанчына не можа быць дыктатарам, але ў нас ёсць мужчыны, якія маглі б стаць лідарамі.

Gazeta Wyborcza: не выбары, а "конкурс марыянетак Лукашэнкі"

Адзін з самых падрабязных матэрыялаў, прысвечаных выбарам у Беларусі, апублікавала польская Gazeta Wyborcza.

Журналістка Вікторыя Беляшын, якая сістэматычна піша пра пратэсты ў Беларусі, называе выбары "конкурсам марыянетак Лукашэнкі" і падрабязна апісвае сітуацыю ў нашай краіне.

— Хоць рэжым Аляксандра Лукашэнкі ніколі не лічыў, што галасы выбарцаў варта ўлічваць пры аб'яўленні вынікаў, беларускія ўлады вырашылі не дапускаць да ўдзелу ў выбарах у гэтым годзе грамадзян, якія жывуць у выгнанні, — піша журналістка. — Упершыню ўлады вырашылі не адкрываць замежныя выбарчыя ўчасткі... Больш за тое, галасаванне праходзіць пры адсутнасці незалежных замежных назіральнікаў. Іх замянілі "эксперты" з Садружнасці незалежных дзяржаў, якія цесна супрацоўнічалі з Масквой і Мінскам, а таксама былы міністр урада Качыньскага Кшыштаф Талвінскі і суддзя Томаш Шміт, які ўцёк з Польшчы. Апошні ў інтэрв'ю беларускім СМІ ў нядзелю падкрэсліў, што выбары "праходзяць у адпаведнасці з дэмакратычнымі прынцыпамі", і адзначыў, што Беларусь — краіна, "дзе дэмакратыі больш, чым у многіх краінах ЕС".

Вікторыя Беляшын падкрэслівае: Еўропа ясна дае зразумець, што прэзідэнцкія выбары ў Беларусі нельга лічыць свабоднымі і справядлівымі і што тут выдатна памятаюць рэпрэсіі і тэрор, якія сталі часткай беларускага паўсядзённага жыцця пасля пратэстаў 2020 года.

— Выбары — гэта поўная фікцыя, — цытуе Gazeta Wyborcza прадстаўніцу ЕС па знешняй палітыцы Аніту Хіпер.

— Урэшце, гэта не выбары, калі наперад вядома, хто пераможа, — заявіла яна, дадаўшы, што Еўропа працягне аказваць ціск на рэжым Лукашэнкі.