Заплацяць усе: якіх падатковых ільгот улады могуць пазбавіць беларусаў

Намеснік міністра фінансаў Дзмітрый Кійко анансаваў адмену некаторых падатковых ільгот, даступных рэзідэнтам Беларусі.

— У бягучых рэаліях наспела пашырэнне падатковай базы за кошт адмены падатковых ільгот пры адначасовым удасканаленні спосабаў іх аплаты, — адзначае Кійко.

Якія канкрэтна льготы будуць адменены, Мінфін пакуль не ўдакладняе.

Урад ідзе на непапулярныя меры, каб папоўніць бюджэт. На 2021 год ён і так звярстаны з дэфіцытам. Першапачаткова Мінфін прагназаваў, што розніца паміж даходамі і расходамі бюджэту складзе мінус 4 млрд рублёў. Але дэфіцыт вырас яшчэ на 2 млрд.

Усяго, паводле ацэнак урада, падатковыя льготы ў 2020 годзе былі супастаўныя з 5% ВУП. Гэта 7,35 млрд рублёў. Еўрарадыё паразмаўляла з эксперткай пра тое, каго можа закрануць адмена льгот і як гэта адаб'ецца на эканамічных паводзінах людзей і чаканнях бізнесу.

Што такое падатковыя льготы?

Згодна з Падатковым кодэксам, ільготы па падатках, зборах (пошлінах) — гэта магчымасць не выплачваць падатак, збор (пошліну) альбо выплачваць іх у меншым памеры. Інакш кажучы, размова не толькі пра льготы, якімі карыстаюцца рэзідэнты Парка высокіх тэхналогій — і якія першымі прыходзяць у галаву пасля навіны з Мінфіна.

— Напрыклад, гэта маёмасны вылік, сацыяльны. Падатковыя стаўкі, паніжаныя ў параўнанні з агульнаўстаноўленымі. Пакрыццё сумы падатку. Дарэчы, апошняя льгота ў нас ужывалася толькі ў некаторых інвестыцыйных праектах, — расказвае сябра праўлення, экспертка Асацыяцыі падаткаплацельшчыкаў, дарадца адвакацкага бюро "Гарэцкі і партнёры" Наталля Зварано. — Там, дзе ў нас вызваленне ад выплаты або меншы падатак: у ПДВ, які можа быць не 20 адсоткаў, а 10 або 0, у падатку на прыбытак, у падаходным падатку — гэта ўсё падатковая льгота.

Падатковыя льготы могуць мець і іншы выгляд. Такі, які ўсталюе Аляксандр Лукашэнка.

Наша суразмоўніца адзначае, што рашэнне аб адмене льгот з'явілася не ў апошнія месяцы.

— Калі пісаўся Падатковы кодэкс, які ўступіў у рэдакцыі 2019 года, там адразу ў агульнай частцы закладвалася норма аб пастаянным маніторынгу Міністэрствам фінансаў эфектыўнасці падатковых ільгот. Тры гады адбываўся маніторынг. А па яго выніках частка льгот падлягала б адмене ў кожным разе.
 

Адмена падатковых ільгот — гэта не пра спрошчаную сістэму падаткаабкладання

У Беларусі можна працаваць у розных падатковых рэжымах. Іх не трэба блытаць з ільготамі. Напрыклад, пры спрошчанай сістэме падаткаабкладання, якой карыстаюцца ІП, адлічэнні атрымліваюцца ніжэйшыя, чым пры звычайнай. Але гэта не льгота — гэта асаблівы падатковы рэжым. Адпаведна, раз Мінфін цяпер гаворыць пра адмену менавіта падатковых ільгот — гэта не пра такую базавую рэч для індывідуальных прадпрымальнікаў, як спрошчаная сістэма падаткаабкладання.

Адзіны падатак — гэта таксама спецыяльная сістэма падаткаабкладання.

— Разам з тым у рамках рэжымаў падаткаабкладання ёсць і падатковыя льготы. Калі мы возьмем "Вялікі камень" або Аршанскі раён, то там ёсць вызваленне ад выплаты. Для Аршанскага раёна, напрыклад, гэта вызваленне ад выплаты падатку на прыбытак, — працягвае Наталля Зварано.

Экспертка адзначае, што ёсць шмат кропкавых ільгот па фізічных асобах і ІП:

— Ёсць адрасныя льготы, якія ўжываюцца толькі паводле ўказаў і дэкрэтаў. У рамках нейкіх інвестпраектаў могуць быць дадзены падатковыя льготы. І не заўсёды гэтыя дакументы даступныя. У нас ёсць дэкрэт №10, які дае льготы проста па інвестдамовах, якія даступныя ўсім. Там прапісана, што могуць быць і яшчэ больш ільготныя ўмовы інвеставання. Але яны даюцца ўжо па ўказе Лукашэнкі.

Якія падатковыя льготы могуць быць адмененыя?

На думку Наталлі Зварано, магчымая адмена вызвалення ад выплаты ПДВ для некаторых тавараў і льгот па аперацыях з каштоўнымі паперамі.

— Калі мы гаворым пра ПДВ, гэта наўпрост датычыцца бізнесу. Калі пра падаходны падатак, то даходаў фізічных асоб. Гэта можа закрануць, напрыклад, вызвалення ад падатку на нерухомасць. Калі ў вас дзве кватэры, то вы сёння плаціце падатак толькі па адной. А тая, у якой вы жывяце, вызваляецца ад падатку.

Яшчэ пад адмену можа трапіць ільгота на продаж аднаго транспартнага сродку ў год.

— Тады ўсе продажы транспартных сродкаў будуць падлягаць падаткаабкладанню. Гэта, вядома, адразу б'е па спажывецкім кошыку фізічных асоб, таму што іх даход скарачаецца. Адпаведна, гэта будзе скарачаць і аперацыі, якія здзяйсняюць фізічныя асобы на рынку нерухомасці альбо на транспартным рынку. Што запавольвае здзелкі паміж фізічнымі і юрыдычнымі асобамі.

Дакладна сказаць, наколькі адмена падатковых ільгот папоўніць бюджэт, складана. Бо пакуль Мінфін не кажа, якія льготы палічыць тымі, што падлягаюць адмене. А вось на настроях бізнесу і эканамічнай актыўнасці людзей гэта ініцыятыва ўрада абсалютна дакладна адаб'ецца негатыўна, лічыць Наталля Зварано.

— Бізнес і так мае настроі не самыя лепшыя. Хтосьці з уласнікаў ужо з'ехаў, і гэта не адзін і не два. Хтосьці пакуль узважвае ўсе за і супраць. Для некаторых можа быць незваротна страчаны эканамічны сэнс дзейнасці. Таму што, акрамя падатковых адабранняў, ёсць яшчэ аб'ектыўныя фактары, як падаражэнне сыравіны, складанасці з пастаўкамі, зніжэнне попыту. Гэта дасць негатыўны эканамічны эфект.