Ці могуць пасадзіць ці адабраць кватэру, калі адмовішся ад размеркавання?

02/10/2023 - 17:15

Атрымаў вышэйшую адукацыю — трапіў у рабства

Атрымаў вышэйшую адукацыю — трапіў у рабства / pixabay.com

"З верасня 2022 года сумы на кампенсацыю касмічныя, проста велізарныя", — расказвае юрыстка БДУ, да якой Еўрарадыё звярнулася ад імені слухачкі Святланы.

Малодшы сын жанчыны рыхтуецца да паступлення. Старэйшы вучыцца на апошнім курсе (бюджэт) і пасля заканчэння ВНУ хоча з'ехаць за мяжу.

Спецыялістка падрабязна тлумачыць, якім штрафам пагражае адмова ад размеркавання без паважлівай прычыны, якімі могуць быць гэтыя прычыны і што чакае выпускніка, калі ў яго няма грошай на кампенсацыю.

— Што адбываецца, калі выпускнік не з'яўляецца на месца размеркавання?

— Арганізацыя паведамляе БДУ, што выпускнік не прыбыў. Пасля гэтага паведамлення мы пачынаем працу па зборы інфармацыі: што здарылася, чаму не прыступіў да працы і гэтак далей. Выпускніку накіроўваецца ліст пра падаванне звестак, якія даюць права на вызваленне ад кампенсацыі.

Напрыклад, да такіх падстаў адносяцца: інваліднасць да дасягнення 18-годдзя, проста інваліднасць 1-2 групы, інваліднасць 1-2 групы, пастаўленая аднаму з бацькоў (усынаўляльнікаў) або мужу (жонцы), а таксама калі ёсць дзіця з інваліднасцю.

Таксама на вызваленне ад размеркавання маюць права выпускнікі, у якіх узніклі медыцынскія супрацьпаказанні да працы па атрыманай спецыяльнасці і прысвоенай кваліфікацыі, а таксама ў выпадку ліквідацыі арганізацыі заказчыка кадраў.

Калі вы не з'яўляецеся на працу з адной з гэтых прычын, ніякіх выплат з вас не запатрабуюць. Калі такіх падстаў няма, ствараецца загад на пагашэнне пазычанасці цягам шасці месяцаў ад даты загаду.

Сумы вельмі вялікія. Іх усталёўваем не мы і яны могуць быць рознымі, у залежнасці ад факультэта. Напрыклад, 60 тысяч рублёў, але быў выпадак, калі чалавеку трэба было выплаціць і 67 тысяч.

— Ці можна дамовіцца з працадаўцам, не адпрацоўваць і не выплачваць кампенсацыю?

— Працадаўца і выпускнік мала пра што могуць дамовіцца паміж сабой, бо ў працадаўцы невялікі пералік падстаў, на якіх ён можа выпускніка звольніць. У Беларусі ёсць гарантыя, дадзеная дзяржавай: маладых спецыялістаў нельга звальняць па пагадненні бакоў. Таксама нельга проста прыйсці і сказаць: "Я звальняюся".

— Ці можна трохі папрацаваць па размеркаванні, а потым сысці і нічога не плаціць?

— Плаціць усё роўна давядзецца, але калі выпускнік нейкі час папрацаваў (як мінімум 15 дзён), сума будзе меншая.

Напрыклад, калі чалавек разумее, што не хоча працаваць па размеркаванні, ён піша заяву ў БДУ: "Прашу зрабіць разлік сумы сродкаў, якія падлягаюць кампенсацыі". Цягам 15 дзён яму мусіць прыйсці адказ. Ён кампенсуе суму, і яго звальняюць па пагадненні бакоў. Наймальнік яго адпускае.

Сума прапарцыйная адпрацаванаму часу: чым больш ён прапрацуе па размеркаванні, тым меншай будзе сума. Калі не выйдзе наогул — сума будзе стапрацэнтная.

— Што адбываецца, калі выпускнік не выплачвае кампенсацыю цягам шасці месяцаў?

— Нам даводзіцца заяўляць у суд. Адразу папярэджваю, што ў такім выпадку выпускніку трэба будзе заплаціць у казну дзяржавы яшчэ 5% ад сумы іску. Ну, вы ўяўляеце, якая ў выніку накручваецца лічба.

Калі выпускнік прайграе суд, апошні выносіць рашэнне, пасля якога выпускніку трэба штомесяц пагашаць пазычанасць. Такія гісторыі часта расцягваюцца на гады.

Пры гэтым галоўнае, каб чалавек плаціў. Ніякіх абмежаванняў на яго не накладаецца.

— А калі чалавек не паспеў сабраць поўную суму на выплату за шэсць месяцаў?

— Паводле закона грошы трэба выплаціць цягам шасці месяцаў і мы павінны заявіць, але выпадкі бываюць розныя. Напрыклад, я бачу, што да аплаты ў выпускніка 40 тысяч і палову ён ужо выплаціў. Тады я магу заняцца тымі, хто наогул не плаціць, і ў яго будзе трохі часу даплаціць.

— Што будзе, калі нічога не плаціць?

— Такое здараецца. Занадта вялікія сумы — людзі прынцыпова адмаўляюцца ад выплат. У такой сітуацыі з нашага боку ўсё па той жа схеме: адпраўляем ліст, чакаем адказу, калі не выплачвае цягам шасці месяцаў, звяртаемся ў суд.

Калі чалавек знаходзіцца ў краіне, суд можа абмежаваць яго выезд за межы Беларусі. Напрыклад, ён захоча з'ехаць, а яго развернуць на мяжы.

Органы прымусовага выканання могуць, напрыклад, апісаць тэхніку ці накласці абмежаванні на кіраванне машынай. Але гэта не крымінальная справа, таму пасадзіць — не пасадзяць. Такога, каб апісалі кватэру, на маёй практыцы таксама не было.

— А што будзе, калі чалавек выедзе з краіны? Доўг будзе вісець?

— Нейкага пэўнага тэрміну ў такіх спраў няма. Мы будзем працягваць заяўляць у органы прымусовага выканання. Калі пра справу забудуць, гэта не значыць, што яе даравалі. Працэдуру можна працягнуць і пазней. Многія з'язджаюць і думаюць, што ніколі не вернуцца, аднак абставіны бываюць розныя.

Дарэчы, можна папрацаваць крыху па размеркаванні, а потым пераразмеркавацца. За мяжу мы, вядома, не размяркуем, але ўнутры краіны такое магчыма. Выпускнік звяртаецца ва ўстанову адукацыі і падае згоду двух наймальнікаў (таго, да якога ён быў размеркаваны, і таго, да каго ён хоча размеркавацца).

— А калі выпускнік не з'явіцца на месца размеркавання, бо яго пасадзілі?

— Бываюць і такія выпадкі. Наогул, выпускнік павінен з'явіцца на працу 1 жніўня. Калі чалавека пасадзілі на суткі і ён не выйшаў, гэта можа прыраўноўвацца да прагулу. І тады ўсё па той жа схеме — цягам шасці месяцаў давядзецца пагашаць пазычанасць.

Але многае залежыць ад наймальніка, з якім можна паспрабаваць пагаварыць і папрасіць пачакаць работніка. Калі ён выйдзе не праз паўгода, тэарэтычна такое магчыма.

— Ці будзе павялічаны тэрмін размеркавання на 5-6 гадоў?

— Пакуль такой інфармацыі няма, але кодэкс нядаўна мяняўся, і звычайна змены ўносяцца з 1 верасня новага навучальнага года. Так што нават калі новаўвядзенне з'явіцца, пад яго наўрад ці трапяць выпускнікі 2023—2024 навучальнага года.