Ліст ад былога салдата: Чаму дзедаўшчына лепшая, чым служба па статуце
У сярэдзіне сакавіка на Еўрарадыё выйшла інтэрв’ю з былым салдатам, які праходзіў вучэнне ў Печах і казаў, што сам папрасіў прапаршчыка ўдарыць сябе электрашокерам. Пасля яго ў рэдакцыю звярнуўся яшчэ адзін былы вайсковец Андрэй Шырвель, які праходзіў тэрміновую службу ў 2011-2012 гадах ва ўнутраных войсках. Мы вырашылі апублікаваць меркаванне Андрэя. А што думаеце вы?
"Адразу абмоўлюся, што кажу пра сучасную армію, а не пра гісторыю зараджэння дзедаўшчыны і гэтак далей. Усе меркаванні заснаваныя на ўласным досведзе праходжання тэрміновай службы.
Існаванне дзедаўшчыны ў войску абумоўленае дзвюма прычынамі. Хоць гэта, хутчэй, не прычыны, а міфы.
Першы “міф”: што за армія без дзедаўшчыны?
У 80% тых, хто праходзіць тэрміновую службу, існуе такі міф: што за армія без дзедаўшчыны, што я буду распавядаць, калі вярнуся? Мяне прызвалі на тэрміновую службу ў 25 гадоў (служыў ва ўнутраных войсках), і на курсе маладога байца я свайму сяржанту сказаў, што мне неяк уся гэтая дзедаўшчына не цікавая і не хацеў бы з ёй перасякацца. І — о, цуд! У мяне ва ўзводзе былі тры сяржанты, якія не тое, каб былі супраць дзедаўшчыны... Хутчэй, ім было лянота гэтым займацца. Ды і не цікава, напэўна.
Былі выпадкі нестатутных адносін, але назваць дзедаўшчынай я гэта не магу. Напрыклад, да кагосьці прыязджалі бацькі, прыходзілі перадачы, і мы ўсю ежу аддавалі сяржантам. Нас ніхто не прымушаў гэта рабіць. Яны елі самі і дзялілі “прысмакі” паміж ўсім узводам. А заадно і хавалі гэтыя запасы.
Але я крыху адцягнуўся. Былі і салдаты з ліку навабранцаў, якія падыходзілі да іх з пытаннямі, маўляў, усё, вядома, добра, але калі дзедаваць будзеце? У іх жа брат, сябар “так” служылі.
Другі “міф”: па дзедаўшчыне лепш, чым па статуце
Вось вы спытаеце тых, хто служыў (ці тых, хто толькі збіраецца служыць), як ім лепш: па дзедаўшчыне або па статуце? Упэўнены, што шмат хто кажа, што менавіта па ёй, тыпу, адразу мяне “паганяюць”, але потым жа я стану дзедам.
Бо ў нас такі статут... састарэў ці што.
Возьмем прыклад. Я абраў служыць па статуце... І тут пачынаецца... Я ўжо не памятаю канкрэтных фармулёвак, але вайскоўцы паміж сабой павінны мець зносіны на “вы”. Вось вы можаце сабе такое ўявіць? Назваў кагосьці на “ты” — значыцца, звярнуўся не па статуце, значыць, у вольны час трэба выдаткаваць на самападрыхтоўку.
Ці, напрыклад, твой непасрэдны начальнік можа быць супраць твайго паходу ў звальненне. Ды нават калі не чапаць вольны час, якога дзве гадзіны ў дзень. Ёсць жа куча заняткаў па страявой падрыхтоўцы, фізічнай падрыхтоўцы, дзе можна вельмі проста паказаць "што ты не маеш рацыю, не жадаючы “служыць па дзедаўшчыне”.
“Згодна са статутам, — хадзіць у туалет не менш за два разы на дзень. Значыць, менавіта два”
Наогул, да “службы па статуце” маса пытанняў. Напрыклад, салдату трэба забяспечыць наведванне прыбіральні не менш двух разоў на дзень. Ты хочаш служыць згодна са статутам? Значыць, і будзеш хадзіць у туалет не менш двух разоў у дзень, а калі быць дакладным, то менавіта два разы і будзеш. Па асабістым досведзе — цалкам хапае, прашу прабачэння за падрабязнасць.
І апранацца-распранацца заўсёды трэба будзе за 45 секунд, калі хочаш “па статуце” (правяраюць баяздольнасць). І на прыём ежы будзе строга лімітаваны час (не 30 хвілін у абед, а 15). І тэлефонам мабільным нельга будзе карыстацца — хацеў жа па статуце. У мой час мабільныя тэлефоны былі забароненыя, але іх хавалі, карысталіся.
“Прыём лазні раз на тыдзень. На тыдзень! Раз! Гэта нейкі каменны век, але затое па статуце”
А ўзяць тую ж гісторыю з туалетам. Я неяк спрачаўся (чыста у тэорыі), што, калі вадзіць у туалет хоць дзесяць разоў на дзень — гэта ж не парушэнне статута, бо дзесяць ніяк не менш за два. Але ў нас ж разумеюць як — не менш за два, значыць, два (хоць так у нас не толькі ў арміі).
Або ўзяць лазню. Прыём лазні раз на тыдзень. На тыдзень! Раз! Гэта нейкі каменны век, але затое па статуце. У казарме ёсць душ, які нібыта можна прымаць, але нельга.
Дык вось пра што я хацеў сказаць: як па мне, дык трэба мяняць статут, каб ён быў больш чалавечым і адказваў сучасным патрэбам чалавека. Прынамсі ў мірны час. Можа, у ваенны так і трэба, але дай Бог, каб мы пра гэта не даведаліся (цьфу-цьфу-цьфу).
А так у нас атрымліваецца, што з дапамогай статута і заганяюць салдат пад дзедаўшчыну, бо прасцей жыць па паняццях, а не разумеючы што і як выконваць. Асабліва, калі прымусіць салдата адціскацца “да пераможнага” — гэта дзедаўшчына, а калі сяржант напіша канспект, што ён праводзіць індывідуальны занятак па фізпадрыхтоўцы, то нібыта усё і нармальна…
