Падпіскі, штучны інтэлект і павольныя навіны: якой будзе журналістыка ў 2019-м

На пачатку снежня Інстытут Reuters сумесна з Оксфардскім Універсітэтам апублікаваў вялікае даследаванне пра тое, якія трэнды будуць кіраваць рэдакцыйнай палітыкай найбуйнейшых СМІ планеты ў 2019-м годзе. Еўрарадыё распавядае, чаго варта чакаць ад вашых любімых выданняў.

Грошы і як іх зарабляць

Чакаць дапамогі звонку СМІ не давядзецца. Якім жа чынам зарабіць выданням на сваю лусту хлеба? Больш чым палова журналісцкіх босаў прызнаюцца, што выйсце — гэта менавіта платная падпіска, якая, дарэчы, дагэтуль не з’яўляецца папулярнай ды эфектыўнай у Беларусі. Сярод усіх беларускіх выданняў (без уліку інфармацыйных агенцтваў) толькі “Наша Ніва” перайшла на такую мадэль.

Але тут узнікне праблема, асабліва для заходніх медыя. Ужо цяпер існуюць пытанні, звязаныя з балансам платных ды бясплатных артыкулаў. Звесці ўсё выданне ў платную падпіску ці праз абавязковую працэдуру рэгістрацыі — значыць, “адрэзаць” новых чытачоў, якія проста не будуць плаціць за кантэнт у новым для іх СМІ. І вось тады яны могуць сысці ў бясплатныя інтэрнэт-выданні, у якасці і праўдзівасці якіх прыходзіцца сумнявацца.

З’явіўся нават новы тэрмін, так званы paywall (“плацёжная сцяна”. — Еўрарадыё), якая не дае чытаць платныя матэрыялы. У адказ на гэта пачалі з’яўляцца адмысловыя праграмы, якія дазваляюць прыбраць “занавеску” над платным артыкулам. Вядома, што гэта не зусім легальна, але пачынае карыстацца папулярнасцю.

А што думаюць рэдактары наконт спосабаў здабычы прыбыткаў? Адказы падзяліліся наступным чынам: за падпіскай (52%) ідзе паказ рэкламы (27%), натыўная рэклама (8%) і ахвяраванні ад чытачоў (7%). Агулам, графік выглядае наступным чынам.

У якасці другаснай крыніцы магчымых прыбыткаў рэдактары адзначылі паказ рэкламы (81%), падпіску (78%) і натыўную рэкламу (75%).

Аўтары даследавання кажуць, што такія змены з’яўляюцца аднымі з самых значных за шмат гадоў.

З іншага боку, каб рабіць якасны і сур’ёзны кантэнт, на якім немагчыма адразу ж зарабіць, патрэбная дапамога. Кіраўніцтва амаль траціны (29%) СМІ спадзяецца на падтрымку фондаў і некамерцыйных арганізацый. Яшчэ траціна (29%) не спадзяюцца ні на што і разлічваюць толькі на свае сілы. Знайшлося і 11% рэдакцый, якія разлічваюць на падтрымку ўрадаў сваіх краін.

Сацыяльныя сеткі і фэйкі

У мінулым годзе Facebook, самая буйная сацсетка ў свеце, трапіла ў вялікі скандал, звязаны з фактычнай перадачай персанальных даных трэцім асобам. Змяніліся шматлікія алгарытмы, прагучалі дзясяткі заяў. Гэта прывяло да дыскусій па ўсім свеце, а карыстальнікі пачалі сыходзіць з платформы. Усё гэта часткова прывяло да ўзмацнення жорсткасці пакета GDPR, дзякуючы якому цяпер кожны жыхар Еўрасаюза можа даведацца пра тое, якія дадзеныя пра яго захаваныя ў канкрэтных рэсурсах і платформах.

87% рэдактараў СМІ арыентуюцца як на асноўную пляцоўку на пошукавую сістэму Google і аптымізаваныя AMP-старонкі, якія дазваляюць хутка чытаць матэрыялы з мабільных прылад. Другое месца займае пляцоўка мабільнага гіганта Apple — за Apple News прагаласавала 43% кіраўнікоў рэдакцый. Такое ж месца заняў і Facebook, хоць і варта адзначыць, што пазіцыі кампаніі падаюць. На трэцяе месца ўстаў YouTube, які належыць Google.

Асобнае месца займае і барацьба з фэйкамі. Сацыяльныя сеткі ды мэсэнджары вядуць барацьбу з распаўсюджваннем ілжывых навін па-рознаму, напрыклад блакуючы магчымыя акаўнты “троляў” ці махляроў. А ў мэсэнджарах, якія паступова перацягваюць на свой бок усё большую колькасць карыстальнікаў, спрабуюць выяўляць масавыя рассылкі, блакаваць магчымасць перасылаць паведамленне больш чым 20 людзям і сачыць за тэндэнцыямі ў грамадстве. Кантраляваць тое, што адбываецца ў закрытых і паўзакрытых чатах, дагэтуль немагчыма, а новыя выклікі абавязкова будуць — тым цікавей, як адрэагуюць кампаніі.

Аднак забываць пра новыя фарматы, звязаныя з сацсеткамі, і аптымізаваны для мабільных прылад кантэнт ніхто не збіраецца — хутчэй, наадварот. Фарматы “сторыз” ці невялікіх кароткіх відэа нікуды не знікнуць. Да таго ж, сацыяльныя сеткі абавязкова выпусцяць новыя “фішкі”, так што, цікава будзе дакладна.

Падкасты і гук

Нечакана для многіх, але факт: падкасты (гукавая праграма, якая распаўсюджваецца праз інтэрнэт. — Еўрарадыё) ўжо шмат гадоў пашыраюць сваю прысутнасць на медыярынку. Звязана гэта не толькі са зручнасцю фармату, але і з пашырэннем папулярнасці так званых “разумных” гукавых калонак ды асістэнтаў. Калі для Беларусі гэта не актуальна хаця б па той прычыне, што большасць сусветных сэрвісаў Google, Apple, Amazon і іншых проста не працуюць, то вось у свеце гэтая будучыня ўжо наступіла. Так, у ЗША 14% апытаных людзей, па стане на верасень 2018 года, ужо маюць дома такіх асістэнтаў, што дае вялікую глебу для медыя ўсіх тыпаў. Агулам жа, колькасць прададзеных калонак у ЗША складае каля 40 мільёнаў, а ў Велікабрытаніі — каля 7.

Рэдактары добра адчуваюць трэнд — 75% апытаных лічаць, што гукавыя тэхналогіі становяцца ўсё больш уплывовым тыпам кантэнту, а 78%, што смарт-асістэнты трансфармуюць спосаб успрымання кантэнту.

Усе гэтыя сучасныя тэхналогіі прывядуць таксама і да аптымізацыі кантэнту, каб чалавек мог паслухаць навіны медыя, якому давярае, “адным радком”. Прагназуецца і з’яўленне агрэгатара галасавых навін, які будзе аўтаматычна падбіраць тыя навіны, якія могуць зацікавіць канкрэтнага чалавека.

Штучны інтэлект (AI)

Так, гэта ўжо рэальнасць. Сучасныя тэхналогіі поўным ходам крочаць наперад і дэманструюць вынікі, якія шакуюць сваёй праўдападобнасцю. Напрыклад, на кітайскім тэлебачанні ўжо былі эфіры, дзе пра навіны распавядала камп’ютарная копія вядомага вядучага.

Акрамя ўсяго іншага, штучны інтэлект зробіць свой унёсак і ў галіну персаналізацыі. Навіны стануць падбірацца алгарытмамі адмыслова для вас і рэагаваць на тое, што вы шукаеце ў інтэрнэце ці як бавіце час у сеціве. Гэта дазволіць не толькі СМІ, але і шэрагу агрэгатараў даваць роўна тое, што было б вам цікава.

А вось ці заменяць у хуткім часе журналістаў робаты ці штучны інтэлект? Наўрад ці. Па-першае, хоць сучасныя праграмы ўжо і могуць пісаць навіны ды аўтаматычна шукаць неабходную інфармацыю ў інтэрнэце, яны яшчэ не дастаткова развітыя для нечага больш сур’ёзнага. Працэс прафесійнай творчасці ўсё яшчэ застаецца за журналістамі. Гэтак жа лічаць і рэдактары: 51% кіраўнікоў лічыць, што больш трэба інвеставаць у жывых рэдактараў і журналістаў, каб быць гатовымі да змен у будучыні. І толькі кожны чацвёрты рэдактар (27%) упэўнены, што больш інвеставаць трэба ў штучны інтэлект.

“Павольныя” навіны

Падаецца, павольныя навіны стануць галоўнай навінкай года. У сучасным свеце, насычаным рознага кшталту breaking news, тэмп абнаўлення і ратацыі інфармацыі з усяго свету стаў нязносна хуткім для людзей. Згубіцца ў такім патоку час ад часу нашмат прасцей, чым разабрацца. Таму ў свеце пачынаюць з’яўляцца СМІ, якія зусім не будуць спрабаваць быць першымі і хутка даваць навіны. Іх канцэпцыя будзе як раз адваротнай. Замест паглыблення ў чараду падзей, яны будуць прапаноўваць не спяшацца, а спакойна і ўдумліва разабрацца, што ўсё ж адбываецца. Часта ўжо пасля таго, як звычайны інфармацыйны шум прыціх. Прычым, у розных фарматах — ад дэтальнага разбору таго, што адбылося, да адкрытай канферэнцыі з удзелам журналістаў і экспертаў, дзе чытачы ды гледачы здолеюць таксама ўдзельнічаць у абмеркаванні тэм.

Яскравым прыкладам запатрабаванасці такіх медыя можна лічыць запуск выдання Tortoise (бел. “чарапаха”). На пляцоўцы для краўдфандынгу Kickstarter рэдакцыя сабрала больш за €500.000. Прычым, аказалася, што большасць людзей, якія ўклалі грошы — людзі, чый узрост перавышае 30 гадоў.

Такія праекты працягнуць з’яўляцца, а наколькі вялікі поспех яны будуць мець у рэальным жыцці — паглядзім ужо хутка. Але эксперымент з новым фарматам выглядае як мінімум цікава.