Прадзюсар “Авеля”: Нам дазволілі здымаць эпізод “Плошчы” на плошчы

Фільм "Авель" яшчэ не пачаў здымацца, але ўжо нарабіў шмат шуму ў інтэрнэце. Выказваецца меркаванне, што гэта стужка — адказ Міністэрства культуры на не менш скандальны фільм "Жыве Беларусь!". З расповедам, што з сябе будзе ўяўляць "Авель", у студыі Еўрарадыё прадзюсары Сяргей Ждановіч і Юрый Ігруша.

Еўрарадыё: Як нарадзілася сама ідэя фільма “Авель”?

Сяргей Ждановіч: Ідэя належыць Міністэрству культуры. Мы бралі ўдзел у конкурсе, аб’яўленым Мінкультам. Конкурс быў адкрытым, паводле прынцыпу тэндара: былі ўмовы з боку Мінкульта, крытэрыі падыходу, неабходны пакет дакументаў. Адной з галоўных умоў конкурсу быў фактар кошту і тое, што ў нацыянальным фільме павінны быць задзейнічаныя нейкія гістарычныя моманты, звязаныя з сучаснай Беларуссю.

Еўрарадыё: Мінкультам была выказана, пра што канкрэтна павінен быць фільм?

Сяргей Ждановіч: Крыху інакш — усе ўдзельнікі конкурсу прапаноўвалі свае варыянты. І варыянт-пераможца быў намі прадстаўлены, а не загітаваны ці спазіцыянаваны Мінкультам.

Юрый Ігруша: Мінкультам былі сфармуляваныя толькі галоўныя крытэры праектаў. Гэта — сучасная гісторыя Беларусі на падставе сучасных падзей апошніх гадоў. І яшчэ адной з галоўных умоў быў ўдзел у праекце зорак класу “А” — галівудскіх, сусветных зорак. Карацей, гэта спроба стварыць нацыянальнае кіно, якое будзе заўважнае за межамі Беларусі, на нейкіх сусветных форумах. І каб ён быў цікавы замежнаму гледачу.

Юрый Ігруша (злева) і Сяргей Ждановіч (справа)

Сяргей Ждановіч: Тут складнасць яшчэ ў тым, каб разабрацца: а што азначае зорка класу “А”? Мінкульт патрабаваў, каб гэта былі як мінімум намінанты на “Оскар”. Такое для беларускага кінематографа ўпершыню. Другое — мы для сябе ставім задачу не проста зняць стужку, якая ляжа на паліцы Мінкульта, а мы сабе паставім “птушку”. У нас няма нейкага куратара з Мінкульта, якія сядзіць з намі ў кабінеце, вычытвае кожную фразу і робіць цэнзуру.

Еўрарадыё: Імёны галівудскіх зорак, якія пагадзіліся здымацца ў “Авелі”, можаце назваць?

Сяргей Ждановіч: Эрык Робертс — чалавек, які быў вельмі папулярны крыху раней, зараз ён, магчыма, менш папулярны, але і сёння гэта зорка і ён будзе здымацца ў нас. Будзе ў нас задзейнічаны і пастаноўшчык трукаў Уільям Дэвіталь. Гэта каскадзёр сусветнага ўзроўню, які працаваў у такіх праектах, які ведае кожны. Прыезд спецыяліста такога ўзроўню пастаноўкі каскадзёрскіх трукаў і пастаноўкі спецэфектаў — гэта ўжо падзея для беларускага кінематографа. Ён ужо сфармаваў групу з выбітных каскадзёраў з Ізраіля, Арабскіх Эміратаў, Расіі. Ужо рыхтуецца кантэйнер машын, каб сюды прывезці, якія будуць тут падрывацца, разбівацца — калі такое было ў Беларусі?!

Юрый Ігруша: Ужо праведзеныя перамовы з Уладзімірам Гасцюхіным, які зацікаўлены ва ўдзеле ў такім праекце і там ёсць вартая яго роля. Мы б хацелі, каб імёны беларускіх актораў былі на адной лінейцы з замежнымі зоркамі.

Сяргей Ждановіч: Што тычыцца жаночай ролі, то вы, магчыма, бачылі фота 12 актрыс, якія я выклаў у сацсетках. Няма ў нас іншага варыянту, апроч гэтага, каб паказаць — нехта з іх у нас будзе. Мне не дазваляе адкрыта назваць імя той чорны піяр, якія віруе вакол праекта.

Еўрарадыё: Чаму сцэнар трымаецца ў сакрэце?

Сяргей Ждановіч: Сцэнарыст — Раман Макушаў. Ён нарадзіўся ў Расіі, закончыў у Лос-Анжэлесе New York Film Academy, школу Пола Браўна. На мой погляд, па-прадзюсарску правільна запрасіць сцэнарыста абсалютна незалежнага, з нейтральным поглядам. У беларуса, нам падаецца, погляд на падзеі апошніх гадоў быў бы не зусім аб’ектыўны. Што да зместу сцэнару: першае, што робяць прадзюсары падчас перамоў, я і, да прыкладу, прадзюсар сцэнарыста — падпісваюць дамову аб неразгалошванні. Бо павінна быць інтрыга. Мы не можам расказваць усе дэталі!

Еўрарадыё: У фільме будзе эпізод, які паказвае падзеі 19 снежня 2010 года ў Мінску?

Сяргей Ждановіч: Будзе — гэта ж наша гісторыя. І калі мы абмяркоўвалі гэта пытанне і задалі ў Мінкультуры пытанне: “Мы можам у фільме выкарыстоўваць бел-чырвона-белыя сцягі?”, нам адказалі, што, канешне ж, можна. Калі гэта было, то давайце гэта выкарыстаем, давайце гэта пакажам.

Еўрарадыё: Як будзе здымацца гэтая “батальная сцэна” і ці будуць расстаўленыя нейкія акцэнты?

Сяргей Ждановіч: Пачуйце нас — мы не даём палітычную ацэнку! На форумах фільм “Авель” звялі з фільмам “Жыве Беларусь!”. Фільм “Авель” быў спазіцыянаваны, на мой погляд, неадэкватным аўтарам каментара як адказ на фільм Франака Вячоркі. Я спецыяльна паглядзеў “Жыве Беларусь!” і фільм пра фільм з Вячоркам. Больш за тое, мы сустракаліся з Франакам, размаўлялі. Пра што яго фільм? Там фільм пра чалавека, які патрапіў на вайсковую службу і — далей падзеі развіваюцца. І сам Франак прызнае, што яны сапраўды “згушчалі фарбы”. Там былі пастаўленыя пэўныя задачы. І як просты чалавек я разумею, што гэта — палітычная гісторыя, погляд аднаго з бакоў. І гэта мае права на існаванне. Наш фільм не дае ніякіх ацэнак, у нас не будзе на першым плане лозунгаў і транспарантаў — для нас гэта фонавая гісторыя. І мы пастараемся далікатна гэта паказаць. Там будзе гісторыя двух братоў, на фоне якой адбываюцца гэтыя падзеі. А самі здымкі гэтага эпізоду… Калі мы звярнуліся з афіцыйным лістом, каб нам дазволілі здымкі, і нам дазволілі задзейнічаць для здымак нашу плошчу. Але потым мы сядзелі з Юрыем Ігрушам і думалі: ці не справакуе гэта новую хвалю, не ператворыцца ў нейкае шэсце?! Я гляджу на гэта як прадзюсар — як не ўсхваляваць людзей. Задача фільма паказаць: мы — беларусы, мы жывём на гэтай зямлі і толькі ад нас залежыць, якая будзе краіна. Так што плошчу Незалежнасці мы атрымалі, але пакуль думаем, дзе мы будзем гэта здымаць.

Юрый Ігруша: Не забывайце, што гэта — мастацкі фільм, там шмат выдуманага, там прыдуманыя героі — гэта не прататыпы нейкіх канкрэтных людзей. Але тым не менш мы абапіраемся на знакавыя падзеі, на знакавыя месцы. Пакуль нам ідуць насустрач, і калі нам неабходны нейкія аб’екты, якія заўсёды цяжкадаступныя для здымак, нам іх прадстаўляюць. Як будуць выглядаць здымкі Плошчы — гэта механізмы кіно, і мы іх будзем рэалізоўваць. Адно — гэта не будзе камп’ютарнай графікай.

Еўрарадыё: Бюджэт фільма — у беларускіх рублях. Сёння вы зыходзіце з таго, што гэта — 2 мільёны долараў. Але заўтра яны могуць ператварыцца у 1,6 мільёна, да прыкладу?

Сяргей Ждановіч: Сапраўды, бюджэт фільма — 20 мільярдаў беларускіх рублёў. Гэта — не поўныя 2 мільёны долараў. Прычым з улікам інфляцыі гэта сума можа стаць яшчэ меншай. Фактар рызыкі тут ёсць і.. мы зычым сабе ўдачы, што яшчэ можна тут сказаць! Але ў нас ёсць праграма максімум, і пакуль ўсё ідзе паводле плану: каманда ў нас ёсць, у Амерыцы заключаныя неабходныя кантракты. Галоўны наш страх сёння — каб не было негатыўнай піар-кампаніі супраць фільма, не навязвалася меркаванне, што гэта — палітычная замова. І толькі гэта стала прычынай, што я падпісаў дамову, згодна з якой не маю права называць прозвішча галоўнага акцёра. Бо мы, беларусы, можам самі, сваімі намаганнямі, згубіць гэты праект. Руслан Вітранюк, прадзюсар фільма ў Амерыцы, пачытаўшы каментары пра фільм на беларускіх сайтах, не паверыў, што магчыма выліваць столькі злосці. Блогеры, не разабраўшыся ў сутнасці, гатовыя цябе распяць, мне ўжо пагрозы былі — ці гэта нармальна?! Мне кажуць, што я — здраднік. Супраць каго я здраднік?! Што я панясу адказнасць. За што?! Вось гэта для нас фактар рызыкі. Бо толькі ад нас залежыць, адбудзецца гэты праект ці не.

Юрый Ігруша: Нам ужо сёння шмат у чым ідуць насустрач: і беларусы, і амерыканцы ўжо нам зрабілі вялікія скідкі толькі таму, што беларусы ўпершыню робяць такі праект. Зоркі, калі б ім быў не цікавы праект, сцэнар ці краіна, не паехалі б сюды ні за 10, ні за 15 мільёнаў долараў — яны і так запатрабаваныя. Яны бачаць перспектыву ў супрацоўніцтве, і гэта перспектыва найбольш каштоўная, чым тыя грошы, якія мы ім сёння можам заплаціць.

Еўрарадыё: Вам належыць ідэя правядзення байкерскага фэсту з удзелам кіраўніка Беларусі. Яго здымацца ў фільме запрасіць не думалі?

Сяргей Ждановіч: Аўтар сцэнару не бачыў там прэзідэнта з пункту гледжання магчымасці яго ўдзелу.

Еўрарадыё: Чаму губернатар Каліфорніі можа здымацца ў кіно, а кіраўнік Беларусі — не?!

Сяргей Ждановіч: Губернатар Каліфорніі спачатку быў акцёрам, а потым стаў губернатарам, а не наадварот. Розныя гісторыі. Дый з пункту гледжання прадзюсараў мы бачым такой патрэбы. Але калі кіраўнік краіны прачытае матэрыял і выкажа жаданне паўдзельнічаць у здымках фільма пра фільм…

Юрый Ігруша: Мы цвярозыя людзі, і ў нас нават думкі такой не ўзнікала. Не трэба змешваць палітыку з мастацкім творам. Падзеі Плошчы — не рэканструкцыя падзеі. Гэта — не больш як эпізод у ігравым фільме.

Сяргей Ждановіч: У нас яшчэ будзе эпізод вельмі балючы для беларусаў. Плошча — гэта не асноўная болевая кропка для нашых людзей. Насамрэч, у фільме закладзеная глыбіня праз гісторыю двух братоў, нібыта — Каіна і Авеля. Вось, гэта глыбіня, а тое, што адбываецца ў інтэрнэце!.. Чамусьці схапіліся за тое, будзе прэзідэнт у кадры ці не будзе. Вы не туды глядзіце і не тыя акцэнты ставіце. Нацыянальны фільм робіцца беларусамі. І нацыянальны гэта не азначае — палітычны.

Юрый Ігруша: Мы ўсё спрабуем палітызаваць! А няўжо беларусы да такой ступені палітызаваны народ, што без палітыкі ўжо не бачыць нічога?! Ёсць яшчэ жыццё, адносіны паміж людзьмі, драматычныя сітуацыі, трагічныя — давайце на гэта глядзець. Жыццё значна цікавейшае, чым калі толькі з палітычнага пункту гледжання.

Еўрарадыё: Дзе будуць праходзіць здымкі?

Сяргей Ждановіч: У Амерыцы, часткова ў Расіі і Германіі, але на 90% ён будзе здымацца ў Беларусі.

Еўрарадыё: Галівудскія зоркі да нас даедуць?

Сяргей Ждановіч: Робертс сам выказаў жаданне, кажа, што яму цікава наведаць Беларусь. Гэтага не планавалася і стала для нас нечаканасцю. І зараз мы думаем, як гэта ўвесці ў сцэнар.

Еўрарадыё: Калі пачнуць падрываць машыны і распачнецца здымачны працэс?

Сяргей Ждановіч: Частка здымак будзе ў кастрычніку, частка — у снежні. Студзень і люты мы здымаем у Лос-Анжэлесе. І з красавіка да самага заканчэння здымак будзем працаваць у Беларусі. І ўжо ўвосень 2014 года мы плануем зрабіць сусветную прэм’еру.

Еўрарадыё: Часам чытаеш пра нейкі фільм: “Сюжэт добры, акцёры выдатныя, але бачна, што фільм — малабюджэтны”. Не баіцеся, што і пра “Авеля” так напішуць?

Сяргей Ждановіч: Баімся. І наш паратунак — Уільям Дэвіталь. Справа ў тым, што рабіць спецэфекты з дапамогай графікі вельмі дорага. Безумоўна, і нам без графікі не абысціся — будзе працаваць адна з расійскіх кампаній. Але мы спадзяёмся на натурныя спецэфекты з выбухамі і падрывамі, зробленыя Уільямам.

Еўрарадыё: Вы стварылі так званую фокус-групу, куды запрасілі ў якасці экспертаў-кансультантаў розных выбітных у сваёй галіне дзейнасці людзей. А таго ж Франака Вячорку не запрашалі?

Сяргей Ждановіч: Запрасілі. І ён пагадзіўся. Дарэчы, менавіта ён прапанаваў дапамагчы з вырабам беларускамоўнай версіі фільма. Мы з ім нармальна гаварылі на тэму кіно, ён ні за што не агітаваў, не ссоўваў акцэнты. Размова ў нас не ішла пра палітыку. У нас няма грошай на аплату акцёрам за агучванне на беларускай мове. Але калі Франак у гэтым пасадзейнічае ці калі акцёры самі прапануюць дапамагчы, то гэта будзе толькі вітацца.

Еўрарадыё: Сапраўды, чаму б Святлане Зелянкоўскай не агучыць па-беларуску Анджаліну Джалі?!

Сяргей Ждановіч: Ну, калі яна будзе ў кадры, Анджаліна Джалі…

Юрый Ігруша: Калі там будзе адна, то і другая там будзе!

Еўрарадыё: Хто будзе пісаць музыку да фільма?

Сяргей Ждановіч: Я буду пісаць музыку — маю адпаведную адукацыю. І пастараюся зрабіць гэта якасна. Я не толькі прадзюсар, але і творчы чалавек. Хачу ў гэтым праекце праявіцца і як творчая асоба.

Даведка Еўрарадыё: Сяргей Ждановіч — прадзюсар, уладальнік прыватнай кампаніі Nonstop MEDIA Minsk, прадзюсаваў фільм Андрэя Курэйчыка “Вышэй за неба”.

Юрый Ігруша — генеральны дырэктар Belarusian Video Centre, прадзюсаваў фільм “У тумане”.

Відэа: Віталь Ругайн