Што святкаваць беларусам замест 23 лютага? Прапановы гісторыкаў

21/02/2025 - 12:40

23 лютага / @rubanau_collage

— Пры ўладзе застаюцца людзі, якія яшчэ служылі ў савецкім войску, таму 23 лютага для іх — свята, — кажа гісторык Аляксандр Пашкевіч.

— У Беларусі будзе нармальнае войска. Думаю, яно захоча адлічваць дату свайго нараджэння ці нейкай славы ад падзей, не звязаных з мінулым, — лічыць яшчэ адзін гісторык Цімафей Акудовіч.

Дзень абаронцы Айчыны святкуецца ў Беларусі шмат гадоў, нягледзячы на тое, што большасць людзей у краіне наўрад ці раскажа хоць нешта з гісторыі яго заснавання. “8 сакавіка — жаночы дзень, 23 лютага — мужчынскі”, — памятаюць беларускі яшчэ са школы і па традыцыі набываюць сваім мужчынам шкарпэткі.

“Трэба шукаць недзе ў будучыні”

А ці ёсць у Беларусі альтэрнатыва 23 лютага? На якую дату прыпаў бы Дзень вайсковай славы, калі б мы не былі залежнымі ад савецкіх традыцый?

З такімі пытаннямі напярэдадні “свята” Еўрарадыё звярнулася да гісторыкаў.

Што святкаваць беларусам замест 23 лютага? Прапановы гісторыкаў

Гісторыкі Цімафей Акудовіч і Аляксандр Пашкевіч

— Адпаведна, з гэтага мы мусім зыходзіць, калі абіраем альтэрнатыву, — кажа суразмоўца Еўрарадыё. — У гэтым плане ў нас ёсць дзве альтэрнатыўныя даты: 8 верасня адбылася бітва пад Оршай. 27 лістапада адзначаецца Дзень герояў Слуцкага збройнага чыну.

— Чаму менавіта гэтыя даты могуць быць прыдатнымі?

— Яны вядомыя частцы беларускага грамадства, прынамсі свядомай і нацыянальна арыентаванай. Сярод гэтых людзей ёсць тыя, хто ўжо іх адзначае. Таксама пра падзеі, якія адбываліся ў гэтыя дні, створана шмат мастацкіх твораў. Гэтыя даты напоўненыя той самай энергетыкай, якая дазволіць ім быць прынятымі беларускім грамадствам. Спачатку — магчыма, толькі пэўнай яго часткай.

У гісторыі Беларусі ёсць шмат прыкладаў, калі ўсе сілы дзяржавы кідаюцца на папулярызацыю нейкай даты, але яна ўсё роўна застаецца мёртвай. Пры гэтым яна можа быць тэарэтычна правільнай, але не мець пэўнай энергетыкі.

Таму я за гэтыя дзве даты, а калі б выбіраў адну — спыніўся б на бітве пад Оршай.

Чым знакамітая бітва пад Оршай?

Восьмага верасня 1514 года пад Оршай сумеснае войска Вялікага Княства Літоўскага і Кароны Польскай ушчэнт разграміла арду Маскоўскага княства. Бліскучая перамога атрымала водгук у тагачаснай Еўропе і мастацкіх творах.

Яшчэ ў пачатку 1990-х гэтую дату адзначалі ў Беларусі, а на Крапіўніцкім полі праводзіліся фестывалі.

Што такое Слуцкі збройны чын?

27 лістапада адзначаюцца ўгодкі Слуцкага збройнага чыну, які яшчэ называюць Днём герояў. У лістападзе 1920 года на Случчыне пачаліся баі войскаў Беларускай Народнай Рэспублікі з Чырвонай арміяй (беларуска-савецкая вайна). Сфармаваныя пераважна з сялянаў падраздзяленні да канца 1920-га ваявалі за незалежнасць Беларусі і на нейкі час нават змаглі яе ўтрымаць. Тым не менш Слуцкае паўстанне было задушанае.

Пасля гэтага людзі не спыняліся і працягвалі партызанскую барацьбу.