Ярмошына: Апазіцыя мяне не любіць — як я магу жадаць іх перамогі на выбарах?

Аказваць падтрымку тым прэтэндэнтам у дэпутаты парламента, якія выступаюць за суверэнітэт і не падтрымліваюць ідэю шокавых рэформ, заклікаў кіраўнік краіны падчас нарады, прысвечанай будучым парламенцкім выбарам. Як гэты факт і нядаўні скандал з нібыта фальшывымі подпісамі за вылучэнне Таццяны Караткевіч на мінулых прэзідэнцкіх выбарах паўплывае на выбарчую кампанію, цікавімся ў старшыні Цэнтрвыбаркама Лідзіі Ярмошынай.

Калі адміністрацыйны рэсурс будзе парушаць выбарчае заканадаўства, мы будзем разбірацца

Еўрарадыё: Падчас нарады, прысвечанай парламенцкім выбарам, кіраўнік краіны параіў аказваць падтрымку тым прэтэндэнтам у дэпутаты, якія выступаюць за суверэнітэт і не падтрымліваюць ідэю шокавых рэформ. Хто будзе гэтую падтрымку кандыдатам аказваць і як яна будзе выглядаць?

Лідзія Ярмошына: Гэтая падтрымка будзе аказвацца ідэалагічнымі метадамі, інфармацыйнымі. Усе кандыдаты карыстаюцца роўнымі правамі, і таму ні выбарчыя камісіі, ні мясцовыя выканкамы, ні ўлада не маюць права аказваць відавочную падтрымку. Да прыкладу, прадстаўляць асаблівыя прэферэнцыі кандыдатам, якія выступаюць так, як падабаецца ўладзе, і ствараць перашкоды тым, хто ў сваіх выступах выказваецца насуперак гэтым пажаданням і заклікае да таго, што не адпавядае афіцыйнаму курсу дзяржавы. За выключэннем тых момантаў, калі перадвыбарчая рыторыка не адпавядае патрабаванням Выбарчага кодэксу — утрымлівае парушэнні, якія называюцца ”злоўжыванне правам на вядзенне перадвыбарчай агітацыі”. Рыторыка, накіраваная на падрыў дзяржаўнага суверэнітэту, таксама з’яўляецца парушэннем патрабавання Выбарчага кодэксу.

Што да падтрымкі, то яна будзе аказвацца грамадскімі арганізацыямі, якія прытрымліваюцца, найперш, прадзяржаўнага курса. Хаця, гэта цалкам можа супадаць і з мэтамі апазіцыйных арганізацый, мы ж не ведаем. Такім чынам, гэта будзе ідэалагічная падтрымка. Можа быць, рэклама ў СМІ. Якая будзе ажыццяўляцца ў выглядзе крытычных артыкулаў, дзе будуць аналізавацца тыя ці іншыя выступы. Барацьба будзе ажыццяўляцца найперш палітычнымі метадамі.

Еўрарадыё: На акрузе два кандыдаты: праўладны і апазіцыйны, але абодва выказваюцца за тое, пра што кіраўнік Беларусі казаў — каго падтрымліваць?

Лідзія Ярмошына: Ідэалагічна — абодвух. Але ж гэтая падтрымка не можа ажыццяўляцца відавочна. Ажыццяўляецца яна найперш метадамі славеснымі. Нехта з мясцовай улады можа выступіць, прааналізаваць і сказаць: “Я падтрымліваю тое, што кажа кандыдат Іваноў — мне падабаецца, мне гэта блізка”. Не больш за тое. Прэзідэнт казаў пра ідэалагічную барацьбу.

Еўрарадыё: Мы ведаем, як гэта працуе: калі начальніку падабаецца, то і падначаленыя кінуцца дагаджаць, кінуць на падтрымку “кандыдата Іванова” адміністрацыйны рэсурс…

Лідзія Ярмошына: Калі гэты адміністрацыйны рэсурс будзе парушаць выбарчае заканадаўства, то другі кандыдат можа звяртацца ў Цэнтральную камісію і мы будзем разбірацца.

Берніковіч маўчаў 6 месяцаў бо цяпер жа не пераправерыш нічога!

Еўрарадыё: Ці можа да вас прыйсці нехта з апазіцыйных кандыдатаў і папрасіць падтрымкі, бо яны адпавядаюць выказаным Лукашэнкам патрабаванням? Тая ж Таццяна Караткевіч?

Лідзія Ярмошына: Яна, безумоўна, можа папрасіць, як і ўсе астатнія. Але падтрымка будзе ў межах закона. Пракансультаваць — калі ласка, прыняць у час прыёму па асабістых пытаннях — таксама. Дарэчы, яе я ўжо так прымала зімой і тады спадарыня Караткевіч выказала жаданне ўдзельнічаць у выбарах. Таму і Караткевіч, і любы іншы кандыдат, нават той, хто трапляе пад гэтае табу, выступае за зліццё з нейкай іншай дзяржавай, мае права прыйсці да старшыні ЦВК і атрымаць тую падтрымку, якую мы абавязаныя аказаць кожнаму кандыдату. А ў нас, у прынцыпе, толькі адзін метад — пракансультаваць.

Еўрарадыё: Паслухаўшы кіраўніка краіны, кандыдат у выступах выказваецца за суверэнітэт, але мы ведаем, што ён, да прыкладу, за “рускі мір” і ўваходжанне ў склад Расіі…

Лідзія Ярмошына: А як гэта можна праверыць?

Еўрарадыё: Пераглядзець яго ранейшыя выступы і выказвання ў СМІ.

Лідзія Ярмошына: Ну, і што? Гэта ж не з’яўляецца падставай для адмовы ў рэгістрацыі. Гэта — свабода яго асабістых поглядаў. Трэба крытыкаваць гэта, трэба выцягваць гэта. І тут найперш павінны працаваць журналісты. Выступае нехта, але словы яго не адпавядаюць ранейшым выказванням — вы можаце падняць публікацыі і “раскласці” яго.

Еўрарадыё: Скандал з нібыта фальшывымі подпісамі за Караткевіч: пачуўшы яго, парадаваліся? Маўляў, адчуйце і вы на сабе тое, што адчувала я, калі мяне абвінавачвалі ў фальсіфікацыі выбараў?

Лідзія Ярмошына: Абсалютна не парадавалася. Проста я да гэтага стаўлюся вельмі скептычна. Я разумею, што не толькі ў палітыцы, а ўвогуле ў любой арганізацыі, дзе існуе саперніцтва, зводзяць адзін з адным рахункі. А радавацца, калі людзі трапляюць у няёмкую сітуацыю… А яна на самой справе няёмкая. Ну, і вядома ж, што праз 6 месяцаў пасля выбараў камісія знішчае падпісныя лісты і выбарчыя бюлетэні — больш яны не захоўваюцца. І цяпер можна заяўляць што заўгодна — 6 месяцаў прайшло! І чалавеку нічога за гэта не будзе: ён можа навесці паклёп на некага, калі пажадае і гэта немагчыма даказаць. Вось таму ён і маўчаў 6 месяцаў — цяпер жа не пераправерыш нічога! Я лічу, што гэта непрыстойна. Калі ты сапраўды гэтым займаўся, то як прыстойны чалавек, ты не мусіў гэтым займацца. Я не веру, што такая колькасць подпісаў, тым больш па адным толькі Мінску, былі фальшывымі — подпісы правяраліся па ўсіх раёнах

Еўрарадыё: Але абвінавачванне, фактычна, тычыцца не толькі Караткевіч і кампаніі “Гавары праўду”, але і вас — атрымліваецца, што вы свядома прапусцілі гэтыя подпісы…

Лідзія Ярмошына: Я да гэтага так прывыкла, што не магу хоць неяк на гэта рэагаваць. Я “Хвалу и клевету приемлю равнодушно” — па Пушкіну. Разумееце, я ведаю, што яго слова нічога не вартае. Я гэта бачу. Самі па сабе паводзіны кажуць аб непрыстойнасці нейкіх уласных установак гэтага чалавека ці гэтых людзей. А таму — ці не ўсё адно, што кажуць людзі, здольныя здрадзіць свайму нядаўняму саратніку? Узяць і ахаяць, абвінаваціць у нечым? Я лічу, што гэта вельмі непрыстойныя паводзіны і таму нават не хачу іх аналізаваць.

Еўрарадыё: Можна ж працаваць з чалавекам, падтрымліваць яго ва ўсім і ведаць пра яго “шкілеты ў шафе”. А калі шляхі разышліся, сумленне не вытрымала…

Лідзія Ярмошына: Перастаньце! Прыстойныя людзі сябруюць толькі з тымі, чые ўстаноўкі супадаюць з іх уласнымі.

Еўрарадыё: Гэта ж палітыка — пра што вы кажаце!

Лідзія Ярмошына: Я не палітык. Я проста чыноўнік і я чалавек. Таму, я не разумею, як так можна.

Еўрарадыё: Як на выбарчую кампанію паўплывае гэты скандал?

Лідзія Ярмошына: Ніяк. Не, асадак застаецца, вядома. Бо даказаць нешта, нават калі засталіся падпісныя лісты, немагчыма. Можна ўзяць і пераправерыць, але тут будзе, як у вядомым анекдоце: лыжкі знайшліся, а асадак застаўся. Я думаю, што скандал гэты не можа каго-небудзь закрануць: столькі ўжо было розных выкрыццяў! Усе мы ведаем, што найчасцей яны бяруцца са столі і ні на чым не грунтуюцца. Я не думаю, што гэта моцна сапсуе атмасферу ці маральны дух, які павінен суправаджаць любыя выбары.

Не выключаю, што пэўныя прадстаўнікі апазіцыі ў парламент увойдуць

Еўрарадыё: Вы хацелі б, калі у выніку сумленнай перамогі ў новы парламент патрапілі прадстаўнікі апазіцыі?

Лідзія Ярмошына: Гэта, гледзячы які прадстаўнік апазіцыі. У мяне да іх надта неадназначнае стаўленне. Па другое, я не мазахіст — я не прыхільніца непадзеленага кахання. Калі гэтыя спадары страшна не любяць мяне і пастаянна на мяне паклёпнічаюць, то як я магу ім жадаць поспеху? Я магу аб’ектыўна да іх ставіцца і разумець, што яны могуць перамагчы, але жадаць гэтага... Як сумленны чалавек я не магу ў гэтым прызнацца.

Еўрарадыё: Ад нянавісці да любові адзін крок — перамогуць і, магчыма, праз дзень да вас з кветкамі ў кабінет бегаць будуць!

Лідзія Ярмошына: Я сумняваюся… Давайце не будзем забываць, што апазіцыя ў дзяржавах са старым дэмакратычным рэжымам і з маладой дэмакратыяй — гэта дзве розныя рэчы. Апазіцыя на той стадыі, як у нас, гэта, звычайна, людзі, у якіх не склалася жыццё ў грамадстве, у соцыуме. У пэўным плане — не ўдалося. Цалкам магчыма, што па віне ўлады не ўдалося. Але ў іх ёсць да ўлады рахункі і менавіта гэтыя людзі ідуць у апазіцыю. Іх цяжкі лёс і канфліктнасць — толькі гэта ўжо сапсавала іх характар на ўсе жыццё. Характар у іх, скажам так, вельмі няўжыўчывы. І таму я вельмі сумняваюся ў кветках…

Еўрарадыё: А як у нас ўвогуле можа перамагчы апазіцыя, калі ўсе рэсурсы, і інфармацыйныя, і фінансавыя, кантралюе ўлада?

Лідзія Ярмошына: У апазіцыі ёсць уласныя рэсурсы і іх дастаткова. Па другое: нічога ўжо не кантралюецца цалкам — гэта проста немагчыма. Асабліва са з’яўленнем глабальнай інфармацыйнай сеткі. Пра поўную перамогу апазіцыі, калі іх сюды пройдзе пераважная большасць, казаць немагчыма, можа, яшчэ і таму, што ў іх народу недастаткова. Каб пераадолець усё, трэба быць рыцарам на белым кані. Ну, ці хаця б падавацца такім выбаршчыкам. Я думаю, такіх людзей там не шмат — шмат у каго сапсаваная рэпутацыя. Таму не думаю, што нават з улікам нейкай інфармацыйнай падтрымкі можа ісці гаворка пра значную перамогу апазіцыі. Але я не выключаю, мы ж жывём не ў райскіх гушчарах, што пэўныя прадстаўнікі, якія не скампраметавалі сябе надта шчыльнымі сувязямі з афіцыйнай апазіцыяй, у парламент увойдуць.

Еўрарадыё: І хто гэта, на ваш погляд, можа быць? Якая-небудзь Сацыяльна-спартыўная партыя, якая нібыта існуе, але якую нідзе не бачна?

Лідзія Ярмошына: Ну, Сацыяльна-спартыўная партыя зусім жа не апазіцыя, пра што вы кажаце! Я не хачу называць нейкую партыю, бо гэта ўжо будзе рэкламай. Але ёсць, можа, не столькі партыі, колькі, магчыма, асобныя палітыкі — кіраўнікі ці другія асобы, якія дастаткова часта мільгаюць у медыйнай прасторы — цалкам магчыма…

Еўрарадыё: Застаецца спадзявацца, што выбары пройдуць сумленна і без розных парушэнняў…

Лідзія Ярмошына: Я б вельмі гэтага хацела. Прынамсі, мы над гэтым працуем.

Фота Змітра Лукашука