Дзіцячае атлусценне і булінг: што важна ведаць бацькам, каб дапамагчы дзіцяці

Акрамя таго, на гэтыя працэсы можа ўплываць высокі ўзровень стрэсу ад вялікіх нагрузак. Яшчэ адзін ускосны фактар, па словах спецыялісткі, — сацыяльна-эканамічнае становішча.

— У сем'ях з нізкім даходам часцей сустракаюцца праблемы з доступам да якаснай ежы. Больш танныя прадукты часта ўтрымліваюць шмат няякасных тлушчаў, цукру і калорый, але мала карысных рэчываў. У выніку дзеці з такіх сем'яў падвяргаюцца большай рызыцы залішняй вагі.

Наступствы атлусцення

Анастасія перакананая, што атлусценне — гэта рэальнае захворванне. І яно прыводзіць да сур'ёзных праблем са здароўем: павышаецца рызыка развіцця сардэчна-сасудзістых захворванняў, дыябету 2 тыпу, праблемаў з суставамі, гарманальнай сістэмай і шмат іншага.

— Яшчэ адзін важны пункт, які варта данесці да бацькоў, якія лічаць, што "пухленькае дзіця — гэта проста міла": тлушчавыя клеткі, сфармаваныя ў дзяцінстве, ужо нікуды не знікнуць. Такому чалавеку будзе нашмат складаней скінуць вагу, ён будзе лёгка і хутка набіраць яе зноў пры любых адхіленнях у харчаванні ў будучыні. Таму гэтага лепш не дапускаць, чым потым змагацца.
 

Рэкамендацыі нутрыцыёлага па харчаванні і актыўнасці дзіцяці:

• Павінна быць тры асноўных сытных і збалансаваных прыёмаў ежы ў дзень.
• Перакусы могуць быць бялкова-тлушчавыя з клятчаткай, нельга перакусваць аднымі вугляводамі, нават складанымі (як цэльназернавы хлябец або фрукт).
• Сачыць за дастатковым спажываннем бялка. У сярэднім патрэбна 0.8-1 грам бялка на 1 кілаграм вагі для дзіцяці, якое не займаецца інтэнсіўнымі фізічнымі нагрузкамі.
• Сачыць за правільным балансам макранутрыентаў (бялкі, тлушчы і вугляводы) і дастатковым спажываннем гародніны і зеляніны. У гэтым добра дапамагае прынцып гарвардскай талеркі: 1/2 талеркі некрухмалістых гародніны і зеляніны, 1/4 талеркі складаных вугляводаў (карняплоды і цэльназернавыя крупы) і 1/4 талеркі бялка (рыба, мяса, яйкі, бабовыя) і 1-3 порцыі карысных тлушчаў (тлустая марская рыба, аліўкавы алей, несмажаныя семечкі і арэхі).
• 80-90% прадуктаў у рацыёне павінны складаць цэльныя нутрытыўна багатыя прадукты: рыба, нятлустае мяса, яйкі, бабовыя, гародніна, зеляніна, цэльназернавыя крупы, ягады, арэхі і семечкі.
• Самымі пажыўнымі прыёмамі ежы павінны быць сняданак і абед, на іх павінна прыходзіцца каля 80% усіх калорый і бялка. Вячэра лёгкая.
• Прытрымлівацца гігіены сну, засыпаць да 23 гадзін і без гаджэтаў.
• Дадаваць адэкватную фізічную актыўнасць.
• Не прывіваць дзецям звычку заядаць стрэс і негатыўныя эмоцыі. Не выкарыстоўваць ежу як забаву і спосаб падняць сабе настрой. Шукаць іншыя крыніцы радасці і дафаміну (хобі, зносіны, цікавасць да пазнання новага).
• Прывіваць правільны харчовы інтарэс і любоў да карысных прадуктаў, напрыклад, паказваць, як вырошчваюць розную карысную гародніну, вывучаць і каштаваць новыя прадукты, расказваць аб іх карысці і залучаць у працэс гатавання.
• Дзеянні і харчаванне бацькоў павінны адпавядаць таму, што яны транслююць дзіцяці. Калі яны самі не паказваюць прыклад добрага харчавання, дзіця ніколі не будзе слухаць павучанняў.
   

"Булінг вельмі моцна разбурае самаацэнку"

Акрамя таго, што атлусценне негатыўна адбіваецца на здароўі, існуе яшчэ адзін негатыўны фактар — булінг дзяцей з залішняй вагой.

Для псіхалагіні Азаліі Аліевай гэтая тэма вельмі блізкая — у дзяцінстве ёй таксама давялося прайсці праз цкаванне. Па яе словах, менавіта таму яна і вырашыла стаць псіхолагам. На нашыя пытанні экспертка пагадзілася адказаць праз прызму ўласнага досведу.

— Булінг моцна разбурае самаацэнку, пазней гэта прыводзіць да сацыяльнай ізаляцыі. У такіх дзяцей кантакт з аднагодкамі заўсёды злучаны з болем, сорамам, з адрачэннем і знявагамі. Гэта можа прыводзіць да падвышанага ўзроўню трывогі, дэпрэсіі, анарэксіі, разладу харчовых паводзінаў і нават да суіцыдальных думак. У працяглай перспектыве такія людзі лічаць сябе нявартымі любові, добрага стаўлення... Такія людзі баяцца праяўляць сябе ўсюды, не толькі ў плане знешнасці: яны нават рот лішні раз баяцца адкрыць, каб не патрапіць пад напад.

На думку Азаліі, атакі на знешнасць разбураюць асобу. Такія дзеці часта сыходзяць у сябе, замыкаюцца, у іх могуць развівацца разлады асобы, што можа выліцца ў жорсткасць і агрэсію, паколькі чалавек перажыў цкаванне.

— Вельмі часта такія людзі самі потым становяцца агрэсарамі. У такіх сітуацыях заўсёды будзе шмат агрэсіі, як унутранай, так і знешняй.

"Размаўляйце з дзіцем"

Самая першая прыкмета, на якую варта звярнуць увагу бацькам — гэта сацыяльнае дыстанцыяванне дзіцяці. Гэта калі яно раптам пачынае пазбягаць кантакту.

— Яно не будзе хацець хадзіць кудысьці (у садок, школу, на гурткі), будзе прыдумляць кучу розных прычын не ісці. Звяртайце ўвагу, калі дзіця стала больш плаксівым, ранімым, раздражняльным — гэта неабавязкова пра падлеткавы перыяд. Многія думаюць, што дзецям у падлеткавым узросце слова не скажы. Вядома, доля праўды ў гэтым ёсць, але часта тут могуць быць і іншыя праблемы.

Акрамя гэтага, працягвае Аліева, трэба звяртаць увагу, калі дзеці падыходзяць з пытаннямі кшталту: "А ці праўда, што я тоўстая?" Або калі дзіця пачынае само на сябе нагаворваць, маўляў, "якая я тоўстая карова" і гэтак далей.

Таксама ў дзіцяці могуць змяніцца нейкія захапленні або прыхільнасці ў ежы. І пра гэта, раіць псіхалагіня, трэба з дзіцём размаўляць, а не проста ігнараваць.

Што яшчэ могуць зрабіць бацькі

Па словах Аліевай, галоўная задача — стварыць бяспечную і давяральную атмасферу ў сям'і, каб дзеці ведалі, што яны могуць расказаць дома пра ўсё.

— Калі дома няма даверу або дзіцяці папракаюць за лішнюю вагу, то яно ніколі не раскажа пра тое, што яму цяжка. Яно застанецца сам-насам са сваёй праблемай і будзе насіць усё гэта ўнутры. Ні ў якім разе нельга падтрымліваць булінг, наадварот — кажыце свайму дзіцяці кампліменты, хваліце, падвышайце самаацэнку і вучыце даваць адпор і адстойваць свае межы.

Давайце зразумець, што з дзіцём усё ў парадку

— Першае, што мусіць ведаць дзіця — гэта тое, што з ім усё ў парадку. Праблема не ў ім, а ў тых, хто яго буліць. Яны не ўмеюць кіраваць сваімі эмоцыямі і шукаюць сабе ахвяры, каб адчуваць сябе ўпэўненымі. Яны проста спрабуюць прынізіць кагосьці, каб самасцвярдзіцца. Дзіцяці вельмі важна растлумачыць, што праблема не ў ім, а ў іх.

На думку псіхалагіні, праблема цкавання заключаецца ў тым, што ахвяра звычайна заміраецца з сітуацыяй і апускае галаву. Аднак калі чалавек упэўнены ў сабе і ўмее выразна адстойваць свае межы, ён здолее даць адпор.

— Напрыклад, у мяне ў школе была аднакласніца, якая важыла яшчэ болей, чым я, але яе так моцна не булілі, як мяне, бо я не ўмела даваць адпор. Я маўчала і цярпела, бо ў тым ліку не было падтрымкі ў сям'і. Таму дзіцяці вельмі важна адчуваць упэўненасць у сабе. Трэба, каб у яго былі хобі, заняткі, каб ён развіваў свае таленты.