Марат: “Праблема беларускіх музыкаў не ў беларускай мове”

І як «прэ» артыста ў 40 гадоў.

Саўндпрадзюсіраванне як заклад поспеху

Еўрарадыё: У апошнія год-два беларуская музычная сцэна прыняла дастатковую колькасць «блудных сыноў». Вяртацца стала модна! Тваё раптоўнае з'яўленне ў якасці сольнага выканаўцы па імені Марат, трэба расцэньваць як вяртанне, ці ўсё ж дэбют?

Марат: Па вялікім рахунку, я нікуды не вяртаўся і нікуды не з'яжджаў. Увесь гэты час я заставаўся самім сабой, тэрытарыяльна жывучы і працуючы не ў Мінску. Таму дэбют выканаўцы па імені Марат, напэўна, усёткі, гэта бліжэй.

Еўрарадыё: Сутыкнуўшыся праз некаторы час з беларускай музыкай, можаш адзначыць якасныя змены ў ёй? Можа, хтосьці з артыстаў цябе здзівіў?

Марат: Скажу шчыра, што дасканала сітуацыю не адсочваў. То бок, ёсць праекты, якія мне больш сімпатычныя і хацелася, каб яны далей развіваліся. Гэта даўно мною любімы і паважаны гурт «Палац», той жа Сярожа Міхалок, з якім мы працягваем падтрымліваць адносіны і ўсяляк адзін аднаму сімпатызуем. Мне заўсёды цікава тое, што робіць Лявон Вольскі – на мой погляд, вельмі цікаўная персона ў музычным, у тым ліку, кантэксце, хоць ён значна шырэй. Але, шчыра кажучы, кагосьці, хто мяне б здзівіў, як у свой час мяне здзівіў «Акіян Эльзы» ці Brainstorm – я бяру свядома былыя савецкія тэрыторыі, - на сённяшні дзень пакуль такіх артыстаў я не ведаю, хоць, можа быць, яны ёсць.

Еўрарадыё: У такім разе закранём хворую тэму. Чаму беларускамоўныя гурты не могуць натрапіць на след таго ж «Акіяна Эльзы» і стаць запатрабаванымі ў Расіі?

Марат: Справа не ў беларускай мове. На мой погляд, ёсць прынцыповы нюанс, які не ўлічваюць практычна ўсе беларускія музыкі - гэта праца з саўндпрадзюсарам. Я ведаю на сённяшні дзень аднаго беларускага артыста, які выразна разумее, што такое саўндпрадзюсіраванне, і разумее, што гэта штука стаіць на чале сучаснай музыкі: эстраднай, рок-н-ролльнай, якой заўгодна. Гэта гурт «Ляпіс Трубяцкой», якая рэгулярна, чацвёртую пласцінку запар працуе з адным і тым жа саўндпрадзюсарам – Віталём Цялезіным, і параўнаеце гучанне – што было да таго, і што цяпер: якасны, абсалютна канкурэнтазольны прадукт. Я б пажадаў усім беларускім музыкам думаць у гэтым накірунку. Талент у беларускіх артыстаў ёсць, мова – спеўная, прыгожая, выдатная. Таксама трэба разумець, што музыка - сінтэтычнае мастацтва, у якім вельмі важна, як ты выглядаеш, як ты гучыш, як ты кантактуеш з публікай, як ты рухаешся. Мне здаецца, што ў Беларусі ў прынцыпе заўсёды была праблема з прадзюсарамі, у добрым сэнсе слова, якія б за гэтым сачылі.

"...мне падабаецца займацца канцэртамі выключна як музыку"

Еўрарадыё: Ці няма жадання папрацаваць з якім-небудзь беларускім артыстам у якасці канцэртнага дырэктара?

Марат: Я ўжо даўно не жадаю працаваць канцэртным дырэктарам: пасля «Ляпісаў» зразумеў, што гэта мінулае, гэта нецікава, для мяне далей гэта ператвараецца ў стагнацыю, а не ў развіццё. І самае галоўнае, што я сыходжу ад сябе. Гэта значыць я, у прынцыпе, пачынаў, як музыка і, увогуле, мне цікава гэтым займацца выключна як музыку.

Еўрарадыё: Акрамя таго, што ты музыка, ты займаешся арганізацыяй канцэртаў у Маскве.

Марат: Хутчэй, гэта нейкая рэжысура, чым арганізацыя, таму што момант маркетынгу і мэнэджменту практычна на мне не вісіць. Я ладжу творчыя вечары артыстам, пачынаючы ад нашых «Беларускіх песняроў» і Ядзвігі Паплаўскай з Аляксандрам Ціхановічам, і заканчваючы Міхаілам Жванецкім, Нані Брэгвадзэ, Эдуардам Хілем, Сяргеем Макавецкім і г.д.

"...бліжэй да сарака вельмі цікава змяняць прафесію...адчуваеш, што цябе прэ як 17-гадовага"

Еўрарадыё: Чаму ты вырашыў нагадаць пра сябе на Радзіме некалькі незвычайным спосабам – спробай выступіць на «Еўрабачанні»? (Марат падаваў заяўку на ўдзел у «Еўрабачанні» ад Беларусі, - заўв. аўт.)

Марат: Абсалютна лагічна, што праца ў новым амплуа для мяне пачынаецца менавіта з Беларусі, таму што я як артыст у Беларусі пачынаў. Пры гэтым я ніколі не хаваю, не саромеюся сваіх беларускіх каранёў, наадварот, усяляк іх падкрэсліваю. Таму вырашыў тут пачынаць новы віток, а бліжэй да сарака, наогул вельмі цікава мяняць прафесію, вельмі займальна, і галоўнае, адчуваеш, што цябе прэ як 17-гадовага. Як сказаў мой таварыш – не дзеля «Еўрабачання» гэта ўсё ладзіцца і не «Еўрабачаннем» гэта ўсё скончыцца. Гэта проста адзін з крокаў. На сённяшні дзень занятак музыкай – штука сінтэтычная, куды ўваходзяць і маркетынг, і піяр, і добры гук і г.д. І я выдатна разумею, што «Еўрабачанне» для мяне вельмі добрая нагода сказаць: прывітанне, я ёсць, вось мой матэрыял, судзіце мяне, калі ласка, па матэрыяле. Але калі б я спрабаваў гэта сказаць на ўзроўні свайго сольнага канцэрту дзе-небудзь у Івацэвічах, мне было б гэта зрабіць складаней. Гэта значыць, усё абапіраецца на логіку і на здаровы розум. Калі перамагае не самая цікавая песня, не самая прыгожая аранжыроўка, а нумарок, які быў з нейкім драйвам, гэта цалкам мае права на тое, каб быць, але мне ўсё ж хацелася б сваім удзелам у гэтым конкурсе нагадаць: гэта конкурс песень! Вельмі хочацца, каб мы ўспомнілі, што песня сама па сабе гэта штука, якую зручна і прыемна спяваць людзям, у ёй ёсць мелодыя, добры тэкст, аранжыроўка і добрае харызматычнае выкананне. І ў сувязі з гэтым: а чаму не? Прыбраўшы скепсіс, прыбраўшы снабізм, не бачу для сябе нічога ганебнага ў гэтым. Абсалютна выразна ўсведамляю свой гэты ход і разумею, навошта я гэта раблю.

Што такое "новая эстрада"?

Еўрарадыё: Чаму ты вырашыў ісці па поп-шляху, маючы за плячамі зусім не поп-досвед?

Марат: Распавяду. Наогул, маё стаўленне да песні і да напісання песні як такой натуральна фармавалася з цягам часу. Пачынаў я як адэпт досыць жорсткай музыкі, з аднаго боку. З іншага боку, мне было вельмі цікава, што рабілі калектывы кшталту Madness, з трэцяга боку – банджа і кантры. Усё гэта злівалася ў вар'яцкі вір. Але паступова я зразумеў, што мне вельмі блізкія артысты, якіх складана аднесці да нейкага стылю, напрыклад, Пітэр Гэбрыэл – гэта рок ці поп-спявак, Дэвід Боўі - рок ці поп-спявак? Ды фіг яго ведае! На сённяшні дзень даўно ўжо сцёртыя межы, таму што калі Metallica робіць хіт – то гэта поп-песня, калі Limp Bizkit робіць хіт – то гэта поп-песня, ці Ману Чао робіць хіт, то ніхто не думае, што гэта індзі-выканавец. Выдатна, што ў Маскве ёсць магчымасць увесь час трапляць на канцэрты гэтых выканаўцаў. Самыя дзіўныя з тых, што я наведаў – гэта канцэрты U2, Mika і Ману Чао. Гэта такія ўражанні, пасля якіх разумееш, навошта людзі гэтым займаюцца. Такім чынам, у мяне з'явілася разуменне, што мне, увогуле, усё адно, хто я: рок ці поп. Для сябе я гэта заву новай эстрадай, якая грунтуецца на трох кітах: сумленнасць, прафесіяналізм і, я спадзяюся, талент. А таксама добрая мелодыя, небанальны тэкст (прычым, гэта можа быць тэкст і пра каханне, і пра кветачкі-люцікі, але гэта павінна быць небанальна і цікава), якаснае гучанне – абавязковае саўндпрадзюсіраванне і харызматычнае выкананне. Вось што такое для мяне новая эстрада. Быць рок-героем, быць пратэстуючым чалавекам – не ў маёй прыродзе. Я ў прынцыпе, унутры чалавек, які заўсёды імкнецца да правільнага разумнага кампрамісу.

"...творчасць – гэта дыктатура заўсёды"

Еўрарадыё: Першае музычнае згадванне пра цябе злучана з гуртом “Погружение”, які граў у 90-х на пляцоўках сталічных клубаў…

Марат: Мы пачыналі з сумесі кантры-ска, а потым гэта ўсё рушыла ў бок Aerosmith.

Еўрарадыё: Што даў табе гурт, і які досвед ты вынес з гэтага адрэзка жыцця?

Марат: Самае галоўнае, што даў гурт, – гэта ўменне і разуменне, што такое творчы працэс, у якім удзельнічаюць розныя людзі, уменне быць у калектыве, уменне выбудоўваць працу, уменне знаходзіць агульную мову і прыслухоўвацца да чужога меркавання, а таксама ўменне настаяць на сваёй пазіцыі. Таму што творчасць – гэта не дэмакратыя, творчасць – гэта дыктатура заўсёды.

Еўрарадыё: Ты граў на банджа і спяваў песню пра цётку Сю?

Марат: Не, не граў на банджа ніколі і не ўмею дагэтуль. Быў адзін цудоўны чалавек з неверагоднай лініяй жыцця, які пачынаў як курсант ваенна-ракетнага вучылішча, потым кінуў ваеннае вучылішча, пайшоў граць на банджа. А калі мы з ім творча разашліся, ён стаў каталіцкім святаром дзесьці ў Польшчы. Мы страцілі адзін аднаго, але пры гэтым я заўсёды, калі яго ўспамінаю, усміхаюся, і думаю, што гэта адзін з самых знакавых персанажаў у маім жыцці. Ён граў на банджа, быў яшчэ саксафон і нейкія выключна экзатычныя інструменты. А што да цёткі Сю… Быў такі выдатны негрыцянскі класік Лэнгстан Х'юз, які напісаў верш пра цётку Сю. У маладосці, калі табе 20 гадоў, ты не вельмі разумееш: нібыта укладваеш душу ў нейкія песні, а гэтыя песні праходзяць незаўважанымі. А песні, якія ты робіш левым каленам за 30 секунд, народ напявае дагэтуль. Ёсць такія дзве песні – «Тётка  Сю» і «Хиповая девочка», пра якія ўсе старыя знаёмыя мне рэгулярна нагадваюць. Калі з «Хиповой девочки» мы зрабілі з саўндпрадзюсерамі «А-Студио» ўжо гатовы трэк, то да «Тётки Сю» яшчэ пакуль не дабраліся.

Еўрарадыё: Ты можаш яе напець?

Марат: Напяваецца яна досыць складана, хутчэй, магу яе начытаць, таму што блізкі да рэпу нумар:

У тётки Сю голова набита рассказами,

у тётки Сю сердце набито рассказами

І далей ідзе гісторыя пра тое, што цётку Сю любяць слухаць дзеці, рыбакі, тыя, хто сячэ трыснёг, жанчыны любяць слухаць, раніцай - увечары любяць слухаць. І калі ты жадаеш знайсці дом цёткі Сю, ты яго знойдзеш лёгка, і калі ты пра што-небудзь спытаеш цётку Сю, то цётка Сю абавязкова знойдзе адпаведную гісторыю для твайго пытання. І ў цёткі Сю галава набіта аповядамі. Гэта значыць такая песня, якая не патрабуе ніякага інтэлектуальна-разумовага напружання ні пры стварэнні, ні пры праслухоўванні.

Пра "дзіўныя" гісторыі, пра рэжысёраў масавых святаў і "Ляпісаў"

Еўрарадыё: Кажуць, у «Погружения» быў літоўскі перыяд, вы гралі на вуліцах і траплялі ў вясёлыя гісторыі…

Марат: Так, гэта праўда. Вясёлых гісторый на вуліцах Літвы было шмат. Былі вясёлыя гісторыі, дзіўныя і павучальныя.

Еўрарадыё: Давай дзіўную!

Марат: Мы даволі моцна залежалі ад таго, што зараблялі на вуліцах, а тут некалькі дзён падрад ішоў дождж. Мы здымалі дом пад Коўнам, і ў гэты дождж сядзелі дома. Грошы скончыліся, трэба зарабляць, а дождж не думае спыняцца. І вось прымаецца валявое рашэнне ў 9 раніцы – начытаўшыся Кастанэды, маладыя музыкі ідуць на вуліцу, з упэўненасцю, што іх энергетыка зробіць так, што ўсё будзе добра. І мы ў гэты праліўны дождж з банджа, бонгамі, бас-гітарай і усім астатнім, неабходным для ігры на вуліцы, прыязджаем на цэнтральную вуліцу Коўна, размяшчаем у галінах дрэваў тры парасоны і пачынаем граць. І літаральна з першым акордам дождж выключаюць, як кран у душы, яшчэ праз 20 секунд з'яўляецца сонца, а яшчэ праз 2 хвіліны прыходзіць натоўп замежнікаў і кідае нам нейкія велізарныя грошы! Калі б гэта адбылося са мной цяпер, я б пэўна цешыўся і дзівіўся ўжо ўсведамляючы і разумеючы. А тады мы проста рагаталі, нечакана разумеючы, што ты можаш больш, чым пра сябе думаў.

Еўрарадыё: У інтэрнэце ўзнікла блытаніна: адно выданне піша, што ў Інстытуце культуры ты вучыўся з Міхалком, іншае – з Калмыковым. Хто мае рацыю?

Марат: І з тым, і з іншым. Толькі з Жэнем мы вучыліся ў адной групе, а Сярожа вучыўся на курс раней.

Еўрарадыё: І кім вы тады былі?

Марат: Ды мы, увогуле, па жыцці - рэжысёры. Рэжысёры масавых святаў.

Еўрарадыё: Хутка пасля заканчэння інстытута ты адразу ў «Ляпісы» трапіў?

Марат: Паміж заканчэннем інстытута і працай у «Ляпісах» прайшло гадоў 5-6. За гэты час я паспеў папрацаваць рэжысёрам беларускага тэлебачання, потым даволі доўгі час мы працавалі толькі з «Погружением», на гэта і жылі. Жэня даволі часта быў на рэпетыцыях «Погружения» і заўсёды казаў: «Мяне здзіўляе адно: у цябе ўсе на рэпетыцыі цвярозыя і своечасова. У мяне ў «Ляпісах» так не атрымліваецца». І калі «Ляпіс» прызналі ўсюды, гэта быў 98-ы год, і вельмі шмат стала канцэртаў за межамі Беларусі – па 25-30 канцэртаў у месяц, тады Жэня паклікаў мяне на дапамогу.

Еўрарадыё: А складана было працаваць з «Ляпісамі»?

Марат: Першы час вельмі складана. Але потым уваходзіш у рытм. У нас дагэтуль выдатныя адносіны з усімі.

Еўрарадыё: А разашліся па нейкай прычыне?

Марат: Вядома. Я заўсёды лічу, што ў любых узаемаадносінах, калі гэта ўзаемаадносіны працоўныя, нічога страшнага, калі настае фінал. У нас фінал наступіў адносін у тым выглядзе, у якім яны былі – Сяргей быў артыстам, я – мэнэджарам. На сённяшні дзень у нас адносіны двух артыстаў, і па-чалавечы, мы як сімпатызавалі адзін аднаму, так і сімпатызуем.

"...дзякуючы Маскве я магу выбіраць..."

Еўрарадыё: Чаму ты вырашыў з'ехаць у Маскву? Чым прыцягвае гэты шматмільённы складаны горад людзей?

Марат: Я вельмі хуткі чалавек. Мяне Масква прыцягнула хуткасцю і магчымасцю рэалізацыі. Мне вельмі хацелася менавіта на тых маштабах рэалізоўваць нейкія свае задумы. Што да хуткасці, то я атрымаў хуткасць па самае «не гаруй». Зараз ужо нават хочацца крыху авольней. Што да магчымасцяў, то, вядома, той досвед, які я атрымаў у Маскве, у Мінску я б не атрымаў, таму што я працаваў з велізарнай колькасцю артыстаў, уключаючы вельмі вялікі пласт замежных сур'ёзных артыстаў. Плюс – я шмат рэалізоўваў сябе як рэжысёр-пастаноўшчык дэфіле, творчых вечароў, у Маскве быў рэжысёрам адкрыцця заводу Renault (смяецца). У меншай ступені на сённяшні дзень я рэалізаваны ў Маскве як музыка. Я лічу, што нельга ад сябе адарваць нейкую частку і сказаць: «усё, я больш гэтым не займаюся». Гэта значыць, любыя гвалтоўныя дзеянні над сабой прыводзяць да таго, што заўтра цябе накрывае тое, ад чаго ты сёння спрабуеш уцячы. Цяпер, дзякуючы таму, што адбываецца ў Маскве, я магу ездзіць запісвацца са сваім любмым саўндпрадзюсерам Віталём Цялезіным, выбіраць музыкаў, з якімі мне падабаецца граць, рэалізоўвацца і даваць якасную, добра запісаную прыгожую песню.

Еўрарадыё: А ты збіраешся рэалізавацца як музыка ў Маскве?

Марат: Вядома. Я сябе пазіцыяную як музыка родам з Беларусі, але як артыст, для якога не існуе межаў. Адзін мой партнёр жыве ў Маскве, іншы – у Ізраілі, трэці – у Кіеве, чацвёрты – у Мінску. Я – паміж Мінскам і Масквой – такі атрымліваецца інтэрнэшнэл, падобна на Савецкі Саюз. Мне вельмі падабаецца працягваць гэтыя ніткі, таму што тэрытарыяльна-візавыя гісторыі заўсёды ў мяне выклікаюць пытанне: навошта людзі сабе прыдумалі гэту непатрэбную мітусню?

Еўрарадыё: У ратацыі расійскіх радыёстанцый гучаць твае песні?

Марат: Так. Немаскоўскія радыёстанцыі даволі шчыльна раціравалі мой трэк «Мы дышали». Ён досыць лірычны, вытрыманы ў манеры Мікаэла Тарывердзіева – абсалютна не падобны на тое, што я цяпер раблю. Для таго, каб трэкі загучалі на станцыях у Маскве – пакуль не дастаткова высілкаў прыкладзена, але ўсё робіцца паступова.

Еўрарадыё: А артысту неабходныя ратацыі?

Марат: Я не ведаю. Бачу, што тэндэнцыя выходзіць да людзей праз інтэрнэт на Захадзе ўзрастае ў геаметрычнай прагрэсіі. У такім разе артысту ўсё адно: ратыруюць яго музычныя каналы і FM-станцыі ці не. У нас ёсць да гэтага пазывы, але пакуль я не бачу, што гэта дае вынікі і сур'ёзную аддачу. На сённяшні дзень усё ж для рускамоўных артыстаў і для артыстаў тэрыторыі былога Савецкага Саюа эфір на FM-станцыях значыць вельмі многа.

"...пісаць канцэптуальны альбом кшталту «Сцяны» Pink Floyd не адчуваю ў сабе пазываў"...

Еўрарадыё: Ты збіраешся выдаваць паўнафарматны дыск?

Марат: Не!

Еўрарадыё: Будзеш песні выкладваць у Інтэрнэт?

Марат: Так. Па-першае, песні выкладзены ў мяне на сайце. Па-другое, я не ведаю, дрэнна гэта ці добра, але я перастаў думаць катэгорыямі альбома. Мне не цікава на сённяшні дзень ствараць альбом. У кожную песню я ўкладваю свае адчуванні – музычныя, эмацыйныя, тэкставыя, якія маюць дачыненне да вызначанай тэмы ці стану. Пісаць увесь альбом гэтым станам мне не хочацца. З іншага боку, пісаць канцэптуальны альбом кшталту «Сцяны» Pink Floyd я таксама не адчуваю ў сабе пазываў. Хтосьці, можа быць, адчувае, і ён павінен тады гэта рабіць. Для мяне абсалютна звычайная гісторыя, калі набіраецца энная колькасць песень, а потым выходзіць нейкі носьбіт. Зразумела, што хутка не будзе CD, распаўсюджаны цяпер выхад на аш-дзі-картах, флэш-носьбітах, ці проста ў Інтэрнэце – вось у мяне альбом, хочаце – спампоўвайце, плаціце колькі жадаеце.

Еўрарадыё: Ты сябе лічыш паспяховым чалавекам?

Марат: Павінны быць нейкія крытэрыі поспеху. Па крытэрыях, якія для мяне з'яўляюцца поспехам, я сябе лічу паспяховым чалавекам. Больш за тое, шчаслівым чалавекам і чалавекам, якому вельмі цікава жыць. Мой галоўны крытэрый поспеху – вернасць сабе, таму што калі ты пачынаеш змяняць сабе, тады пачынаюцца праблемы і ў асабістым жыцці, у дзелавым жыцці. Таму вельмі важна зразумець, у чым твая задача, для чаго ты з'явіўся ў гэтым свеце і рэалізоўваць сваю справу максімальна прафесійна з карысцю для астатніх. Атрымліваючы задавальненне ад таго, што ты робіш, ты паступова разумееш, што хочацца, каб такія ж пачуцці былі ў як мага большай колькасці людзей. Проста, каб людзям было радасна, весела, хацелася ўсміхацца.

Фотa: www. marat.fm