Мінздароўя не можа "праціснуць" антыалкагольныя ініцыятывы. Чаму?

Прапановы Мінздароўя пра абмежаванні ў гандлі алкагольнымі напоямі і забарону на іх рэкламу спачатку неабходна абмеркаваць з іншымі ведамствамі, каб зразумець, да якіх наступстваў яны прывядуць. Такое меркаванне экспертаў, якіх газета "Белорусы и рынок" папрасіла пракаментаваць адказ Міністэрства аховы здароўя Беларусі на зварот грамадзян, апублікаваны на сайце ведамства.

Атрымліваецца, што адназначна за абмежаванні па алкаголі ў Беларусі выступаюць толькі Мінздароўя і МУС, а ўсе астатнія — супраць. Чаму так?

Мінздароўя размясціла на сваім сайце ліст, у якім яшчэ раз прапанавала: абмежаваць час і месца продажу алкагольных напояў, забараніць продаж алкагольных напояў асобам, маладзейшым за 21 год, абмежаваць колькасць гандлёвых пунктаў, якія рэалізуюць алкаголь, абмежаваць рэкламу алкагольных напояў і піва.

Дзяржпраграма "Здароўе народа і дэмаграфічная бяспека Рэспублікі Беларусь" на 2016–2020 гады прадугледжвае шэраг мер: стварэнне ў населеных пунктах, на тэрыторыі паркаў культуры і адпачынку зон, свабодных ад гандлю алкагольнымі, слабаалкагольнымі напоямі і півам; ініцыяванне поўнай забароны рэкламы слабаалкагольных напояў і піва ў сродках масавай інфармацыі, на радыё і тэлебачанні; прапрацоўка пытання аб мэтазгоднасці ўвядзення нарматыву колькасці крам, якія рэалізуюць алкагольныя напоі, — не больш за адзін на 5 тыс. жыхароў; ініцыяванне заканадаўчага замацавання забароны рознічнага гандлю алкагольнымі напоямі па-за ізаляванымі аддзеламі ў крамах плошчай ад 1500 кв. м.

Беларусы па-ранейшаму шмат п'юць

Жаданне Мінздароўя "праціснуць" гэтыя пункты і дамагчыся іх заканадаўчага замацавання зразумелае: усяго два гады таму Сусветная арганізацыя аховы здароўя назвала беларусаў самай пітушчай нацыяй у свеце. Нягледзячы на тое што Міністэрства аховы здароўя дамаглося перагляду падыходаў СААЗ да ацэнкі спажывання ў нашай краіне "моцных, мацаваных і злёгку разведзеных" прадуктаў, па выніках апошняга рэйтынга мы вельмі высока — на 27-м месцы ў свеце. Узровень спажывання алкаголю ў Беларусі ацэнены СААЗ як небяспечны.

Забарона не рашэнне праблемы?

Старшыня прэзідыума Рэспубліканскай канфедэрацыі прадпрымальніцтва (РКП) Уладзімір Карагін у гутарцы з карэспандэнтам "БР" адзначыў, што рэгуляваць продаж і рэкламу алкаголю трэба, але пажадана не толькі забароннымі метадамі:

"Моладзь, з якой я маю дачыненне, — гэта, як правіла, людзі, якія не п'юць і не кураць. Мне падабаецца гэты пасыл моладзі. Ён з'яўляецца вынікам не забарон і абмежаванняў, а захопленасці здаровым ладам жыцця, удзелу ў розных праграмах, у тым ліку на валанцёрскіх пачатках. Бяздумны лад жыцця вядуць якраз маладыя людзі, не задзейнічаныя ў сацыяльных альбо эканамічных праграмах, без хобі, без цікавасцяў, вобразна кажучы, без руля і ветразяў. Таму ў шырокай праграме мер Мінздароўя неабходна прадугледзець спосабы ўзаемадзеяння з іншымі міністэрствамі і ведамствамі: Мінкультам, моладзевымі арганізацыямі, каб максімальна забяспечыць уключанасць моладзі ва ўсе сферы жыцця і пабудову кар'еры. Гэта створыць бар'ер супраць алкаголю, супраць усіх шкодных звычак".

Палка з двума канцамі

Дырэктар Асацыяцыі рэкламных арганізацый (АРА) Валерый Боднар са сваёй прафесійнай пазіцыі пракаментаваў магчымую забарону рэкламы алкагольнай прадукцыі:

"Сёння рэкламаваць піва можна толькі пасля 22:00. Уключыце тэлевізар увечары, і вы ўбачыце, колькі там рэкламы піва. У выніку забароны страцяць грошы як вытворцы, так і тэлеканалы, а яны ў нас дзяржаўныя. Бо львіная доля рэкламнага бюджэту піваварных кампаній прыпадае менавіта на іх. Ці гатовае Мінздароўя пайсці на тое, каб дзяржаўнае тэлебачанне страціла грошы? Перад міністэрствам стаіць задача размяшчаць сацыяльную рэкламу, у тым ліку супраць алкагалізму. каб тэлеканал мог гэта рабіць, яму трэба зарабіць грошы. Выходзіць палка з двума канцамі".

На думку Валерыя Боднара, калі забараніць рэкламу піва, ніяк не атрымаецца вырашыць задачу, якую ставіць перад сабой Міністэрства аховы здароўя: "Каб гэта зразумець, дастаткова прааналізаваць стан спраў да таго, як была ўведзена забарона на рэкламу піва ў дзённы час, і пасля. Сітуацыя са спажываннем піва не палепшылася: піць менш не сталі. Усё трэба падмацоўваць статыстыкай.​

На мой погляд, перад тым як нешта забараняць, трэба прыслухацца не толькі да Мінздароўя, але і да вытворцаў таго ж піва. Бо піўны рынак Беларусі заняты ў асноўным айчыннымі вытворцамі. Наколькі я ведаю, урад паставіў перад імі канкрэтную задачу — павялічыць аб'ёмы вытворчасці, у тым ліку безалкагольнага піва. Як гэта зрабіць без рэкламы, я не разумею".

Выслухаць усе бакі

Кажучы пра забароны ў дачыненні да гандлю алкаголем, Уладзімір Карагін падкрэсліў, што вельмі важна не стукнуць па дробных аб'ектах гандлю. Крамы плошчай 200–400 кв. м, якія працуюць на мяжы стратнасці, не павінны пацярпець.

"Гэта пытанне неабходна выносіць для абмеркавання на грамадска-кансультатыўных саветах пры Міністэрстве аховы здароўя, МАРГ і іншых ведамствах. На гэтыя пасяджэнні трэба запрасіць шэраг экспертаў, якія прадстаўляюць сферы аховы здароўя і адукацыі, а таксама моладзевыя грамадскія арганізацыі", — падкрэсліў суразмоўнік "БР".

Валерый Боднар салідарны з Уладзімірам Карагіным. "Прапановы Мінздароўя трэба ўлічваць, але, перад тым як прымаць якія-небудзь рашэнні і даваць распараджэнні наконт змены заканадаўства, неабходна ўсё абмеркаваць з МУС, тэлебачаннем, рэкламным бізнесам і іншымі зацікаўленымі бакамі. Давайце спачатку ўсебакова ацэнім рэгулюючыя наступствы прававога акта, які збіраемся прымаць. Няхай папярэдне выкажуцца ўсе бакі. А не так, як цяпер, маўляў, Мінздароўя вырашыла — давайце секчы. Не. Прайшлі тыя часы. Рабіць так — не па-гаспадарску", — рэзюмаваў Валерый Боднар.