"Чорны сабака": бравы расійскі спецназ паводзіць сябе ў Мінску, як у Расіі
Кадр з фільма
11 красавіка ў беларускіх кінатэатрах пачнуць паказваць фільм "Чорны сабака". Стужку, знятую па замове беларускага Міністэрства культуры. Адзін са сцэнарыстаў — Мікалай Чаргінец, міліцэйскі генерал у адстаўцы, аўтар не менш чым 30 кніг пра прыгоды бравай ваеншчыны савецкага і постсавецкага разліву. Уласна, па матывах адной з яго апошніх кніг і зняты "Чорны сабака".
Здавалася б, дзе паглядзець фільм да прэм'еры, калі на прэс-паказы ты не трапіў? Дык па тэлевізары ж! "Чорнага сабаку" ужо паказвалі па расійскім канале НТВ — як тэлесерыял з чатырох серый. І ў інтэрнэце яго таксама можна знайсці. А калі ён ужо ўсюды ёсць, то лагічна і ў кінатэатрах пракаціць, праўда ж?
Дзеянне "Чорнага сабакі" адбываецца дзесьці ў Сірыі і ў Маскве, але большая частка — у Мінску. Праўда, калі вы не ведаеце, што сюжэт разгортваецца не ў Расіі, вы пра гэта не здагадаецеся. Ды і згадак пра тое, што Мінск — сталіца незалежнай краіны, вы не знойдзеце. Нібыта гэта не сталіца Беларусі на экране, а Салехард які-небудзь, або любы іншы расійскі горад.
Але гэта Мінск. Мінчане змогуць пазнаць знаёмыя вуліцы (знятыя ў расфокусе). Гучыць фраза, што герой і яго сям'я жывуць у Мінску. І ўсё. Міжнародныя тэрарысты, расійскія ваенныя і ўсялякія расійскія ж спецслужбы паводзяць сябе так, нібы яны дома, у Расіі.
Пры гэтым, як часта бывае ў фільмах такога кшталту, мясцовыя спецслужбы ўвогуле не фігуруюць. У "Чорным сабаку" ёсць сцэна з доблеснай беларускай міліцыяй, якая апынулася на пабягушках у нейкай невыразнай расійскай СІБ (Служба інфармацыйнай бяспекі).
У гэтым фільме Мінск — нешта накшталт Ціхуаны ў галівудскіх фільмах. Па статусе і праве Беларусь у фільме не вышэйшая за Мексіку. І расійскія спецслужбы тут паводзяць сябе тут не лепш, чым ЦРУ ў фільме "Sicario" з Бенісіа дэль Тора.
Галоўны герой з пазыўным Чорны сабака (грае яго расійскі акцёр Уладзімір Епіфанцаў) служыць у нейкай "міжнароднай службе па барацьбе з тэрарызмам" і жыве ў Мінску. Пры гэтым, па сутнасці, ваюе за Расію ў Сірыі. У складзе каманды яго адпраўляюць на спецзаданне, дзе ён павінен захапіць міжнароднага гандляра зброяй. Захоп атрымліваецца, але падчас аперацыі ўся група гіне.
Сірыю, дарэчы, здымалі на Мікашэвіцкім гранітным кар'еры ў Лунінецкім раёне.
Чорны сабака выжывае і цэлы год бадзяецца па Сірыі, душачы боль ад смяротнага асколка ў мозгу самаробным марфінам, рэцэпт якога яму нашаптаў горны манах. Без гэтых лекаў герой ловіць флэшбэкі і ўсяляк пакутуе.
Тым часам тэрарысты скралі ў Пакістане нейкія ядзерныя адходы, зрабілі з іх некалькі "брудных бомб" і цяпер праз лагістычны цэнтр у Беларусі хочуць развезці на фурах у апламбаваных прычэпах "падарункі" па ўсёй Еўропе. А заадно і ў Мінску адну бомбу падарваць. Добрая рэклама транспартнага хаба на мяжы Захаду і Усходу, якім Беларусь бачыць сябе ў ружовых снах?
Доблесны галоўны герой і агенты расійскай СІБ не даюць ажыццявіцца з гэтым планам, перахапіўшы фуры з "бруднымі бомбамі".
Пасля прагляду трохгадзіннага тэлесерыяла застаецца шэраг пытанняў. Фільм злеплены з бязлітаснай колькасці сюжэтных штампаў і татальнага захаплення для аматараў фільмаў катэгорыі "дно". Дрэнна зняты, з пасрэднай ігрой акцёраў і "журавінавым" сюжэтам.
Па-першае, ШТО ГЭТА БЫЛО? Нягледзячы на тое, што ў фільме абодва рэжысёры, Аляксандр Франскевіч-Лае і Уладзімір Янкоўскі, — беларусы, само кіно наглуха каланіяльнае. Беларусі як суб'екта, як дзейнай асобы, як краіны, вобраза і ідэі тут няма ўвогуле. Улічваючы, што фільм зняты па замове "Беларусьфільма" і за беларускія грошы, такі ідэйны змест выклікае пытанні. Гэта нават не шчарбаты "Хрусталь", дзе, нягледзячы на прэтэнзіі гледачоў і крытыкаў аб недастатковай беларускасці, Беларусі нашмат больш, а Мінск быў прадстаўлены відавочна і выпукла. Тут жа мы маем тыповы расійскі фільм пра падзеі ў павятовым горадзе М-ску.
Па-другое, фільм зняты за нашы з вамі грошы, а ў галоўных ролях расійскія акцёры. Як так? Беларусы маячаць дзесьці на другім плане. Няма ні слова пра беларускую незалежнасць, самастойнасць і хоць нейкую ідэнтычнасць. Гэты фільм наогул не пра Беларусь. Дык на што былі выдаткаваныя беларускія грошы?
Па-трэцяе: фільм прадалі НТВ, яго ўжо паказалі па тэлебачанні, ён даступны ў інтэрнэце, і тут наш "Беларусьфільм" вырашае пусціць яго ў пракат. Навошта?
Па-чацвёртае, з фільма вынікае, што ў Беларусі замежныя спецслужбы і тэрарысты спакойна гаспадараць як у сябе дома. Нашых органаў бяспекі як быццам не існуе. Дзе яны?
І па-пятае, Мінск у фільме пададзены як звычайны расійскі горад, няма ні намёку на тое, што ён — сталіца Беларусі. Чаму? Наогул не згадваецца, што дзеянне фільма адбываецца на тэрыторыі незалежнай дзяржавы. Хіба што, дарогі ў гэтым М-ску лепшыя, чым у сярэднестатыстычным расійскім абласным цэнтры.
