Ездзіць у Беларусь, маючы польскую гуманітарную візу — гэта ОК?

16/11/2023 - 15:27

Шэнгенская віза / hrodna.life

Пасля 2020 года з Беларусі, паводле розных ацэнак, эмігравала ад 100 да 500 тысяч беларусаў. Многія з іх з'ехалі дзякуючы польскай гуманітарнай візе.

Такі від візы Польшча ўвяла летам 2020 года, калі многім беларусам, якія пацярпелі ад гвалту, трэба было як мага хутчэй пакінуць краіну. Каб яе атрымаць, трэба было падаць доказы таго, што ў Беларусі для чалавека існуе пагроза.

За гуманітарную візу не спаганяецца консульскі збор у памеры 35 еўра. Акрамя таго, лічылася, што атрыманне такой візы — гэта білет у адзін канец, маўляў, зваротнай дарогі ў Беларусь ужо не будзе. Аднак гэта не зусім так.

У беларускіх эмігранцкіх супольнасцях часта ўзнікаюць спрэчкі і сваркі наконт гуманітарных віз. Іх уладальнікам прад'яўляюць прэтэнзіі ў тым, што яны часцяком катаюцца ў Беларусь. Многія асцерагаюцца, што гэты факт можа выклікаць раздражненне польскіх уладаў, і выдачу гуманітарных віз спыняць, або, як мінімум, скароцяць.

Еўрарадыё запыталася ў экспертаў, ці этычна выкарыстоўваць гуманітарную візу для паездак у Польшчу, калі беларусу нічога не пагражае ўнутры краіны.

Прасцей за ўсё атрымаць

Дзмітрый пераехаў у Польшчу трохі больш за год таму. Кажа, аформіў гуманітарную візу пры дапамозе агенцтва, якое браніравала вольную дату ў візавым цэнтры.

— Выбраў гэты тып візы, бо яе было прасцей за ўсё атрымаць. Напрыклад, каб зрабіць рабочую, неабходна было запрашэнне ад працадаўцы. Турыстычныя, як правіла, выдаюць на адну паездку, таму абраў гуманітарную.

На акцыях пратэсту мужчыну не затрымлівалі, аднак знаходзіцца ў Беларусі яму станавілася з кожным днём усё страшней і небяспечней. У суправаджальным лісце польскаму консулу ён напісаў, што незадаволены абмежаваннем сваіх правоў і свабод, адчувае страх за жыццё і здароўе, а таксама баіцца "праваахоўных органаў".

— Хай доказаў рэпрэсій датычна мяне не было, візу мне ўсё ж адкрылі. У першы раз я перасёк не польскую, а літоўскую мяжу. З'ездзіў у Вільню і ў гэты ж дзень вярнуўся ў Беларусь, а праз нейкі час з'ехаў у Польшчу. Пасля пераезду я каля паўгода шмат працаваў, але потым мне спатрэбілася зноў з'ездзіць у Беларусь. На мяжы — і туды, і назад — пытанняў мне не задавалі, на дагляд не выклікалі. Польскія памежнікі таксама паставіліся больш чым спакойна, — расказаў Дзмітрый.

Лепш зрабіць іншую візу

Нягледзячы на тое, што многіх сапраўды хвалюе пытанне нямэтавага выкарыстання гуманітарнай візы беларусамі, польскі журналіст Вітольд Юраш не бачыць у гэтым сур'ёзнай праблемы.

— Я б сказаў: "Ну і што?" Людзям у любым выпадку трэба дапамагаць. Відавочна, што ў беларускага рэжыму "паехаў дах", і ні ў якім разе нельга праз нейкія асобныя выпадкі мяняць палітыку, якая ёсць. Перакананы, што такіх гісторый вельмі мала, таму дапамагаць беларусам трэба, тым больш што ў Польшчу прыязджаюць вельмі прыстойныя і адукаваныя людзі, якія хочуць тут нечага дасягнуць.

Пры гэтым журналіст адзначае, што людзей, якія ўсё ж такі злоўжываюць і сапраўды выкарыстоўваюць гуманітарную візу ў іншых мэтах, трэба караць. У прыватнасці, ідзе гаворка пра яе ануляванне.

— Але і ў гэтым я нічога страшнага не бачу. Калі чалавек пісаў пра пераслед у Беларусі, а сам ездзіць на закупкі, яму проста варта зрабіць іншую візу. Чым больш беларусаў едзе ў Еўропу — тым лепш. Вельмі важна даць людзям адчуць дух свабоды, каб потым прыўнесці яго ў новую краіну, — лічыць Вітольд.

“Гуманітарныя візы патрэбныя практычна кожнаму беларусу”

Па словах адваката Алеся Міхалевіча, да чалавека не могуць ужываць якія-небудзь санкцыі, калі ён выкарыстоўвае дадзены тып візы не па прызначэнні.

— Вядома, могуць адмовіць на мяжы, калі ён скажа, што мэта яго візіту — здзяйсненне пакупак. Таксама ёсць варыянт не выдаваць яму новую візу. Далейшую легалізацыю ў Польшчы я таксама не лічу праблемай, бо ёсць магчымасць падацца на гуманітарны ВНЖ, але пытанні задаць могуць: "Навошта вам трэба было вярнуцца ў Беларусь?" і г.д.

Па словах адваката, у Беларусі практычна няма тых, каму нічога не пагражае. Праз рэпрэсіі, якія працягваюцца дагэтуль, Алесь лічыць, што на цяперашні момант гуманітарныя візы патрэбныя практычна кожнаму беларусу.

Не ўсе задумваюцца аб негатыўных наступствах

Прэс-сакратар Цэнтра беларускай салідарнасці Антось Жукаў кажа, што абранне беларусамі гуманітарных віз звязанае са скарачэннем дыпламатычнага персаналу ў амбасадах краін ЕС.

— У гэтых умовах чыста тэхнічна Польшчы і іншым краінам ЕС складана выдаваць так шмат віз, а беларусы — лідары па колькасці атрыманых шэнгенскіх віз на душу насельніцтва. У падобнай сітуацыі людзі шукаюць любую магчымасць зрабіць візу. Аднак многія не задумваюцца пра тое, што гэта можа прывесці да негатыўных наступстваў для тых, хто падпадае пад пагрозу арышту і сапраўды мае патрэбу ў падобнай візе, — сцвярджае Антось.

Спецыялістка дэпартамента прававой дапамогі ЦБС Аляксандра Хардыньская ўпэўненая, што ў беларусаў не павінна быць праблем з атрыманнем ВНЖ, калі яны неаднаразова перасякалі мяжу з Польшчай.

— Аднак калі замежнік падаў заяву аб прадастаўленні міжнароднай абароны, то ацэнку па гэтым пытанні праводзіць орган, які вядзе справу, на падставе індывідуальнай сітуацыі замежніка. Падобныя выезды могуць трактавацца як неадпаведнасць крытэрам для атрымання міжнароднай абароны ў Польшчы.

Па дадзеных ЦБС, у перыяд з 10 жніўня 2020 па 30 чэрвеня 2023 года МЗС Польшчы выдала грамадзянам Беларусі 52 436 гуманітарных віз. Колькі беларусаў з гэтага ліку засталося за мяжой і не вярнулася, дакладна невядома.