"Медыкаў пачнуць прадаваць". Лідзія Тарасенка пра недахоп дактароў у Беларусі

"Наша Мінздароўя за ручку з пракуратурай спрабуе спіхнуць усю віну на дактароў, маўляў, дактары вінаватыя, што іх няма", — расказвае Еўрарадыё каардынатарка фонду медыцынскай салідарнасці Беларусі Лідзія Тарасенка.

Паводле апошніх афіцыйных звестак, сёння Беларусь мае патрэбу ў 4,8 тыс. дактароў-спецыялістаў і амаль 3,9 тыс. медсясцёр. У той час як яшчэ ў другой палове студзеня наймальнікі мелі патрэбу ў 4,6 тыс. дактароў-спецыялістаў і 3,3 тыс. медсясцёр.

Што значаць гэтыя лічбы для беларусаў, з чым звязаны рост недахопу кадраў апошнім часам і ці ёсць ён насамрэч?

“Медиков начнут продавать”. Лидия Тарасенко о нехватке врачей в Беларуси

Лідзія Тарасенка / архіў эксперткі

Лідзія Тарасенка: Праблема ў тым, што мы не ведаем сапраўднай статыстыкі як па колькасці дактароў, так, і, уласна, па колькасці людзей у краіне — мы таксама не ведаем, колькі нас. У нас няма ніякіх падстаў давяраць статыстыцы Белстата, бо дзяржорганы ўжо неаднаразова трапляліся на абсалютна бессаромнай хлусні.

Гэтыя людзі не памяняліся — з чаго б нам ім давяраць? На жаль, мы вымушаныя абапірацца на нейкія абрыўкі інфармацыі, якія да нас далятаюць. Дзякуючы банку вакансій, які пакуль яшчэ не закрылі, бачым больш-менш рэальную карціну па сітуацыі з працоўнымі месцамі.

4,8 тысяч дактароў — гэта вельмі шмат, прыкладна 10% ад ставачнага фонду ў Беларусі. Гэта шмат, улічваючы, што тыя, хто працуе, наўрад ці працуюць на адну стаўку.

Мы ведаем, што велізарная колькасць людзей скардзіцца на немагчымасць своечасова прайсці нейкія абследавання, немагчымасць трапіць да спецыяліста.

Дзяржорганы заяўляюць, што дактары кепска працуюць, і ладзяць праверкі, падчас якіх выстаўляюць прэтэнзіі спецыялістам і агучваюць, што іх працу трэба аптымізаваць. Па сутнасці, прэтэнзіі дактарам выстаўляюць людзі, па віне якіх тыя ж чэргі ў паліклініках і ствараюцца.

Як бы па-вар'яцку гэта ні гучала, прэтэнзіі выстаўляюць тым, хто вінаваты менш за ўсіх, хто яшчэ працуе і пакуль не збег. Гэта дзіўна, але ў нас гэта адбываецца ўвесь час, і як з гэтым змагацца, я не ўяўляю.

Трэба ўлічваць, што мы даведваемся пра праблему толькі тады, калі людзі скардзяцца. А многія людзі нават не падазраюць, што ім трэба трапіць да нейкага спецыяліста, бо гэтага спецыяліста ніколі не было ў раёне або ў іх паліклініцы. Не ведаюць — значыць, і праблемы быццам няма. Значыць, такога спецыяліста там ніколі і далей не будзе.

Усё даволі сумна... Наогул, як звычайна, толькі яшчэ і трошкі горш.

Еўрарадыё: Беларусы перасталі верыць афіцыйнай статыстыцы Мінздароўя яшчэ да каранавіруса, тым не менш нават ведамства прызнае, што за апошнія некалькі месяцаў назіраецца рост у недахопе кадраў. З чым гэта звязана і якія можна рабіць прагнозы?

Лідзія Тарасенка: Я не думаю, што здарыўся нейкі скачкападобны рост. Зноў жа, ніхто не вядзе статыстыкі, і ўсе мы вымушаныя арыентавацца на нейкія там свае адчуванні.

Яшчэ раз: у нас ёсць падставы меркаваць, што нам хлусяць адносна і колькасці людзей у краіне, і колькасці медработнікаў. Звестак, што цяпер адбыўся нейкі рэзкі адток спецыялістаў, у мяне асабіста няма. Гэты адток увогуле даволі інтэнсіўны і скачок здарыўся даўно: спачатку паўплывала сітуацыя з каранавірусам, потым — прэзідэнцкія выбары.

У дадатак медработнікі з Беларусі масава з'язджалі і раней, і гэта велізарная праблема. Пасля 2020-га яна пагоршылася.

Медыкі з абсалютна зразумелых прычын не хочуць працаваць у Беларусі і імкнуцца максімальна хутка адтуль з'ехаць. Найбольшы адток адбываецца ў канцы лета, калі заканчваюцца кантракты ў тых, хто адпрацоўвае размеркаванне. Паводле маіх звестак, няма цяпер скачка і не было апошнія тры месяцы.

Еўрарадыё: Замест таго каб забяспечыць медыкаў у Беларусі нармальнымі ўмовамі працы і спыніць рэпрэсіі, урад разглядае варыянт абавязковай адпрацоўкі цягам 10 гадоў для выпускнікоў, якія вучыліся на бюджэце. Як бы вы гэта пракаментавалі?

Лідзія Тарасенка: Пачнём з таго, што сам працэс навучання ў Беларусі — адзін з самых кароткіх у свеце. Ні ў адной краіне, якая паважае сябе, медык не вучыцца так мала, як у Беларусі: 6 гадоў ва ўніверсітэце і год — інтэрнатура, пасля якой дактары атрымліваюць права на самастойную практыку і яшчэ хутчэй знікаюць з краіны.

Што да абавязковай адпрацоўкі, то нават мне, чалавеку, які вельмі песімістычны ў прагнозах, зразумела: мы нечакана хутка рухаемся да феадальнага ладу з поўнай аналогіяй, калі ёсць васалы, феадалы, землі, прыгонныя і ўсё такое. Не ведаю, можа быць, хутка медыкаў наогул пачнуць прадаваць з адной вёскі ў іншую…

Еўрарадыё: Як думаеце, ці дапаможа такая мера, як адпрацоўка, неяк вырашыць пытанне недахопу спецыялістаў? Ці будуць студэнты трымацца за такую нібыта бясплатную вучобу і наогул паступаць у медыцынскія ВНУ ў Беларусі?

Лідзія Тарасенка: Праблему недахопу спецыялістаў улады, можа, і вырашаць такім чынам, але праблемы прафесійных спецыялістаў — дакладна не. Падае і ўзровень матывацыі людзей, і якасць адукацыі — мы ўсё больш аддаляемся ад развітых краін. З намі ўсё менш хочуць супрацоўнічаць нават на ўзроўні навучальных працэсаў. І ў гэтым, вядома, няма віны студэнтаў-медыкаў або дактароў. Але вось неяк так яно атрымліваецца.