У Іране і Шры-Ланцы — "галодныя бунты". Што адбываецца?

Скачок цэн на хлеб адбыўся пасля рашэння ўрада краіны адмяніць субсідыі на асноўныя прадукты харчавання, у першую чаргу — прадукцыю з пшаніцы. Іран закупляе да траціны збожжа за мяжой — гаворка ідзе пра мільёны тон. Ва ўсім свеце цана пшаніцы рэзка расце.

Прычын таму некалькі: па-першае, гэта дрэнны ўраджай у шэрагу краін — напрыклад, Індыя абмежавала экспарт збожжа праз моцную спякоту, а засуха паўплывала на ўраджаі ў Францыі і іншых краінах. Другая прычына — "пшанічная вайна" Расіі: блакуючы ўкраінскі экспарт збожжа, Крэмль становіцца вінаватым у рэзкім росце цэн на сусветных рынках. Напрыклад, у першыя тыдні вайны на чыкагскай біржы ф'ючарсы на пшаніцу падскоквалі на 50%.

Эканоміка Ірана, аслабленая міжнароднымі санкцыямі і памылкамі палітычнага кіраўніцтва, не можа сабе дазволіць выдзяляць столькі грошай на стрымліванне цэн. У выніку ўвесь груз росту кошту прадуктаў лёг на мясцовых жыхароў.

Шры-Ланка стамілася ад братоў

Адна з прычын пратэстаў у Шры-Ланцы — высокая інфляцыя, але гэты фактар хутчэй другасны. Пратэсты, якія ідуць ужо два месяцы, выкліканыя эканамічным крызісам, які працягваецца з 2019 года. Пакуль акцыі не ўдалося цалкам задушыць нават пасля прыцягнення вайскоўцаў. На сёння загінулі як мінімум пяць чалавек, 225 атрымалі траўмы. На тэрыторыі вострава абвешчана надзвычайнае становішча.

Галоўнае патрабаванне пратэстоўцаў — змена ўлады. "Пад прыцэлам" знаходзяцца прэзідэнт Гатабая Раджапакса і ягоны брат Махінда Раджапакса, які да 9 траўня быў прэм'ер-міністрам, а яшчэ раней — таксама прэзідэнтам. Іх вінавацяць у сур'ёзным эканамічным крызісе. У краіне не стае медыкаментаў, цэны на прадукты растуць, а даступныя міжнародныя рэзервы сёння ацэньваюцца толькі ў 50 мільёнаў долараў.

Першапачаткова пратэсты былі мірныя, але пазней пачаліся беспарадкі. Напрыклад, мітынгоўцы спалілі чатыры дзясяткі дамоў палітыкаў кіраўнічай партыі, блакавалі найбуйнейшую лякарню і скінулі некалькі дзясяткаў чалавек, якія прыехалі на праўрадавыя мерапрыемствы, у возера.

Кіраўніца нямецкага МЗС Аналена Бербак заяўляла, што ва ўкраінскіх партах цяпер заблакавана 25 мільёнаў тон збожжа. Еўрасаюз спрабуе прыдумаць спосаб, як вывезці яго. Гэта трэба з некалькіх прычын: і падтрымаць эканоміку краіны, і не дапусціць працягу росту цэн на пшаніцу, і вызваліць склады для новага ўраджаю.

Рост цэн на прадукты харчавання ідзе паралельна з ростам цэн на ўгнаенні і паліва. Гэта ўжо станавілася адным з фактараў пратэстаў на іншым канцы свету — у Перу. Пры гэтым прагнозы па глабальным росце цэн ва ўсіх пакуль што несуцяшальныя.