Мяняе ролю? Чаму Лукашэнка раптам пачаў падпісваць менш указаў

01/02/2024 - 14:41

Лукашэнка сабраўся сыходзіць? / @rubanau_collage

Указы Лукашэнкі "маюць абавязковую сілу на ўсёй тэрыторыі" Беларусі — палітык за 30 гадоў знаходжання ва ўладзе выдаў іх тысячы. Але ў апошнія гады іх колькасць раптам зменшылася.

Як заўважыла Еўрарадыё, у 2021 годзе ўказаў было афіцыйна апублікавана 520, у 2022 — 460, а ў 2023 — толькі 416. Чаму? Абмеркавалі з палітычнымі аналітыкамі.

"Усё ідзе да таго, што ён будзе выконваць больш наглядальных функцый"

Гісторык і палітычны аглядальнік Аляксандр Фрыдман лічыць, што гэта звязана з агульным перафарматаваннем сістэмы кіравання краінай.

— Лукашэнка паступова збіраецца разгружаць паўнамоцтвы прэзідэнта, калі хочаце, размяркоўваць іх. З іншага боку, ёсць тэндэнцыя, што пэўныя галіны дзяржаўнага кіравання Лукашэнку вельмі падабаюцца, можна сказаць, ён імі гарыць, напрыклад, пытаннямі, звязанымі з бяспекай. Упэўнены, у гэтай галіне выходзіць вельмі шмат указаў, якія наогул не публікуюцца.

Фрыдман дапускае, што зніжэння колькасці указаў можа і не быць. Іх могуць проста не публікаваць і хаваць ад грамадскасці.

— У цэлым, тэндэнцыя Лукашэнкі зразумелая. Ён цікавіцца бяспекай, знешняй палітыкай, а вось што да аператыўнага кіравання, эканамічных працэсаў, то яны яго цікавяць у значна меншай ступені, таму такіх рашэнняў з яго боку прымаецца менш.

Акрамя гэтага, зніжэнне колькасці ўказаў (калі гэта і праўда мае месца) кажа пра тое, што Лукашэнка мяняе сваю ролю ў дзяржаве. Незалежна ад таго, захоча ён застацца яшчэ на пару гадоў ва ўладзе ці не, усё ідзе да таго, што ён будзе выконваць больш наглядальных функцый, сачыць за працэсамі зверху і адыходзіць ад аператыўнага кіравання, тым больш у яго ўзросце гэтае кіраванне даецца ўсё цяжэй і цяжэй.

Эксперт не лічыць, што гэтыя працэсы сведчаць пра транзіт улады, бо гаворкі пра тое, што Лукашэнка сыходзіць з пасады прэзідэнта, пакуль не ідзе.

— Рычагі ўплыву ў любым выпадку застануцца ў яго, і нават у будучыні, я думаю, ён пакіне за сабой права "вета" і такім чынам усё роўна будзе ўплываць на кіраванне краінай.

"Я не бачу тут ніякіх фактараў, якія сведчылі б пра нейкія палітычныя тэндэнцыі"

Палітолаг Валер Карбалевіч звяртае ўвагу на тое, што, згодна з новай Канстытуцыяй, прэзідэнт не мае права выдаваць дакументы, якія б мелі характар закона.

— У пераходных артыкулах сказана, што ўсе гэтыя з'явы ўступаюць у сілу пасля абрання новага складу ўсебеларускага народнага сходу. Магчыма, гэта звязана з дадзеным фактарам, бо паводле новай канстытуцыі функцыі прэзідэнта трохі адрозніваюцца. Але фармальна Лукашэнка мае права выдаваць усё, пакуль УНС не запрацаваў. А ў цэлым я не думаю, што зніжэнне колькасці выдаваных Лукашэнкам указаў важнае і мае вялікае значэнне. Я не бачу тут ніякіх фактараў, якія сведчылі б пра нейкія палітычныя тэндэнцыі, — рэзюмаваў эксперт.

"Калі пачнецца рэальная падрыхтоўка да адстаўкі — мы гэта ўбачым"

Спецыяліст па нацыянальнай бяспецы і палітолаг Аляксандр Казак лічыць, што колькасць нельга прыраўноўваць да якасці. На яго думку, нават невялікая колькасць указаў можа прывесці да значна сур'ёзнейшых наступстваў, чым калі б іх было больш.

— Такая дынаміка можа сведчыць пра што заўгодна, цяпер няма ніякіх адэкватных падставаў казаць пра адхіленне Лукашэнкі ад улады, акрамя ўведзеных паправак, якія гарантуюць мінуламу прэзідэнту поўную недатыкальнасць. Менавіта таму многія абмяркоўваюць яго адстаўку. На маю думку, вельмі важны той факт, што Лукашэнка выдатна памятае гісторыю Назарбаева, і ён дакладна не будзе яе паўтараць.
Калі пачнецца рэальная падрыхтоўка да адстаўкі, мы гэта ўбачым як на заканадаўчым узроўні, так і на фактычным. Але ў гэты момант няма ніякіх відавочных прычын, з якіх можна меркаваць пра адстаўку Лукашэнкі.

Паводле Казака, казаць пра нейкія планы Лукашэнкі вельмі складана, у любым выпадку гэта будзе на ўзроўні тэорыі змовы.

— Каб адбыўся нейкі транзіт улады, трэба акрэсліць, ад каго і да каго будзе гэты транзіт. Цяпер няма ніякіх вызначаных структур, да якіх будзе пераходзіць улада. І магчымай падрыхтоўкі да гэтага мы таксама не бачым. Але ў цэлым, вядома, нельга выключаць, што гэта адбудзецца імгненна, — скончыў эксперт.