Што азначае перамога Трампа для Беларусі? Меркаванне эксперта

06/11/2024 - 16:15

Дональд Трамп / Reuters

Дональд Трамп другі раз выйграў прэзідэнцкія выбары ў ЗША. Падчас ягонай кампаніі часта гучала меркаванне, што яго перамога будзе мець значны ўплыў на ўвесь свет.

Што ж гэта можа азначаць для Беларусі? Гэтае пытанне Еўрарадыё задало дырэктару Агенцтва еўраатлантычнага супрацоўніцтва Валерыю Кавалеўскаму.

У ЗША працягвае дзейнічаць дэмакратыя, але…

Паводле Кавалеўскага, у першую чаргу, беларусам важна глядзець на выбары ў Штатах як на прыклад дэмакратычнага працэсу. Але калі казаць пра нацыянальныя інтарэсы Беларусі, то тут ужо ёсць пэўныя нюансы.

Кавалеўскі кажа, што на працягу дзесяцігоддзяў паміж дэмакратамі і рэспубліканцамі сфармавалася паразуменне, хто такі Лукашэнка, што такое ягоны рэжым, якую пагрозу ён уяўляе і для беларусаў, і для рэгіянальнай бяспекі.

Але ёсць але.

“Некаторыя ідэі і погляды прэзідэнта Трампа могуць ускосна закранаць інтарэсы Беларусі. Найперш, гэта тычыцца ягонага бачання вырашэння канфлікта паміж Расіяй і Украінай, як ён бачыць заканчэнне вайны. З яго заяваў падчас перадвыбарчай кампаніі было зразумела, што ён будзе настойваць на заканчэнні гэтага канфлікту за кошт інтарэсаў Украіны. То-бок прымушэнне да міру праз скарачэнне падтрымкі ці перавод гэтай падтрымкі ў статус займу, каб зрабіць гэта значным цяжарам. Гэта можа паўплываць на пазіцыі еўрапейскіх партнёраў, для якіх лідарства ЗША вельмі важнае.

Так што гэта можа быць камбінацыяй не самых добрых навінаў для Украіны, але яны закранаюць таксама і нашыя інтарэсы. Якім чынам?

Тым, што мірны працэс можа не ўлічыць нацыянальныя інтарэсы Беларусі. Напрыклад, мы гаворым пра захаванне ваеннай прысутнасці Расіі ў Беларусі і пасля заканчэння вайны. Ці тое, што расійская ядзерная зброя можа застацца ў Беларусі. Гэта таксама не ў нашых інтарэсах, гэта для нас кепская навіна, і беларускі народ ніколі на гэта не пагаджаўся”, — кажа Кавалеўскі.

Ён звяртае ўвагу, што цяпер гэта будзе задачай як для яго асабіста, так і для дэмакратычнага руху — дамагацца таго, каб беларускія нацыянальныя інтарэсы абавязкова ўлічваліся ў мірных перамовах.

Іншае, паводле Кавалеўскага, на што можа ўскосна ў сярэдне- і доўгатэрміновай перспектыве паўплываць Трамп, гэта NATO, бо яго рыторыка “разбурае імідж альянсу, дзе вельмі важна паказваць адзінства”.

“Мы маглі бачыць яго настрой датычна незалежных медыя, судовай сістэмы. У гэтым сэнсе мы можам назіраць новыя праявы, важныя для аўтарытарных лідараў па ўсім свеце. Яны сочаць за ЗША, і такі прыклад можа іх заахвоціць практыкаваць больш. Нават дэмакратычныя лідары могуць на гэта звяртаць увагу, як на новую норму”, — адзначае Кавалеўскі.

Падсумоўваючы, эксперт кажа, што наўпроставых дзеянняў датычна Беларусі ён не чакае, але і не выключае, што ўскосна кантэкст можа памяняцца не ў лепшы бок і закрануць важныя інтарэсы Беларусі.

Што будзе са “стратэгічным дыялогам”?

Валерый Кавалеўскі звяртае ўвагу, што гэты механізм задумваўся як “страхоўка ад палітычных зменаў”. То-бок якая б ні была адміністрацыя, “стратэгічны дыялог” мусіць працягваць працаваць.

“Разам з тым, я разумею, што новыя людзі [у амерыканскай адміністрацыі] могуць па-рознаму глядзець на сітуацыю, у тым ліку на захаванне такіх механізмаў. Калі ёсць пэўная талерантнасць з боку Трампа да аўтарытарных рэжымаў, то нам яшчэ трэба паглядзець, як яны паставяцца да Беларусі.

Якраз праз тыдзень пасля інаўгурацыі Трампа мы будзем назіраць так званыя выбары ў Беларусі. Яны пройдуць прадказальна, але мы не можам ведаць, якая будзе палітыка Трампа да аўтарытарных лідараў, ці здолее рэспубліканская партыя ўстрымаць яго, каб не памяняць палітыку датычна Лукашэнкі.