У Амелянцы закрываюць беларускамоўную школу

У вёсцы Амелянец Камянецкага раёна Брэсцкай вобласці закрываюць сельскую школу, у якой навучанне вядзецца на беларускай мове. Паводле афіцыйнай версіі — праз адсутнасць неабходных умоў і малую колькасць навучэнцаў. У новым навучальным годзе дзяцей перавядуць у іншую школу — у вёску Пагранічную, якая знаходзіцца за 17 кіламетраў ад Амелянца.

Спрэчка мясцовых жыхароў з чыноўнікамі, якая доўжылася амаль год, вырашылася на карысць апошніх. Хоць у мясцовых жыхароў былі аргументы.

Побач, у Каленкавічах, таксама ёсць школа. Чаму дзяцей хочуць перавесці ў Пагранічную? Павел адказвае, што школу адбудавалі, а дзяцей там не хапае. Трэба даўкамплектаваць.

— Некалькі гадоў таму ў Пагранічную школу ўклалі немалыя грошы. А дзяцей там менш, чым у нас. І паўстае вострае пытанне: як жа апраўдаць гэтыя ўкладанні? Толькі напоўніўшы школу. Амелянецкая школа — удалы спосаб, каб запоўніць Пагранічную школу дзецьмі.

Па словах географа, спачатку чыноўнікі закрывалі школу ў Амелянцы пад маркай таго, што ў ёй не створаныя ўмовы. Унутры будынка няма прыбіральні, гарачай вады, спартыўнай залы. Ёсць і праблемы з пажарнай бяспекай.

— Мы напісалі петыцыю: стварыце ўмовы! Тады яны адразу саскочылі і сталі ціснуць на тое, што школа неперспектыўная, дзяцей мала, што няма каму вучыцца. А 48 чалавек — гэта што, не дзеці? Дзеці. Значыць, ёсць каму вучыцца. Ёсць школы ў раёне, дзе яшчэ менш дзяцей. Але тым не менш дзеці там вучацца, — кажа Кендысь.

"Я ж не магу пакінуць на аднаго вучня аднаго настаўніка"

Старшыня Камянецкага райвыканкама Валянцін Зайчук яшчэ восенню расказваў Еўрарадыё, што калі школу закрыюць, то горш не стане:

— Закрываць школу летась планавалася і сёлета плануецца. Паглядзім, колькі будзе дзяцей. Усё будзе залежаць ад эканамічнай эфектыўнасці. Але адназначна, што дзецям там будзе лепш. Гэта няправільна, калі ў класе адно-два дзіцяці. Яны ж нават не могуць адно з адным пакамунікаваць.

Школа знаходзіцца ў двух будынках. У адным будынку 28 вучняў, у другім будынку 20. У першым будынку на 28 вучняў прыпадае 15 чалавек настаўнікаў і абслуговага персаналу.

— Я не супраць — хай сабе вучацца. Але я ж не магу пакінуць на аднаго вучня аднаго настаўніка, — працягваў Зайчук. — Вы ж не можаце на Еўрарадыё зрабіць так, каб на аднаго работніка быў адзін начальнік? Мы ж сёння ідзём да рынкавых адносін, кожны лічыць грошы. Можа быць, у Еўропе так, што на аднаго вучня — адзін настаўнік?

Тут яшчэ шмат спадарожных пытанняў: і прыбіральню тут трэба будзе будаваць, гэта ж укладанне фінансавых сродкаў. І праводку там трэба мяняць. Калі гэта ўсё палічыць, то танней пабудаваць новую школу.

Хочаце гаварыць па-беларуску — збярыце подпісы 75% бацькоў

Перавесці школу на беларускую мову не праблема, лічыць старшыня. А школу ў Амелянцы закрываюць зусім не праз тое, што яна беларускамоўная.

— Я сказаў: у мяне школа ёсць, 825 чалавек, самая вялікая ў раёне. Збярыце 75 адсоткаў подпісаў бацькоў — і я яе пераводжу на беларускую мову. Хочуць гаварыць на мове — будуць гаварыць на мове.

Валянцін Зайчук адказвае, што доўгая дарога да школы — не перашкода, а чуткі раздзімаюць тыя, у каго і дзяцей тых няма. Транспарт для перавозкі таксама абяцае знайсці.

— Гэта кажуць тыя, хто, акрамя Паўла Кендыся, дачынення да школы не мае абсалютна ніякага. Хай сваіх дзяцей народзяць спачатку і потым робяць нейкія высновы.

З беларускай мовай "няма куды пасунуцца"

Павел Кендысь здзіўляецца: як толькі закранаецца тэма нацыянальнай мовы, адразу пачынаюцца нейкія непаразуменні:

— Калі год таму выйшла петыцыя за захаванне беларускамоўнай школы, адразу ў раёне пачалася паніка — маўляў, паднялі палітычнае пытанне. Як толькі пытанне датычыцца беларускай мовы, яна аўтаматычна трапляе ў плоскасць палітыкі. Я ў гэтым вінаваты? Гэта ж улада стварыла такія ўмовы, што беларускай мовы днём з агнём не знойдзеш і ўсё беларускамоўнае ўжо апрыёры лічыцца нейкім варожым і апазіцыйным! У краіне створана такая сітуацыя, што з беларускай мовай "няма куды пасунуцца".

Калі школу закрыюць, то пацерпяць не толькі дзеці, але і настаўнікі, лічыць Павел.

— Раённая ўлада будзе абавязаная прапанаваць настаўнікам месцы. Натуральна, гэта будзе не блізка. Камусьці, можа быць, пашанцуе, атрымаюць недалёка месца якое-небудзь. І то я сумняваюся, што ім там забяспечаць стаўку. Усюды, як правіла, штат укамплектаваны, і ніхто не хоча дзяліцца настаўніцкімі гадзінамі. У лепшым выпадку частка настаўнікаў пойдзе ў тую самую школу ў Пагранічнай. А частка настаўнікаў, я думаю, атрымае прапанову ездзіць працаваць чорт ведае куды, і невядома яшчэ — па спецыяльнасці ці не.

Старшыня райвыканкама кажа, што цікавіўся меркаваннем школьнікаў.

— Дзеці былі шакаваныя: у якіх умовах цяпер яны вучацца — і якія ў іншай школе! Яны гатовыя ездзіць, гэта ж 15-17 хвілін. Рэч тут не ў тым, на якой мове будуць гаварыць — на беларускай, на рускай ці на кітайскай. Галоўнае ў зносінах дзяцей, каб яны развіваліся, каб яны жылі і вучыліся ў нармальных умовах. Школ беларускамоўных няшмат, але што зробіш? Доля такая ў гэтай школы, — кажа Валянцін Зайчук. — У ВНУ на беларускай мове дзесьці выкладаюць? Рэч у тым, што, калі тыя, хто паступае [з беларускамоўных школ. — Еўрарадыё], пераходзяць вучыцца ў ВНУ, яны там на першым курсе ўсё роўна перабудоўваюцца на рускую мову.

Еўрарадыё пагутарыла з выпускнікамі, якія нядаўна пакінулі Амелянецкую школу. І вось што яны кажуць.

— Мне б не хацелася, каб школу закрывалі. У Пагранічную я ўжо не траплю, бо буду паступаць, але мой малодшы брат будзе туды ездзіць. Тым больш давядзецца рана ўставаць і будзе крыху цяжка ад таго, што там руская школа, а ў нас беларуская, — дадае яшчэ адзін вучань з Амелянецкай школы.

Каб сачыць за галоўнымі навінамі, падпішыцеся на канал Еўрарадыё ў Telegram.

Мы штодня публікуем відэа пра жыццё ў Беларусі на Youtube-канале. Падпісацца можна тут.