90% адпад. Як дзяржава ратуе дрэвы, а яны ўсё роўна гінуць
Вясновая пасадка дрэў на праспекце Незалежнасці ў Мінску
Спецыялісты УП "Мінскзелянбуд" і беларускія навукоўцы збіраюцца распрацаваць прэпарат, які змог бы абараніць дрэвы ад супрацьгалалёдных рэагентаў. За зіму яго абяцаюць пратэставаць на праспекце Незалежнасці ў Мінску.
Вынікі эксперыменту мы даведаемся вясной. Але вось на пытанне, чым канкрэтна будуць апрацаваны кроны і ствалы і ці не нашкодзіць апыляльнік людзям і хатнім жывёлам, на прадпрыемстве пакуль адказаць не могуць.
А ў Акадэміі навук наогул здзіўляюцца: "Прынамсі мы нічога не распрацоўвалі".
Кіселепадобная сумесь
Кіраўнік службы па добраўпарадкаванні і ўтрыманні аб'ектаў зялёнай гаспадаркі Анжаліка Пузанкова распавядае Еўрарадыё: "Гэта павінна быць кіселепадобная сумесь, можа быць, з даданнем крухмалу, якую выпараць на кроны і ствалы, і нават дададуць у лункі дрэў. На працягу сутак яна застыне, стварыўшы своеасаблівую ахоўную плёнку, у якой, апроч іншага, будуць утрымлівацца мікраэлементы для падкормкі".
На прэс-канферэнцыі на пачатку кастрычніка прадстаўнік Мінскзелянбуда казала, што да распрацоўкі прэпарата будзе прыцягнутая Акадэмія навук, і нават назвала месца правядзення эксперыменту: каля будынку Галоўпаштамта. Але цяпер агучваць, што увойдзе ў склад прэпарата, адмаўляецца. Маўляў, "пакуль не час, мы будзем спрабаваць. Паэксперыментуем на чатырох-пяці дрэвах і, калі досвед апынецца ўдалым, паведамім".
Нам таксама не распавялі, спецыялісты якога падраздзялення НАН будуць працаваць над прэпаратам (ці ўжо пачалі?).
"Яшчэ невядома, добра гэта будзе ці дрэнна, але мы спадзяёмся, што гэта будзе добра", — кажа Анжаліка Пузанкова.
"Улады павінны даваць справаздачу, на што ідуць грошы з бюджэту"
З такім падыходам катэгарычна не згодны каардынатар кампаніі "Гарадскі ляснічы" Ігар Корзун.
"Па ідэі, мы павінны радасна пляскаць у далоні і казаць: "Ура-ура, у нас выратуюць дрэвы!", — разважае ён. — Але гэта ўсё робіцца не так. Гарадскія ўлады павінны даваць справаздачу, на што ідуць грошы з бюджэту. Маўляў, за апошнія 10-15 гадоў намі было выдаткавана столькі-то грошай, каб захаваць дрэвы ўздоўж праспекта. Дрэвы загінулі з-за таго, што дарогі пасыпаюць соллю. У цяперашні час мы прыйшлі да высновы, што для эканоміі гэтых сродкаў трэба распрацаваць прэпарат. Столькі грошай сыдзе на апрацоўку аднаго дрэва. Мы збіраемся правесці эксперымент над пяццю ці дзесяццю. Толькі ў такім выпадку мы будзем ведаць, на што ідуць нашы падаткі".
Актывіст абураецца, што ўжо некалькі гадоў не можа атрымаць элементарную інфармацыю: якая частка высаджаных дрэў прыжываецца, а якая гіне.
"Яны не ідуць на адкрыты дыялог. Максімум, чаго я дамогся, гэта "не менш за 6% не прыжываецца". Але колькі гэта — 10, 20, 30? І чаму яны не прыжываюцца? Усе гэтыя працэнты — хлусня, у чым можа пераканацца нават непрафесіянал, прайшоўшыся па праспекце", — заяўляе Ігар Корзун.
Да эксперыментаў над дрэвамі ён ставіцца "вельмі скептычна, калі не сказаць негатыўна":
"Калі ўжо хто-небудзь хоча эксперыментаваць за народныя грошы, тады няхай вынесе абгрунтаванне, а ў далейшым зробіць справаздачу аб выніках эксперыменту. Цяпер рапартуюць, што нейкім невядомым прэпаратам пройдуць па нашых дрэвах. А калі нешта не атрымаецца, ніхто пра гэта нават не ўспомніць. Чаму трэба нешта распрацоўваць, калі за мяжой можна купіць ужо гатовы правераны прадукт, і не факт, што ён абыдзецца даражэй за эксперымент?"
Мы вырашылі праверыць, ці сапраўды ў УП "Мінскзелянбуд" замоўчваюць інфармацыю пра тое, колькі з высаджаных дрэў прыжываецца, а колькі гіне.
"Падлік вядзем, — кажа Анжаліка Пузанкова. — Не менш за 6% не прыжываецца". На просьбу Еўрарадыё патлумачыць і агучыць лічбы спецыяліст адмаўляе: "Няма пад рукой".
Хто потым будзе прыбіраць горад ад ліпкага рэчыва?
Загадчык сектара маніторынгу расліннага свету інстытута эксперыментальнай батанікі НАН Беларусі Аляксандр Суднік дзівіцца, што ў УП "Мінскзелянбуд" заяўляюць пра нейкія эксперыменты, а навукоўцы пра гэта нічога не ведаюць.
"Гады 2-3 таму падобная ініцыятыва ўжо была, — успамінае ён. — Быццам бы тады дрэвы збіраліся апрацоўваць патакай. На жаль, ніхто не думае пра наступствы. Хто потым будзе прыбіраць горад ад рэчыва, якое ліпне і размазваецца?"
"Пра тое, што УП "Мінскзелянбуд" збіраецца тэставаць нейкі новы прэпарат, я чую ўпершыню, — адзначае прадстаўнік НАН. — Мне здаецца, прасцей ўжо накрываць дрэвы, калі на тое пайшло. Давайце ўключым логіку. Дапусцім, зараз мы апрацуем кроны, прэпарат застыне, заўважу, калі зіма будзе не дажджлівай, як у нас часта бывае. Але што будзе вясной? Як потым пазбавіцца ад яго слядоў?"
Толькі на МКАД трэба "высыпаць" $5 млн
У Беларусі ў якасці супрацьгалалёднага рэагенту выкарыстоўваецца хларыд натрыю (NaCl). Навуковец расказвае, што, калі лёд падтае, утворыцца водна-саляная сумесь, якая трапляе ў глебу, а яшчэ выпараецца і асядае на кронах дрэў. Вышыня ўзняцця рэчыва — 15-20 метраў. Трапляючы на дрэвы, соль выклікае іх пашкоджанні. Калі вясной пройдуць раннія дажджы, то яна можа змыцца. Але ў глебу патрапіць усё адно.
"Мы выкарыстоўваем NaCl, таму што гэта абыходзіцца танней, — лічыць Аляксандр Суднік. — У Маскве і ваколіцах калісьці таксама ўжывалі NaCl. Скончылася гэта тым, што на адрэзку 200 метраў ўсе зялёныя насаджэнні загінулі. Цяпер там выкарыстоўваюць хларыд кальцыю (CaCl2). За мяжой у асноўным выкарыстоўваецца CaCl2. Ён больш цяжкі, таму не ўплывае на дрэвы, як NaCl".
У Францыі, распавядае Аляксандр Суднік, і зусім на прыродных тэрыторыях у якасці супацьгалалёдных прэпаратаў выкарыстоўваюць стратэгічна бяспечныя сумесі. Але каштуюць яны каля аднаго даляра за кілаграм. А значыць, толькі на МКАД, каб не загубіць дрэвы, вобразна кажучы, трэба высыпаць $5 млн. "Гэта вельмі дорага — вось чаму мы працягваем выкарыстоўваць NaCl", — канстатуе ён.
90% Адпаду
Вучоны згаджаецца, што, імкнучыся зэканоміць на супрацьгалалёдных рэагентаў, дзяржава "сыходзіць у мінус", таму што дрэвы гінуць, іх прыходзіцца саджаць зноў, потым яны не прыжываюцца, неабходна думаць і распрацоўваць нейкія ахоўныя прэпараты — на ўсё гэта патрэбныя грошы. І гэта грошы падаткаплацельшчыкаў.
"Праблема ў тым, што ўлады не хочуць слухаць навуку, — тлумачыць вучоны. — Калі мы жорстка забараняем і кажам: ніякіх восеньскіх пасадак ўздоўж аўтамабільных дарог быць не павінна, ніхто не звяртае на гэта ўвагі. Так, мы прызнаём, што прыжывальнасць пасля восеньскіх пасадак лепшая. Але, проста уключыўшы элементарную логіку, без усялякіх лічбаў, можна прааналізаваць: дрэвы, высаджаныя восенню, яшчэ не паспяваюць толкам укараніцца, а мы пасыпаем іх зімой соллю. Зразумела, яны імгненна гінуць".
"Мы паўтараем пра гэта даўно, але дрэвы працягваюць саджаць, калі нельга, нягледзячы на тое што вопыт даказвае — яны гінуць. Мінулай восенню па Мінскай вобласці былі высаджаныя дрэвы — у гэтым годзе мы атрымалі больш за 90% адпаду амаль па ўсіх пасадак. Прыжывальнасць дрэў склала каля 40%. І гэта з таго, што высадзілі вясной", — кажа ён.
