Гісторыя добраахвотніка ІРА пра галадоўку, якая змяніла свет

Турэмная галадоўка 1981 года ў Вялікабрытаніі — трагічная старонка ў еўрапейскай гісторыі. У ёй бралі ўдзел дзясяткі байцоў ІРА, узброенага руху за аб'яднанне Ірландыі, якія трапілі ў брытанскую турму Мэйз за падрыхтоўку тэрактаў і напады на паліцэйскіх. Тагачасная брытанская прэм'ер-міністр Маргарэт Тэтчар не спяшалася выконваць патрабаванні галадоўшчыкаў. Пасля смерці дзесяці ўдзельнікаў галадоўкі за баранэсай на ўсё астатняе жыццё замацавалася мянушка "Жалезная лэдзі".

Галадоўка стала адным з паваротных момантаў ва ўзброеным канфлікце паміж брытанскімі ўладамі і ірландскімі апалчэнцамі, які забраў тысячы жыццяў у другой палове ХХ стагоддзя. Лоўрэнс МакКёун (Laurence McKeown) быў сярод байцоў ІРА, якія галадалі ў турме Мэйз. Ён уступіў у галадоўку, калі чацвёра яго таварышаў ужо памерлі. Пасля 70 дзён на вадзе і солі, калі ён перастаў прыходзіць у прытомнасць, яго сям'я дала уладам дабро на медыцынскае ўмяшанне, і МакКёуна выратавалі. Сёння ён — драматург і грамадскі дзеяч. "Еўрарадыё" пагутарыла з МакКёунам на кінафестывалі Watch Docs у Мінску, куды ён прывёз фільм пра Майрэд Фарэл (Mairéad Farrell) і іншых добраахвотнікаў ІРА, якія загінулі.

Нягледзячы на ​​розныя акалічнасці і характар ​​дзейнасці, Лоурэнса МакKёуна часта ўспамінаюць у кантэксце галадоўкі Алега Сянцова, украінскага палітвязня ў Расіі. У інтэрв'ю МакКёун распавядае, чаму рашыўся на галадоўку, як перажыў яе, што адчуваў, калі паміралі яго сябры. Ён кажа, што без усялякіх сумневаў хоць заўтра паўтарыў бы два сваіх крокі: уступленне ў ІРА і тую самую галадоўку. Ірландзец лічыць, што турэмная галадоўка як форма пратэсту актуальная і сёння, але страчвае эфектыўнасць без падтрымкі звонку. І падтрымлівае Алега Сянцова.

Еўрарадыё: Калі вы далучыліся да Ірландскай рэспубліканскай арміі і чаму вырашылі ўступіць у яе шэрагі? Як гэта было?

Лоўрэнс МакКёун: Я нарадзіўся ў 1956 годзе, жыў у графстве антрэ, што прыкладна ў 20 мілях ад Белфаста [Паўночная Ірландыя. — Еўрарадыё]. Спачатку ўсё ішло мірна. Але калі мне было 12-13 гадоў, пачаліся сепаратысцкія пратэсты. Важна памятаць, што канфлікт на поўначы Ірландыі пачаўся не з ІРА, а з мірных маршаў супраць дыскрымінацыі ў сферы занятасці і жылля. Цяпер гэта асноўныя правы грамадзян, але ў 1968 годзе былі іншыя часы: у Амерыцы быў Марцін Лютар Кінг і кампанія за правы чорных людзей, у Парыжы грымелі студэнцкія беспарадкі... 1968-ы быў годам перамен, і я думаю, што ў маёй сітуацыі, у маёй краіне, тады з'явілася пакаленне, якое атрымала шырокі доступ да вышэйшай адукацыі. Думаю, што пакаленне маіх бацькоў хацела абурацца, аднак пакорліва трывала. Маё ж пакаленне пачало падымаць галаву, патрабуючы роўнасці і спынення дыскрымінацыі.

У той час паліцыя і ваенізаваныя фармаванні сілай разганялі людзей, якія змагаліся за грамадзянскія правы. А калі тыя беглі, іх адстрэльвалі брытанскія вайскоўцы. У студзені 1972 года здарылася Крывавая нядзеля ў Дэры, калі дэсантнікі адкрылі агонь па бяззбройных дэманстрантах. Трынаццаць былі забітыя на месцы, а адзін загінуў пазней. Пачалася маштабная партызанская вайна. ІРА, якой амаль не было чуваць у 1960-х гадах, выйшла на першы план.

Ірландская рэспубліканская армія — паўстанцкая арганізацыя, мэтай якой была барацьба супраць брытанскага кантролю над Паўночнай Ірландыяй, населенай пераважна этнічнымі ірландцамі. Створаная пасля абвяшчэння незалежнасці Ірландскай рэспублікі ў 1919 годзе, у сярэдзіне стагоддзя ІРА сышла ў падполле, а да канца 1960-х яе радыкальныя крылы перайшлі да паўнамаштабнай партызанскай вайны супраць брытанскай арміі, паліцыі і афіцыйных асоб. Арганізацыя была прызнаная тэрарыстычнай урадамі Вялікабрытаніі і ЗША, яе дзейнасць была таксама забароненая ў Ірландыі.

У 1998 годзе ІРА абвясціла пра спыненне ўзброенай барацьбы. Гэта было адно з ключавых мірных пагадненняў для Еўропы ў 20-м стагоддзі. Цягам канфлікту з абодвух бакоў загінула 3700 чалавек, з іх 1800 ад рук ІРА, уключаючы 600 цывільных грамадзян. Дзясяткі тысяч пацярпелі.

Такім чынам, я рос у гэтай атмасферы. Бліжэй да 16 гадоў я стаў больш цікавіцца тым, што адбываецца, ірландскай гісторыяй і тым, як Паўночная Ірландыя была штучна створаная ў 1921 годзе. Калі мне споўнілася 16 гадоў, я вырашыў, што хачу ўступіць у шэрагі ІРА. Першапачаткова там было вельмі мала людзей, гэта была вельмі сакрэтная арганізацыя. Пасля некаторых намаганняў і чакання я далучыўся да ІРА ва ўзросце 17 гадоў.

Тады я верыў, што ўзброеная барацьба была адзіным спосабам, якім мы маглі высунуць патрабаванні пра аднаўленне грамадзянскіх правоў, роўнасць і ўз'яднанне нашай краіны, таму што апрабаваныя мірныя метады былі задушаныя. Такім чынам, у 17 гадоў я быў сябрам ІРА, а прыкладна праз восем месяцаў мне давялося сысці з дому. Пасля гэтага я быў "на ўцёках"

Лоўрэнс МакКёун: Не, на самай справе, аднойчы каля дзвюх гадзін ночы мяне проста забралі з дому. А шостай гадзіне прыбылі каралеўскія канстэблі Ольстэра і арыштавалі мяне. Яны ведалі, што я быў удзельнікам ІРА. За домам вялося назіранне, ці хтосьці паведаміў, ці нешта такога кшталту. Мяне арыштавалі і даставілі ў Белфаст у адзін з адмысловых цэнтраў для допытаў, сфармаваны ў тым жа годзе. Пасля допыту мне было прад'яўленае абвінавачванне ў нападзенні на паліцэйскага інфарматара, раненні супрацоўніка паліцыі, а таксама ў серыі выбухаў, якія лічыліся за ІРА. У наступным годзе [1977. — Еўрарадыё] мне вынеслі прысуд [за арганізацыю тэрактаў і замах на забойства брытанскага паліцэйскага. — Еўрарадыё] і адправілі ў турму. Пажыццёвае зняволенне.

Коўдравы пратэст, Брудны пратэст

1976-ы быў асаблівым годам. Першага сакавіка было прынятае новае заканадаўства. Да гэтага людзі, якіх арыштавалі за сувязь з ІРА ці іх прыхільнікамі, лічыліся палітычнымі зняволенымі, таму не насілі турэмныя робы і не прыцягваліся да работ. Яны займаліся адукацыяй, у тым ліку палітычнай, і іншымі рэчамі. Але з 1-га сакавіка 1976 года ўсіх злачынцаў сталі раўняць пад адзін грэбень. Не стала такога паняцця як палітычнае злачынства. Гэта азначала, што ўсе насілі турэмныя робы, прыцягваліся да работ, падсяляліся да крымінальнікаў і таму падобнае. Рэспубліканскія зняволеныя не былі згодныя з такім становішчам...

Еўрарадыё: ...і пачалі галадоўку.

Лоўрэнс МакКёун: Так, але да гэтага былі пяць гадоў інтэнсіўных акцый пратэсту, калі мы адмаўляліся насіць турэмныя робы. Нас трымалі пад замком у адзіночных камерах суткі напралёт. Мы хадзілі голымі — каб прыкрыцца, былі толькі коўдры. У 1978 годзе пратэст узмацніўся, яго назвалі брудным пратэстам. У нас не было доступу да прыбіральняў [зняволеныя блакавалі доступ да сваіх камер, таму не было магчымасці іх чысціць. — Еўрарадыё], таму сцены ў камерах былі пакрытыя экскрэментамі. Мы не мыліся. Асабіста я не мыўся тры гады...

Еўрарадыё: Сапраўды?

Лоўрэнс МакКёун: З сакавіка 1978 года да пачатку галадоўкі.

Еўрарадыё: Гэта быў нейкі мэтад ціску на вас?

Лоўрэнс МакКёун: Думаю, што турэмныя ўлады не чакалі Коўдравага пратэсту, калі мы насілі коўдры замест роб. Мабыць, яны былі ў разгубленасці. У 1978 годзе ўлады паспрабавалі спыніць нас пры дапамозе гвалту і адмовы ў доступе да прыбіральняў, душавых і гэтак далей [ўсё пачалося з таго, што зняволеныя самі адмаўляліся выходзіць з камер, таму што звонку іх збівалі турэмшчыкі. — Еўрарадыё]. У адказ мы пакрывалі сцены камер экскрэментамі. Тады ўсё засталося без змен. Нас кругласутачна трымалі пад замком. Голыя, нястрыжаныя, на сценах дзярмо, без сувязі з вонкавым светам. Зняволеным гвалтам стрыглі бароды і валасы, што было яшчэ адной праявай жорсткасці.

Мы пастаянна супраціўляліся, нашы сем'і пратэставалі, многія іншыя людзі працавалі над урэгуляваннем сітуацыі і спрабавалі весці перамовы за кулісамі. Яны былі ў кантакце з брытанскім урадам. Такім чынам, па-за сценамі турмы было праведзена мноства кампаній, накіраваных на тое, каб выправіць сітуацыю з пяццю простымі патрабаваннямі: права насіць уласнае адзенне, права не выконваць турэмную працу, права на адукацыю, права на наведванне...

У ірландскай гісторыі шмат прыкладаў, калі рэспубліканцы выкарыстоўвалі галадоўку ў якасці зброі, таму што гэта адзінае, што ў цябе ёсць, калі ты сядзіш у турме. Часам паспяхова, часам беспаспяхова. Наша галадоўка пачалася ў 1981 годзе — 1-га сакавіка, роўна праз пяць гадоў пасля ўвядзення новага заканадаўства. І першым, хто абвясціў галадоўку, быў Бобі Сэндс [добраахвотнік ІРА, ў 1977 годзе асуджаны на 14 гадоў зняволення за ўдзел у перастрэлцы. 1 сакавіка 1981 года пачаў галадоўку ў турме Мэйз. Праз 66 дзён першым з галадоўшчыкаў памёр ад знясілення. — Еўрарадыё].

Мы ўсе былі ўпэўненыя, што Бобі памрэ

Еўрарадыё: Ці памятаеце вы той дзень, калі Бобі Сэндс пачаў галадоўку? Чаму вы таксама вырашылі далучыцца да яе?

Лоўрэнс МакКёун: Пры канцы 1980 года была галадоўка, у якой удзельнічалі сем чалавек. Яна працягвалася 53 дні і скончылася, калі мы падумалі, што існуе пагадненне. Нам паабяцалі пагадненне. Але як толькі пратэст скончыўся, і галадоўшчыкі зноў пачалі есці, брытанскі ўрад адмовіўся выконваць абяцанні. Была складаная сітуацыя. Тады я вызваўся добраахвотнікам, але мяне не выбралі.

Калі Бобі пачаў адзіночную галадоўку, усё было інакш. Мы падключаліся па чарзе. Праз два тыдні Фрэнсіс Х'юз далучыўся да галадоўкі. Потым мы прапусцілі яшчэ тыдзень, каб не апынуцца ў крытычным стане ўсім адначасова. Мы спадзяваліся на лепшае, але я добра памятаю: мы ўсе тады былі ўпэўненыя, што Бобі памрэ.

А потым, пасля тыдня галадоўкі памёр член парламента [Фрэнк Магуайер]. Былі абвешчаныя дадатковыя выбары, і Бобі Сэндса вылучылі кандыдатам. Ён перамог і стаў членам Палаты абшчын. Член брытанскага парламента, агульнапрызнаная палітычная фігура, і па сумяшчальніцтве — злачынец. Тады мы пераключыліся з думак пра смерць на мары пра перамогу. Але затым, праз некалькі дзён пасля яго абрання, стала ясна, што брытанскі ўрад па-ранейшаму не збіраецца ісці насустрач.

Праз 66 дзён Бобі памёр, і ўсім стала зразумела: калі яны дапусцілі смерць члена парламента, то і іншым наканавана загінуць. Да таго часу яшчэ трое далучыліся да нас. Я збіраўся галадаць, таму што я верыў у ідэю. Верыў, што палітвязні не злачынцы. Я лічыў, што нашы патрабаванні былі мінімальнымі. Мне было 24 гады, я быў нежанаты, без дзяцей. У галадоўцы таксама ўдзельнічалі людзі, якія былі жанатыя, мелі дзяцей, і яны памерлі...

Еўрарадыё: Значыць, яны рызыкавалі мацней, таму што ў іх былі сем'і?

Лоўрэнс МакКёун: Так, сем ўдзельнікаў галадоўкі мелі сем'і, і яны памерлі. Я быў халасты, мне было лягчэй прыняць такое рашэнне. Тады каля ста вязняў вызваліся на галадоўку.

Я пачаў галадоўку 29 чэрвеня, пасля таго як чацвёра зняволеных ўжо былі мёртвыя. Мая галадоўка працягвалася 70 дзён.

3 літры вады і крыху солі

Еўрарадыё: Гэта вельмі доўга. Вы проста пілі ваду і нічога не елі, наколькі я разумею?

Лоўрэнс МакКёун: Так. Я проста піў ваду і прымаў соль. Таму што соль патрэбная для працы мозгу. Раяць піць па меншай меры шэсць пінт вады ў дзень, гэта дзесьці тры літры.

Еўрарадыё: І гэта ўсё — тры літры вады і крыху солі?

Лоўрэнс МакКёун: У асноўным, да. Вада патрэбная, таму што цела пачынае есці сябе знутры і выпрацоўвае шмат таксінаў. Вам патрэбная вада, каб прамыць ныркі. Пасля 40 дзён пачынае пагаршацца зрок. У мяне дваілася ў вачах. Быў ясны падвойны зрок, як дзве выявы.

Еўрарадыё: Ці сапраўды ясны?

Лоўрэнс МакКёун: Ясны, але дваілася. Затым на вочы падае заслона. Іншыя галадоўшчыкі слеплі — гэта позняя пераломная стадыя. Акрамя таго, пачынае штукарыць ваш нюх. Напрыклад, вада можа дрэнна пахнуць, і вельмі цяжка піць яе. Нам пачалі прыносіць бутыляваную ваду, крынічную ваду з Шатландыі ці аднекуль яшчэ, каб паспрабаваць зразумець, ці дапаможа гэта. Але калі яна пахне лакам для падлогі або ласьёнам пасля галення, гэта становіцца... цікавым. Нюх абвастрыўся, піць ваду было ўсё цяжэй. Адны памерлі ад нырачнай недастатковасці, іншыя ад сардэчнага прыступу і па іншых прычынах. І быў моцны ціск на сем'і, на жонак і маці, каб яны ўмяшаліся ў працэс.

Еўрарадыё: Ваша сям'я дала дазвол на медыцынскае ўмяшанне...

Лоўрэнс МакКёун: Мы адмаўляліся есці, а турэмныя ўлады і не збіраліся сілком карміць нас. Але ёсць такое паняцце, як даверанасць. Калі нехта ўпадаў у кому, быў без прытомнасці, бліжэйшы сваяк станавіўся адказнай асобай, і мог даць згоду.

"Я паваліўся ад сонечнага ўдару. А калі ачуняў, Тома ўжо не было з намі"

Еўрарадыё: Якія былі вашы адчуванні ў апошні дзень галадоўкі? 70 дзён гэта сапраўды шмат, гэта больш за два месяцы без ежы.

Лоўрэнс МакКёун: Гэта праўда. Першае, што мы стараліся рабіць кожны дзень, незалежна ад стану, — гэта ўстаць з ложка, нават калі трэба было пасядзець на крэсле. Нас трымалі ў турэмным шпіталі, а не ў камеры. Але гэта турма, гэта турэмны шпіталь. Мы маглі хадзіць па нашым лазарэце ці дзесьці яшчэ. Мы псіхалагічна спрабавалі сябе прымусіць не спаць пастаянна. Але затым непазбежна наступаў момант, калі ўстаць з ложка ўжо немагчыма фізічна.

Еўрарадыё: Вы думаеце, што зрабілі ўсё што маглі? Вы гэта адчувалі?

Лоўрэнс МакКёун: Кожны раз, калі надыходзіць крытычная стадыя, сям'і дазваляюць заставацца ў шпіталі. Маёй сям'і дазволілі наведванне на 68-ы дзень. Мая свядомасць яшчэ была яснай, я ўсё разумеў... Я мог заснуць, потым прачнуцца і заставацца ў свядомасці. Таму я памятаю, як усе яны прыходзілі. Усе, акрамя маці, прасілі мяне спыніць галадоўку, а я адмаўляўся. На наступны, 69-ы дзень я не памятаю, як размаўляў з імі. Але, мабыць, я адказваў на пытанні. На 70-ы дзень доктар праверыў мае рэфлексы і сказаў, што я цалкам не ў прытомнасці. Вось тады мая маці дала дазвол. І што яны зрабілі? Мне паставілі кропельніцы на абедзве рукі, а пасля адвезлі ў грамадзянскую бальніцу.

Еўрарадыё: А сёння вам часта ўспамінаюцца тыя часы? Можа быць, у сне? Або толькі падчас інтэрв'ю з журналістамі?

Лоўрэнс МакКёун: Я памятаю даволі шмат з таго часу. Верагодна, вы чулі, што людзі маглі памерці ад раптоўнага раздражняльнага гучнага шуму, а калі ён сціхаў, можна было пачуць, як зачыняюцца і адчыняюцца краты, і да таго падобнае. Часам можна было пачуць плач, калі тут была нейкая сям'я. Ці... Том Макэлві ў тую раніцу выйшаў з дзвярэй сваёй камеры, якая была адкрытая. Ён сядзеў і курыў цыгарэту. Я быў на двары, і раптам упаў ад сонечнага ўдару. А калі я апрытомнеў, Тома ўжо не было з намі... Я не часта дзялюся ўспамінамі, якія тычацца іншых людзей. Думаю, што яны могуць утрымліваць вельмі вострыя моманты, яны часам аказваюцца вельмі балючымі. Мае ўспаміны і цяпер яшчэ вельмі яскравыя.

У наступныя гады і месяцы ўсё зняволеныя былі вызваленыя ў межах Белфасцкага пагаднення, а турма была зачыненая. А потым мы, былыя зняволеныя, правялі кампанію па захаванні турмы. Такая своеасаблівая іронія. У адпаведнасці з Законам аб спадчыне, будынак, які мае гістарычную каштоўнасць, павінен быць захаван. У той час была спроба разбурыць турму, зраўняць яе з зямлёй. Мы падалі заяву з мэтай захаваць будынак, і выйгралі. Потым брытанскі ўрад падаў апеляцыю, але мы зноў выйгралі. Што такое турма? Мы хацелі захаваць турэмны шпіталь, дзе праходзіла галадоўка, і часткова саму турму, каб можна было ўявіць, як яна тады выглядала, а пасля ператварыць усё гэта ў музей. Гэтага яшчэ не адбылося, але абавязкова адбудзецца.

Перад галадоўкай важна высветліць, якія ў вас слабыя месцы

Еўрарадыё: Што вы думаеце пра тую галадоўку цяпер? Ці была яна эфектыўным спосабам барацьбы з турэмнай сістэмай?

Лоўрэнс МакКёун: Гэта залежыць ад таго, што маецца на ўвазе пад эфектыўнасцю. Некаторыя могуць правесці аналіз галадоўкі 1981 года і сказаць: дзесяць чалавек загінулі, у вас было пяць патрабаванняў, а дамагліся вы толькі права насіць ўласную адзенне. Але гэта было самае важнае патрабаванне, таму што мы казалі, што ніколі не надзенем брытанскія турэмныя робы. І не надзелі. Мы змаглі арганізавацца і зрабіць гэта, і мы маглі зрабіць усё што заўгодна.

Так, гэта нібыта і не перамога. Але калі паглядзець на гэта з пункту гледжання ўсёй рэспубліканскай барацьбы... ІРА атрымала шмат добраахвотнікаў і зброі, а таксама грошы і падтрымку за межамі Вялікабрытаніі і Ірландыі. Гэта было нешта накшталт трэніровачнай базы. Эфектыўнасць можна разглядаць з пункту гледжання наладжаных кантактаў.

У апошні час ніхто не кажа, што галадоўка была абсалютна неэфектыўнай. Таму я ацэньваю яе як эфектыўную, таму што былі знешнія зрухі.

Еўрарадыё: Можа быць, вы чулі пра справу Алега Сянцова?

Лоўрэнс МакКёун: Вядома. Галадоўка з'яўляецца даволі распаўсюджанай практыкай, але абавязкова трэба, каб яе падтрымлівалі арганізаванай кампаніяй звонку, дзе б яна ні праводзілася. Калі інфармацыя добра задакументаваная і шырока разрэкламаваная, то сітуацыя мяняецца. Хоць чалавек і рызыкуе памерці, не дачакаўшыся перамен. Але калі ў яго ёсць аднадумцы, пераемнікі, то...

Еўрарадыё: Памерці можна ў любы момант.

Лоўрэнс МакКёун: Важна перад пачаткам галадоўкі высветліць: як будзе рэагаваць ваш арганізм, якія ў вас слабыя месцы. Галадоўка можа па-рознаму ўплываць на людзей. Яе не так проста ажыццявіць.

Турма не зламала нас. Мы зламалі турму

Еўрарадыё: Калі б вы маглі нешта змяніць у мінулым, што б вы змянілі? Можа быць, ваша рашэнне ўступіць у ІРА і ўзяць удзел у галадоўцы?

Лоўрэнс МакКёун: Гэта былі два знакавыя рашэнні, якія паўплывалі на маё жыццё: я ўступіў у ІРА і вырашыў абвясціць галадоўку. Я б паўтарыў гэтыя дзеянні і заўтра. Змены маглі б закрануць нязначныя асабістыя, сацыяльныя моманты... Я правёў у турме 16 гадоў. Людзі звычайна кажуць: "Божа мой!". Мая галадоўка працягвалася 70 дзён. Але ў турме ёсць сяброўскія адносіны, дух таварыства, радасць. І гэта яшчэ не ўсё. Гэта яшчэ праца над сабой. Турма створаная, каб ламаць людзей. Але нас яна не зламала. Наадварот, я думаю, што гэта мы зламалі турму і ператварылі яе ў навучальны лагер, трэніровачны цэнтр ІРА. Гэта барацьба і надзея. Гэта пастаўленыя мэты, таварыства, супрацоўніцтва і сумеснае абмеркаванне. Там, дзе збіраецца шмат людзей, заўсёды ёсць меншасць. Але калі яны збіраюцца разам і падзяляюць канкрэтныя ідэі і мэты, то дзіва, чаго яны могуць дасягнуць.

Еўрарадыё: Якая ваша місія сёння, у сусветным маштабе, пасля ўсяго, праз што вы прайшлі?

Лоўрэнс МакКёун: Я драматург, і лічу, што мастацтва грае важную ролю ў барацьбе. Можна змагацца палітычнымі сродкамі: балатавацца на выбарах і таму падобнае. Але не трэба гэтым абмяжоўвацца! Існуе мноства іншых варыянтаў: СМІ, навуковыя колы, мастацтва, тэатр, кіно. Там вы можаце падняць пытанні, пра якія палітыкі звычайна не кажуць.

Еўрарадыё: Вы верыце, што аднойчы Ірландыя зможа аб'яднацца?

Лоўрэнс МакКёун: Я, безумоўна, веру, што так і будзе. Магчыма, гэта будзе трохі адрознівацца ад таго, што я хачу бачыць. Гэта можа здарыцца праз 20 ці 30 гадоў, калі большасць будзе гатовая да з’яўлення аб'яднанай Ірландыі, будзе гатовая жыць у аб'яднанай Ірландыі, тады... Але я не спяшаюся. Важна тое, што ў нас ёсць роўнасць і справядлівасць і што мы не схільныя да дыскрымінацыі ў любой форме.

Шкадую, што ІРА скончыла ўзброенай барацьбой

Еўрарадыё: Што вы можаце сказаць людзям, якія працягваюць змагацца? Не ў Ірландыі, а ва ўсім свеце. Што параіце?

Лоўрэнс МакКёун: Заўсёды адчуваю сябе няёмка ў ролі дарадцы. Я мяркую, што патрэбная тактыка. Я шкадую, што мы скончылі ўзброенай барацьбой, але часам гэта непазбежна. Думаю, што лепш так, чым ніяк.

У нашым матэрыялістычным свеце многія людзі адключаюцца ад навакольных праблем і адчуваюць сябе даволі камфортна. Яны зачыняюцца ад навакольнай рэчаіснасці: галечы, смерці, смяротнага пакарання, турмы, дыскрымінацыі. А ў некаторых краінах адбываюцца жахлівыя рэчы, нават у параўнанні з тым, што часам здараецца ў Ірландыі. Хочацца верыць, што людзі, якія знаходзяцца ў такіх цяжкіх сітуацыях, яшчэ не згубілі надзею, што яны змогуць арганізавацца і пачаць вырашаць праблемы. Пад ляжачы камень вада не цячэ. У барацьбы ёсць цана, але, калі нічога не рабіць, то мы страцім часцінку сябе. Калі б я ў свой час не рабіў крокі, то сёння адчуваў бы сябе інакш.

Было перакананне, што я паступаў правільна. Наступствы прывялі мяне ў турму. Я мог памерці, але я верыў. І я выжыў, я жывы. Замест таго каб проста існаваць, людзям трэба перш за ўсё ўсвядоміць прыгнёт, пад якім яны жывуць, а пасля пачаць арганізоўвацца. Лепш за ўсё так і паступаць, прычым, у любым цяжкім выпадку і ў любой складанай сітуацыі. Але будуць наступствы. Тады пачынаецца перагляд каштоўнасцяў. Мы можам жыць у нашых камфартабельных дамах і жыць уласным жыццём, або ахвяраваць чымсьці, каб паспрабаваць зрабіць свет лепшым.

Еўрарадыё: І апошняе пытанне. Вы павінны адказаць трыма словамі. Ваша жыццё, як вы можаце апісаць яго трыма словамі?

Лоўрэнс МакКёун: Маё жыццё ў трох словах: сям'я, таварышы і радасць.

Еўрарадыё: Добра. Мастацтва і кіно.

Лоўрэнс МакКёун: Натхняе, адукоўвае, задавальненне.

Еўрарадыё: Сусветная палітыка.

Лоўрэнс МакКёун: Туга, надзея. Ці павінен я сказаць яшчэ адно слова, калі ёсць толькі два?

Еўрарадыё: Не, вядома, не. Двух слоў дастаткова.