11 гарадоў, якія дапамогуць зразумець Украіну

Львоў

Ёсць прымаўка: "Ідэальны Львоў ― гэта Кракаў, а ідэальны Кракаў ― гэта Прага". Львоў ― сталіца Заходняй Украіны і культурная сталіца краіны-сапраўды нагадвае і Кракаў, і Прагу. Гісторыя выглядвае тут літаральна з-за кожнага кута, так што па цэнтры аматарам даўніны лепш гуляць павольна: на сценах дамоў то тут, то там праглядаюць надпісы часоў Аўстра-Венгрыі. Старажытны Львоў наогул шмат разоў мяняў "гаспадароў". Невялікі гістарычны цэнтр горада занесены ў спіс сусветнай спадчыны ЮНЕСКА. Яго можна абысці за паўдня. Але раім затрымацца даўжэй, каб наведаць львоўскія кавярні і таемныя рэстараны, паспрабаваць мясцовы шакалад, піва і настойкі. Зазірніце ў "Капальню кавы" ― гэта падземная кавярня, стылізаваная пад кававую "шахту": надзеньце каску з ліхтарыкам, прагуляйцеся пад цёмнымі скляпеннямі і пакаштуйце спецыяльнай запаянай кавы.

Адэса

Калі таксіст пытаецца ў вас: "Дзе вам ехаць?", Значыць вы ў Адэсе ― знакамітым партовым горадзе з непадобнай ні на якую іншую атмасферай. Дарэчы, адэская мова ― адна з мясцовых славутасцяў. Адэсіты кажуць, што пачуць яе ― усё роўна што забрацца на Эйфелеву вежу ў Парыжы. Каб пачуць аўтэнтычную адэскую мову, адпраўляйцеся на Прывоз ― гэта знакаміты адэскі рынак (праўда, словам "рынак" яго тут ніхто не называе, Прывоз ёсць Прывоз).

У Адэсе захаваліся ціхія дворыкі, дзе паміж дамамі сушыцца бялізна, а старыя гуляюць у шахматы і нарды. У апошнія гады Адэса ператварылася яшчэ і ў галоўны ўкраінскі марскі курорт. Так што, купіце "рАчкі" (так называюць тут дробныя крэветкі), прагуляйцеся па Прыморскім бульвары, а потым адпраўляйцеся да мора слухаць джаз у выкананні хваль.

Каменец-Падольскі

Кажуць, калі ў Вене толькі адкрывалася першая кавярня, у Каменцы-Падольскім іх ужо было дзесяць. Гэты невялікі сярэдневяковы горад перажыў доўгія гады турэцкага валадарства ― адсюль кававая культура. У Каменец-Падольскі едуць для таго, каб убачыць сапраўдны сярэднявечны замак. Ён стаіць на стромкім беразе, на лукавіне ракі Смотрыч. Крэпасць пабудавалі літоўскія князі ў XIV стагоддзі для абароны ад туркаў і татар. Нягледзячы на тое, што замак неаднаразова захоплівалі, ён выдатна захаваўся, цяпер тут музей-запаведнік. У адной з вежаў замка ― майстэрня керамікі, дзе кожны можа папрацаваць з ганчарным кругам. Праз рэчку да горада вядзе высокі каменны мост, з якога адкрываюцца маляўнічыя віды на даліну. Ад самога старога горада, на жаль, мала што засталося, але яго актыўна аднаўляюць.

Чарнаўцы

Чарнаўцы называюць маленькім Парыжам. Практычна некрануты ансамбль горада склаўся на рубяжы XIX ― XX стагоддзяў, калі ён уваходзіў у склад Аўстра-Венгерскай дынастыі Габсбургаў. У першую чаргу, горад вядомы дзякуючы комплексу будынкаў, падобных на Хогвартс ― гэта былая рэзідэнцыя праваслаўных мітрапалітаў Букавіны і Далмацыі. Цяпер тут Чарнавіцкі нацыянальны універсітэт.

Каб вы нічога не прапусцілі, у Чарнаўцах распрацавалі спецыяльны пешаходны маршрут для ўладальнікаў смартфонаў. Па ўсім горадзе раскіданыя таблічкі з вожыкам-гідамі, нумарамі і QR-кодамі, праз якія вы можаце даведацца больш аб тым ці іншым доме, храме або помніку.

Мукачава

Мукачава і Ужгород ― гэтыя два гарады спаборнічаюць за званне сталіцы Закарпацця. У Мукачава турысты наведваюць Паланок ― буйны замак XI стагоддзя са складаным лёсам. У розны час у гэтай першапачаткова княжацкай рэзідэнцыі размяшчаліся турма, казарма і прафтэхвучылішчы. Цяпер у замку музей. А яшчэ ў Мукачава ёсць тэрмальныя крыніцы з тэмпературай вады 35 градусаў, якія карысныя для скуры і сардэчна-сасудзістай сістэмы.

Ужгарад

Ужгарад стаіць на мяжы з Венгрыяй, ён часта пераходзіў з рук у рукі. Горад вырас у Сярэднявеччы з абарончага Ужгарадскага замка. Цяпер тут Закарпацкі краязнаўчы музей. Акрамя таго, варта наведаць Музей народнай архітэктуры Закарпацця і пакаштаваць мясцовую кухню, на якую аказала вялікі ўплыў суседства з Венгрыяй. Дарэчы, і мова тут незвычайная -― нешта накшталт украінска-венгерскай трасянкі.

Івана-Франкоўск

Івана-Франкоўск быў заснаваны палякамі як крэпасць для абароны ад набегаў крымскіх татар і запарожскіх казакоў. Сёння ад яе застаўся толькі фрагмент абарончай сцяны з бастыёнам. Затое добра захавалася рынкавая плошча з сімвалам горада ― будынкам Ратушы. Побач з кожным турыстычным паказальнікам вы можаце спампаваць аўдыягід на англійскай або ўкраінскай мове. На выбар два маршруты: рамантычны і містычны.

У горадзе ёсць і невясёлыя сведчанні іншага, больш позняга часу. У 1941 годзе органы НКУС у Івана-Франкоўску расстралялі больш за 500 чалавек. На месцы гэтых падзей цяпер размяшчаецца мемарыяльны комплекс Дзям'янаў Лаз.

Палтава

Палтава ― адзін з самых старажытных гарадоў Украіны, археалагічныя раскопкі дазваляюць сцвярджаць, што яму больш за 1100 гадоў. У 1709 годзе паблізу горада адбылася знакамітая Палтаўская бітва, у якой браў удзел Пётр I. Бітва надоўга вызначыла лёс горада. У выніку перамогі расійскіх войскаў Полтава ўвайшла ў Расійскую імперыю, а потым і ў Савецкі Саюз.

Полтава мае і літаратурную славу ― тут жыў Мікалай Гогаль. У вёсцы Гогалева знаходзіцца яго музей-сядзіба. Вы таксама можаце наведаць знаёмыя кожнаму школьніку Дзіканьку, Сарочынцы, Міргарад ― усё гэта ваколіцы Палтавы.

Харкаў

Мабыць, няма большых патрыётаў свайго горада, чым харкаўчане. Прыязджайце сюды ― і пераканайцеся самі. Мясцовыя жыхары гатовыя распавядаць пра горад гадзінамі і нават вадзіць па ім экскурсіі. Дарэчы, цяпер яны, хутчэй за ўсё, адправяць вас у вялікі парк забаў ― Парк Горкага, пабудаваны па сучасных заходніх узорах. Амаль што мясцовы Дыснэйлэнд! Зазірніце і ў музей чыгуначнай тэхнікі побач з вакзалам: прагуляйцеся паміж старымі вагонамі, а потым зайдзіце ў незвычайную кавярню, дзе стравы дастаўляюць наведвальнікам маленькія цягнікі.

Харкаў ― другі па колькасці насельніцтва горад Украіны. Яго часта называюць “першай сталіцай”. Менавіта тут была сталіца рэспублікі ў складзе СССР. Гэта бачна і па сучасным абліччы Харкава, у якім захавалася мноства савецкіх артэфактаў і імкненне да гігантызму. Напрыклад, будынак Дзяржпрама або ансамбль плошчы Свабоды ― самай вялікай ва Украіне, на якой стаяў самы вялікі помнік Леніну. Доўгі час на пастаменце заставаліся адны гіганцкія чаравікі правадыра, і мясцовыя жыхары жартавалі: "Сустракаемся на лабутэнах!".

Чарнігаў

Старажытны Чарнігаў ўпершыню згадваецца ў Аповесці мінулых гадоў. Знаёмства з ім варта пачаць з Вала ― былога чарнігаўскага дзяцінца. Тут захаваліся старажытныя Спаскі і Барысаглебскі саборы, царква Іаана Багаслова. У канцы XVIII стагоддзя сцены крэпасці зрылі, на іх месцы разбілі бульвары. Яшчэ адна славутасць горада ― 12 чыгунных гармат, паводле падання, падораных гораду Пятром I за праяўлены гераізм у Палтаўскай бітве са шведамі.

Мясцовыя жыхары кажуць, што практычна ў кожнага месца ў горадзе ёсць свая легенда. Гэта адлюстравана і ў лагатыпе горада. Ім стаў клубок - перапляценне нітак мінулага, сярод якіх зьяўляюцца рысы храма, мяча, рэкі і манаха.

Бучач

Першыя пісьмовыя згадкі пра Бучач адносяцца да XIV стагоддзя. Прыкладна ў гэты час у горадзе будуецца Бучацкий замак. У 1672 годзе пад яго сценамі быў падпісаны мірны дагавор паміж Рэччу Паспалітай і Асманскай імперыяй, згодна з якім, палова горада адышла палякам, а палова ― туркам. Мяжа праходзіла па рэчцы Стрыпе. У такім становішчы горад праіснаваў адзінаццаць гадоў, пакуль палякі разам з гетманам Сагайдачным не атрымалі поўны кантроль над ім. У XVIII стагоддзі замак страчвае сваё абароннае значэнне і паступова прыходзіць у заняпад. Сёння вы можаце палюбавацца яго маляўнічымі руінамі. У гэты час Бучач знаходзіўся пад уладай Аўстра-Венгрыі і пераймаў стыль вялікай імперыі. Тады былі пабудаваныя гарадская ратуша, Васіліянскі манастыр і Успенскі сабор, якія захаваліся да гэтага часу і выкананыя ў рэдкім для Украіны стылі барока.

Наталля Ціханава, "Грамадскае"