Беларус сёлета пойдзе абіраць прэзідэнта ЗША. Як ён гэта будзе рабіць

23/07/2024 - 11:51

Белы дом, Вашынгтон / unsplash

Бізнес-аналітык у лагістыцы, беларус Дзяніс Баранаў сёлета будзе галасаваць на амерыканскіх выбарах. Калі мы пытаемся, з якім настроем засыналі ЗША пасля аб'яўлення пра тое, што Джо Байдэн выбывае з гонкі за прэзідэнцтва, Дзяніс жартуе:

“Засыналі ўсе з добрым настроем: рэспубліканцы — бо цяпер упэўненыя, што перамогуць, а дэмакраты — з палёгкаю, што Байдэн дакладна не прайграе”.

Беларус пераехаў у Штаты больш за 20 гадоў таму. І пільна сочыць за кампаніяй, бо ад яе вынікаў моцна залежыць замежная палітыка краіны. Яго сябры і знаёмыя таксама аддаюць гэтай тэме шмат часу — але звычайна размовы пра выбары пачынаюцца з верасня.

“Улетку ўсё цішэй. Гэты год атрымліваецца пакуль што надзвычайным. Я спадзяюся, што ў 2028-м будзе цішэй. На мой погляд, розніца паміж палітыкай абедзвюх партый стала значна большай за апошнія 8 гадоў, таму людзям падаецца, што вынікі выбараў значна паўплываюць на іхняе жыццё”, — кажа наш суразмоўнік.

Еўрарадыё папрасіла Дзяніса Баранава расказаць, ці такі страшны Дональд Трамп, якім яго малююць медыя, і як выглядае перадвыбарны год у краіне, дзе выбарцы маюць рэальны ўплыў на працэс.

“І шыльды ля шашы, і плакаты ля дамоў, і налепкі на машынах”

Рэкламы кандыдатаў і самой кампаніі шмат — але не ва ўсіх гарадах. У ЗША вынік выбараў вызначаюць штаты, якія “вагаюцца”. У тых штатах, якія традыцыйна падтрымліваюць тую ці іншую партыю, кандыдаты амаль не вядуць агітацыю — ашчаджаюць сродкі.

— То-бок у Нью-Ёрку амаль няма рэкламы кандыдатаў, а ў Вірджыніі і Пенсільваніі яе зашмат. Прычым рэклама тут і на ТБ, і на радыё, і ў інтэрнэце, і шыльды ля шашы, і плакаты ля дамоў, і налепкі на машынах, і нават па пошце, — кажа Дзяніс Баранаў.

Прыкладам, Джордж Буш-малодшы падчас кампаніі 2004 года ніводнага разу не заехаў у Нью-Ёрк. Бо ў Нью-Ёрку ў яго як у рэспубліканца не было шансаў на перамогу.

Сам Дзяніс афіцыйна — незалежны выбаршчык. То-бок, беспартыйны.

— Але звычайна падтрымліваю “аслоў” (асёл — сімвал дэмакратычнай партыі). Я даволі хутка вызначыўся са сваімі палітычнымі поглядамі, бо прыехаў акурат перад тэрактам 9 верасня 2001 года і бачыў, як рыхтаваліся да ўварвання ў Ірак.

Так, дэмакраты маюць шмат хібаў у выказваннях пра дзяржаўны кантроль бізнесу. Але робяць значна менш, чым абяцаюць, бо ўсё ж страчваюць галасы, калі эканоміка ідзе долу.

На мой погляд, кансерватыўная сацыяльная палітыка рэспубліканцаў непаслядоўная і шкодная для грамадства: забарона абортаў без падтрымкі маладых бацькоў вядзе да сотняў тысячаў дрэнна выхаваных дзяцей, якія потым робяцца злачынцамі.

Але рэспубліканцы яшчэ могуць пазмагацца за сімпатыю беларуса. Ён кажа, што можа задумацца пра свой выбар, калі Трампа ў гонцы заменяць на Нікі Хэйлі (яна змагалася з экс-прэзідэнтам за права прадставіць рэспубліканцаў на выбарах).

— Але гэта яшчэ больш непрадказальная падзея, чым адыход Байдэна.

Што ж тычыцца Байдэна, дык мае знаёмыя, якія падтрымліваюць дэмакратаў, выдыхнулі з палёгкаю на гэтых выходных. Амаль усе былі вельмі незадаволеныя яго ўпартасцю. Цяпер абмяркоўваюць, ці варта было яму адразу падтрымліваць Камалу Харыс, а не правесці адкрыты сход, дзе дэлегаты маглі б выбраць кандыдата.

Так, пакуль нельга стоадсоткава казаць, што менавіта Харыс складзе канкурэнцыю Трампу. Ад дэмакратаў яшчэ можа нехта вылучыцца і зрабіцца ёй канкурэнцыяй.

— Але падаецца, што партыйнае кіраўніцтва шмат у якіх штатах вырашыла падтрымаць Харыс. Праз гэта не будзе інтрыгі, каго намінуюць. Цяпер асноўная ўвага будзе да яе выбару віцэ-прэзідэнта. Аналітыкі кажуць, што гэта мае быць нейкі "звычайны мужчына", каб стварыць "баланс кіраўніцтва", — тлумачыць наш суразмоўнік.

Недастаткова проста не быць Трампам

Пытаемся ў Дзяніса, ці моцна змянялася яго жыццё як грамадзяніна пры розных прэзідэнтах. Як адрозніваліся трампаўская і байдэнаўская Амерыкі?

— На маім асабістым жыцці больш адбіваецца склад і палітыка Кангрэсу, чым прэзідэнта, але я сябрую і з жанчынамі, і з геямі, таму ведаю, што для іх больш рызыкаў ад "няправільнага" прэзідэнта.

За абамаўскім часам Вашынгтон расквітнеў, бо сюды прыехала шмат моладзі з усёй краіны, і трэба было аднаўляць забаўляльную інфраструктуру. За трампаўскім часам гэта троху знікла, а потым пандэмія не дазволіла аднавіцца. Але прэзідэнт мае вялізны ўплыў на эканоміку нашага рэгіёна, бо ён можа знізіць выдаткі ва ўсіх міністэрствах і большасці федэральных службаў.

Цяпер людзі троху баяцца, што будзе ажыццяўляцца "Праект 2025", і праз гэта дзясяткі тысячаў страцяць працу, прынамсі часова (умоўна, людзей звольняць з дзяржаўных пасадаў, а замест іх тую ж працу будуць выконваць прыватныя падрадчыкі, якіх будзе прасцей звольніць).

“Праект 2025” — праграма рэформаў, якую нібыта збіраецца рэалізаваць кандыдат ад рэспубліканцаў. Ён падрыхтаваны недзяржаўным аналітычным цэнтрам. Адна з ключавых прапановаў — павялічыць ва ўрадзе колькасць чыноўнікаў, якіх будзе прызначаць і звальняць прэзідэнт. Цяпер большасць супрацоўнікаў федэральнага ўраду — прафесійныя кадравыя спецыялісты, якія захоўваюць свае пасады пры змене прэзідэнта.

CNN высветліла, што ў складанні “Праекта 2025” бралі ўдзел не менш за 140 чалавек, якія працавалі ў адміністрацыі Трампа. Але ж сам Трамп ужо заяўляў, што не ведае, хто стаіць за гэтым праектам, яго афіцыйнай праграмай ён не з’яўляецца.

Зрэшты, ці такі страшны Трамп, якім яго малююць замежныя медыя?

— Праблема не ў самім Трампе, а ў міністрах, дарадцах і кіраўніках розных агенцый, якіх ён прызначыць. Існуе шмат правілаў і праграмаў, якія абароненыя законамі, і існуе не менш правілаў і праграмаў, якія выканаўчая ўлада можа змяняць на сваё меркаванне. Напрыклад, гэта адбывалася ў першы Трампаў тэрмін у міністэрстве адукацыі, калі тагачасная міністарка змяніла некалькі праграмаў на карысць прыватных рэлігійных школаў.

Але ўжо не дастаткова проста не быць Трампам, каб выбарцы захацелі аддаць за цябе свой голас.

— У мяне ёсць добры сябра, адзін з кіраўнікоў буйной крыптавалютнай кампаніі, і ён адмаўляецца галасаваць за дэмакратаў, бо ўпэўнены, што яны знішчаць індустрыю. Ёсць даволі шмат людзей, якія не будуць галасаваць, бо ім не падабаюцца абодва кандыдаты. Але гэтая пазіцыя будзе мець уплыў толькі ў "фіялетавых" штатах, дзе ёсць адносны баланс партыйных перавагаў.