Біржа працы: “Прыходзіць жанчына за 50, ніколі не працавала, з судзімасцю”

Калі Аляксандр Лукашэнка загадаў ідэнтыфікаваць па краіне ўсіх дармаедаў, цыганка Зоя Ковач са Жлобіна ўзрадавалася. Яна хоча працаваць, але нікуды не бяруць.

“Лягчэй жыць было раней, нешта можна было прадаць: нейкія памады. А цяпер усё. Мы ўсе хочам на работу ісці, нават пенсіянеры, — скардзіцца на адсутнасць працы спадарыня Зоя. — Пайшла б хоць у калгас, хоць куды. Магу быдла карміць. Магу прыбіраць, посуд мыць. Нават кухара ў мяне ёсць здольнасці. Але нікуды не бяруць”.

Сям’я жыве ў старым прыватным раёне Жлобіна. Першай справай цыганкі просяць журналіста паспрыяць у пошуках працы і скардзяцца на дыскрымінацыю па нацыянальнай прыкмеце. 

“Знайшла з нявесткай біржу па працаўладкаванні. Яны там пайшлі насустрач, далі тэлефон. Мы звонім. Я культурна пагаварыла. Сказалі: “Так, калі ласка, прыходзьце”. Сустракаемся, а нам кажуць: “Не-не, у нас няма месцаў”. Тады я да іх адправіла знаёмую беларуску. І ў яе адразу пачалі пытацца пра дакументы, уладкоўваць. І чым мы, скажыце, адрозніваемся? Мы што, звяры? Яны алкашоў бяруць, а мяне не. І такіх прыкладаў магу вам прынесці некалькі. І што нам рабіць? Забіваць, красці?”

За што выразалі сям'ю ў дэпрэсіўным раёне Жлобіна

Цыганская сям’я жыве ў маленькай старой хаціне. Толькі на падворку знаёмімся са спадарыняй Радай, роднай сястрой Зоі, Сузанай, Будулаем, Самантай, школьніцай Камілай. Гэта далёка не ўся сям’я. Здараецца, у адным пакоі начуе адначасова восем чалавек.

“Як толькі ўнучку ў школу адправіла, усе грошы з пенсіі і выдаткавала. А даюць мне 500 тысяч, — скардзіцца Зоя. — У Камілы па англійскай дзявяткі, дзясяткі. І настаўніца шкадуе. Я ёй кажу, добра вучыся, паступай куды-небудзь, і будзе прафесія. Не тое што мы! Мне 56 гадоў, і я цяпер каюся. Каб была для мяне цяпер школа, я б пайшла, каб прафесію атрымаць”.

Ці атрымае школьніца Каміла роўныя ўмовы ў параўнанні са сваімі аднагодкамі ― вялікае пытанне

Начальнік упраўлення Жлобінскага райвыканкама па працы, занятасці і сацыяльнай абароне насельніцтва Алег Казлоў называе некалькі выпадкаў, калі прадстаўніцы цыганскай дыяспары знаходзілі сабе працу і добра сябе праяўлялі.

“Але ў Жлобіне я не ведаю ніводнага цыгана, які паступіў бы хаця б у вучылішча альбо тэхнікум. Дай Бог, каб такія былі, але я іх не ведаю, — дзеліцца назіраннямі чыноўнік. — Калі я яшчэ не працаваў начальнікам, гадоў дзесяць таму глядзеў па тэлебачанні адну праграму пра цыган. Там барон сказаў: “Нам Бог загадаў красці, ён нам гэта не забараняе”. І сапраўды, вазьміце інфармацыю ў міліцыі, колькі іх было асуджана за распаўсюджанне наркотыкаў. Я сам жыхар Жлобіна і з ранняга дзяцінства я на іх гляджу. Увесь час так было. Калі была магчымасць спекуляваць, красці, яны гэта рабілі. Потым — наркотыкі. І тут прыціснулі. Выходзіць, цыганы ўсё жыццё не хацелі працаваць, а потым выстаўляюць прэтэнзіі, што іх не бяруць на працу. Выстаўляецца ўсё гэта як бяздзейнасць улады”.

Начальнік аддзела садзейнічання ў працаўладкаванні і занятасці насельніцтва Марыя Лявоненка ў той жа час гаворыць, што з чэрвеня па жнівень сапраўды назіраўся ўсплёск зваротаў ад прадстаўнікоў цыганскай дыяспары. Але падабраць ім працоўнае месца не так проста.

“Мы не можам прымусіць працадаўцаў прымаць людзей на працу. У той жа час уявіце сабе: прыходзіць жанчына ва ўзросце 52 гадоў. Ніводнага года стажу. Некалькі судзімасцяў. І кажа: “Дайце мне працу і жыллё”. Таму пытанні ёсць. Хоць мы людзей па нацыянальнай прыкмеце не дзелім”.

Расказвае Марыя Лявоненка і пра канкрэтныя праблемы, якія перашкаджаюць цыганам у пошуках працы.

“Як правіла, яны не маюць адукацыі. А сёння некваліфікаваная праца — гэта зарплата да двух мільёнаў і пры гэтым пяцідзённы працоўны тыдзень. Пайсці на навучанне яны не могуць, бо не маюць адукацыі. Калі мы тлумачым сітуацыю і паказваем вакансіі, людзі часта адмаўляюцца. А ў  нас па заканадаўстве, калі ёсць адмова па дзвюх прапановах, з уліку беспрацоўных мы чалавека здымаем. Праблема не толькі ў заработнай плаце. Калі яны прыходзяць, часта то пашпарта няма, то таго, то гэтага. А кожнага вадзіць за руку нерэальна”.

Станавіцца на ўлік беспрацоўных істотнага сэнсу няма. Фінансавая дапамога ў такім разе ўсяго ад 150 да 300 тысяч рублёў у месяц.

Так, Зоя Ковач расказала журналісту і пра тое, што некалі мела судзімасць за крадзяжы. Зрэшты, як і яе сястра і дачка. Але пакаранне ўсе панеслі, і ставіць на людзях кляймо праз судзімасці — неталерантная справа. Да таго ж гаворка ж вядзецца пра працу, а не пра тое, каб, скажам, пазычыць людзям грошы. Відавочна адно: няўвага да праблемы беспрацоўя сярод цыганоў яшчэ больш падштурхоўвае “дзяцей сонца” да парушэння законаў.