Чаму перанесенае пасланне да беларускага народа?

120418 Svjardlou Spi4_1.mp3

Спічрайтары прэзідэнта прамахнуліся: пра стасункі з Еўропай напісалі залішне жорстка, а пра прыватызацыю — залішне ліберальна. Штогадовае пасланне народу і парламенту Аляксандр Лукашэнка перанёс на няпэўны тэрмін, а тэкст адправіў на дапрацоўку.

На думку палітолага Вадзіма Гігіна, ужо само па сабе тое, што інфармацыя пра выпраўленне прамовы прасачылася ў прэсу, нясе асобны мэсэдж і знешнепалітычным партнёрам, і грамадзянам Беларусі. У Адміністрацыі прэзідэнта па пэўных пытаннях ёсць дыскусія, і прэзідэнт “як бы выбірае”:

Вадзім Гігін: “На маёй памяці ўпершыню так публічна згадваецца пра пэўныя праўкі, якія прэзідэнт краіны ўносіць у свой зварот. І гэта агучвае прэс-служба! На маю думку, гэта зроблена асэнсавана, каб паказаць, што ў кіраўніцтва краіны ёсць розныя пункты гледжання на развіццё двух ключавых працэсаў. Першы — гэта прыватызацыя і звязанае з ёй далейшае развіццё эканомікі. А другі — гэта знешнепалітычны курс”.

На жаль, Вадзім Гігін адразу кажа, што абмяркоўваць магчымы змест прэзідэнцкага паслання бессэнсоўна: “Ні ў вас, ні ў нас гэтага тэксту няма”.

Незалежны аналітык Сяргей Чалы ў сярэдзіне 1990-х меў дачыненне да складання прэзідэнцкіх прамоваў. Ён кажа, што праўкі ў тэксты прамоваў Аляксандр Лукашэнка ўносіў і раней. Але гэта рабілася, так бы мовіць, у рэжыме анлайн:

Сяргей Чалы: “Гэта ж заўважна, калі ён адыходзіць ад паперак і кажа тое, што лічыць за неабходнае. Упершыню, наколькі я памятаю, такое было яшчэ ў 1994 годзе, узімку. Калі яму далі тэкст у тэчцы, ён паглядзеў — і яму не спадабалася. Тэчку адклаў і пачаў гаварыць сам”.

А тое, што сёлета тэкст паслання трапіў да Аляксандра Лукашэнкі толькі за тры дні да агучвання, гэта не што іншае, як пратэрмінаваны “дэдлайн”. У выніку часу на праўкі не засталося, і праграмны зварот кіраўніка дзяржавы да народа перанеслі на нявызначаны тэрмін.

Сяргей Чалы: “Праца над прамовамі ішла не менш за тыдзень. А часта нават некалькі тыдняў. Гэта доўгі працэс. Па-першае, ёсць пэўныя запыты ад яго [Аляксандра Лукашэнкі. — Еўрарадыё]: што будзе галоўным, якія тэмы трэба асвятліць. Пасля за працу браліся, скажам так, прадметныя спецыялісты. Адзін пісаў сваю частку па эканоміцы, іншы — па сацыяльных пытаннях, іншы — па ідэалогіі і г.д. Гэтую працу курыравалі адпаведныя ўпраўленні Адміністрацыі прэзідэнта”.

Асобныя тэксты зводзіліся, а пасля раздрукоўваліся вялікім шрыфтам на дробных аркушах, каб можна было і без цяжкасцяў прачытаць тэкст, і незаўважна перакласці паперы на стале.

“Часам звядзенне рабілася так: умоўна кажучы, зачынялі людзей на выхадныя ў пакоі і не выпускалі, пакуль у іх не атрымаецца тэкст. Але і гэта яшчэ не ўсё. Пасля адмыслова ўся прамова “прычэсвалася” пад пісьмова-размоўную мову”, — працягвае Сяргей Чалы.

У 2011 годзе пасланне Аляксандра Лукашэнкі да беларускага народа таксама прыпала на красавік. Але гэта быў зусім іншы красавік: у абменніках не было валюты, людзі рыхтаваліся да горшага. Сяргей Чалы мяркуе, што тады было добра зразумела, што казаць у прамове: краіне было патрэбнае заспакаяльнае. А вось што казаць сёння, калі абвастрэнне крызісу засталося за спінай?

Сяргей Чалы: “Наўрад ці справа ў знешняй палітыцы. Зараз галоўнае пытанне — гэта пытанне стратэгіі. Што рабіць далей? А стратэгіі няма. Не лічыць жа за яе паступовае аддаванне Расіі нашага фамільнага срэбра? І таму зразумела, чаму на перапрацоўку аддалі раздзел, прысвечаны прыватызацыі. Ад таго, паводле якіх правілаў і якімі тэмпамі яна будзе адбывацца, залежыць, ці застануцца ў Аляксандра Лукашэнкі тыя рычагі кіравання, да якіх ён прызвычаіўся”.

Магчымая і яшчэ адна прычына, з якой было перанесенае пасланне. Гэта нежаданне правакаваць Еўропу напярэдадні наступнага пасяджэння Савета міністраў замежных спраў краінаў ЕС, якое адбудзецца 23 красавіка. Пакуль што ў Люксембургу не плануюць абмяркоўваць “беларускае пытанне”. Але хто ведае, як раззлаваў бы еўрапейскіх міністраў жорсткі варыянт паслання.

Што праўда, прыгадваючы апошнія нарады ў прэзідэнта, Вадзім Гігін мяркуе, што ўлады саспелі да спакойнай размовы з Еўрасаюзам:

Вадзім Гігін: “Было сказана, што Беларусь не зацікаўленая ў далейшай эскалацыі канфлікту з Еўрапейскім саюзам. І зараз кіраўнік дзяржавы сказаў, што не трэба ўжываць нейкіх жорсткіх захадаў у адказ на дзеянні нашых знешнепалітычных партнёраў”.

Калі б жорсткая прамова Аляксандра Лукашэнкі прагучала 19 красавіка, як і запланавана, Еўропа абавязкова прыняла б да ўвагі яе змест. А ў Аляксандра Лукашэнкі не засталося б магчымасці ў праграмным дакуменце адрэагаваць на рашэнне еўрапейскіх міністраў.

Цяпер жа сітуацыя супрацьлеглая: апошняе слова застанецца за беларускімі ўладамі.